Alibaba và Ant Group thiệt hại hơn 850 tỉ USD sau cú 'vạ miệng' của Jack Ma

Hôm 7.7, Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã tuyên bố phạt 7,12 tỉ nhân dân tệ (tương đương 985 triệu USD) với Ant Group (gã khổng lồ công nghệ tài chính do Jack Ma đồng sáng lập, vận hành ứng dụng thanh toán Alipay), báo hiệu rằng cuộc truy quét bằng quy định nghiêm ngặt kéo dài nhiều năm sắp kết thúc.

Thế nhưng, hành động pháp lý những năm qua của chính quyền Trung Quốc đã gây thiệt hại nặng nề cho tài sản Jack Ma và giá trị thị trường các công ty mà ông nắm giữ cổ phần.

Alibaba, công ty hàng đầu mà Jack Ma đồng sáng lập, đã chứng kiến giá trị thị trường giảm 45%, tương đương 620 tỉ USD kể từ khi cổ phiếu đạt mức cao nhất vào năm 2020, theo tính toán của hãng tin Bloomberg hôm 9.7.

Ant Group hiện được định giá khoảng 78,5 tỉ USD, giảm mạnh 75% so với mức định giá 315 tỉ USD trong đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) vào năm 2020 nhưng bị hủy theo lệnh của chính quyền Trung Quốc.

Việc Alibaba và Ant Group mất tổng cộng hơn 850 tỉ USD khiến giá trị tài sản ròng của Jack Ma giảm từ khoảng 61 tỉ USD vào tháng 10.2020 xuống còn 34,1 tỉ USD tính đến ngày 10.7, theo Bloomberg Billionaires Index.

Vào tháng 10.2020, tại Hội nghị thượng đỉnh Tài chính Thượng Hải lần thứ 2, tỷ phú Jack Ma đã chỉ trích hệ thống quản lý tài chính của Trung Quốc và tuyên bố các ngân hàng Trung Quốc đang hoạt động với tư duy như "tiệm cầm đồ". Phát ngôn gây tranh cãi này từ tỷ phú sinh năm 1964 đã thúc đẩy cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ các doanh nghiệp của ông, gồm cả Alibaba và Ant Group, đồng thời dẫn đến cuộc truy quét rộng rãi hơn với các hãng công nghệ ở Trung Quốc.

Vào năm 2021, Alibaba bị phạt 2,8 tỉ USD vì vi luật luật chống độc quyền. Trong khi đó, lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc đã phải tuân thủ một loạt quy định mới xung quanh các lĩnh vực từ cạnh tranh đến quyền riêng tư dữ liệu.

Jack Ma từng không xuất hiện trước công chúng trong vài tháng, làm dấy lên tin đồn rằng ông mất tích. Cuối năm 2021, Jack Ma đi du lịch châu Âu và ở bên ngoài Trung Quốc vài tháng trong năm 2022. Ông xuất hiện ở quê nhà vào đầu năm nay, làm dấy lên cuộc thảo luận rằng sự giám sát với lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc có thể được nới lỏng.

Các nhà phân tích cho rằng cuộc truy quét của Trung Quốc với lĩnh vực công nghệ trong nước đã phần nào lắng dịu nhưng tung tích Jack Ma vẫn thường là chủ đề được thảo luận.

Tại hội nghị Viva Tech ở Paris (thủ đô Pháp) hôm 15.6, Chủ tịch Alibaba - Michael Evans nói rằng: “Trước hết, Jack còn sống. Ông ấy khỏe, hạnh phúc. Ông ấy đang sáng tạo và có suy nghĩ tích cực. Ông ấy đang giảng dạy tại một trường đại học ở Tokyo, dành nhiều thời gian hơn ở Trung Quốc”.

Theo trang CNBC, Michael Evans tiết lộ điều này để trả lời câu hỏi từ Maurice Levy, Chủ tịch tập đoàn quảng cáo Publicis (Pháp). Michael Evans cho biết Jack Ma vẫn là cổ đông lớn nhất của Alibaba, điều này cho thấy cam kết của tỷ phú 58 tuổi với công ty.

“Đây là công ty của ông ấy. Vì vậy, ông ấy vẫn quan tâm nhiều đến công ty vào lúc này giống như khi mới bắt đầu. Tôi cho rằng điều đó sẽ tiếp tục chừng nào Jack Ma còn sống và Alibaba còn hoạt động”, Michael Evans nói.

Đầu tháng 5, truyền thông đưa tin Jack Ma đã đảm nhận vị trí giáo sư thỉnh giảng ở Đại học Tokyo (Nhật Bản). Đây là một trong những vai trò công khai đầu tiên mà tỷ phú 58 tuổi đảm nhận kể từ khi rời xa ánh đèn sân khấu vào năm 2020.

Đảm nhiệm chức vị mới từ ngày 1.5, Jack Ma dự kiến sẽ cung cấp những lời khuyên cho sinh viên về một số chủ đề nghiên cứu, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp - thực phẩm bền vững.

Từng là người giàu nhất Trung Quốc nên Jack Ma cũng sẽ "chia sẻ kinh nghiệm phong phú và kiến thức tiên phong về tinh thần kinh doanh, quản lý doanh nghiệp và đổi mới" trong các cuộc hội thảo tại trường do Đại học Tokyo điều hành.

Động thái trên đánh dấu sự trở lại giảng dạy của Jack Ma sau khi nghỉ việc tại Alibaba vào tháng 9.2019. Jack Ma từng là giáo viên tiếng Anh vài năm trước khi đồng sáng lập Alibaba rồi thành lập Ant Group. Ông chính là người tiên phong trong thương mại điện tử và công nghệ tài chính ở Trung Quốc.

Tháng 5.2019, Jack Ma nói ông sẽ quay lại công việc giảng dạy sau khi nghỉ việc tại Alibaba. Lúc đó, tỷ phú cho biết mình trở về cội nguồn vì tình yêu với nghề.

Theo hãng tin Bloomberg, chính phủ Trung Quốc hồi tháng 3 yêu cầu Jack Ma quay trở về nước, xuất hiện trước công chúng nhằm bày tỏ sự ủng hộ với kế hoạch tái cơ cấu Alibaba. Alibaba đang có kế hoạch chia thành 6 đơn vị và khám phá các khoản gây quỹ hoặc niêm yết cho hầu hết trong số đó. Đây là cuộc tái cơ cấu lớn nhất Alibaba trong 24 năm.

Thời điểm đó, Jack Ma đã ghé thăm tại trụ sở Alibaba ở thành phố Hàng Châu (Trung Quốc), làm dấy lên đồn đoán việc ông sẽ trở lại nắm quyền. Tuy nhiên, động thái làm giáo sư thỉnh giảng của Jack Ma tại Đại học Tokyo cho thấy ông đã quyết rút lui hoàn toàn khỏi đế chế của mình để tập trung nghiên cứu cho phát triển kỹ thuật nông nghiệp.

“Rõ ràng là sự nghiệp làm doanh nhân của Jack Ma đã chấm dứt. Dù đã thành công trong mảng kinh doanh nhưng với vốn kinh nghiệm từng làm giáo viên tiếng Anh, Jack Ma đã bày tỏ nguyện vọng được quay lại giảng dạy khi rời khỏi đế chế của mình”, chuyên gia phân tích Ashadhi Kumarasiri của công ty LightStream Research nhận định.

Theo Bloomberg, Jack Ma đã nói với các lãnh đạo Ant Group và Alibaba rằng đừng quá ám ảnh với sự trở lại của ông. Ông cam kết sẽ ủng hộ cho thành công của Alibaba ngay cả khi ở nước ngoài.

Jack Ma có mối liên kết chặt chẽ với Nhật Bản do tỷ phú Masayoshi Son, nhà sáng lập tập đoàn SoftBank, chính là người đã đổ tiền đầu tư cho Alibaba cách đây hơn 20 năm khi công ty còn chưa có gì trong tay.

Hồi tháng 11.2022, Jack Ma được phát hiện ở Nhật Bản, nơi ông chủ yếu giao lưu với một số câu lạc bộ thành viên tư nhân, theo tờ Financial Times. Chuyến đi Nhật Bản của Jack Ma đã làm dấy lên đồn đoán về việc liệu ông có quyết định định cư ở nước này hay không.

Tờ SCMP đưa tin Jack Ma đã dành ba tháng ở Nhật Bản, nơi ông xem xét các hoạt động và công nghệ của các trang trại nuôi cá. Ông nghiên cứu nghề cá và nuôi cá ngừ, mở rộng mối quan tâm của mình với nông nghiệp bền vững và ngành công nghiệp thực phẩm.

Vào tháng 1, Jack Ma đến Bangkok (thủ đô Thái Lan), ghé thăm một nhà hàng thức ăn đường phố được trao sao Michelin (giải thưởng danh giá trong làng ẩm thực trên thế giới) và xem một trận đấu Muay Thái. Ông cũng xuất hiện ở Hồng Kông cùng tháng để đón Tết Nguyên đán.

Hồi tháng 3, tỷ phú công nghệ trở lại trường học do ông thành lập ở quê hương là thành phố Hàng Châu, miền đông Trung Quốc. Đến tháng 4, ông được bổ nhiệm làm giáo sư danh dự tại Đại học Hồng Kông. Tháng 6, Jack Ma đã tham dự vòng chung kết Cuộc thi Toán học Toàn cầu của Alibaba tại Hàng Châu, nơi đặt trụ sở Alibaba.

Hôm 20.6, Alibaba thông báo sẽ thực hiện việc thay đổi bộ máy lãnh đạo lớn với việc thay Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Daniel Zhang. Tiếp quản vị trí Chủ tịch của Daniel Zhang là Joseph Tsai, nhà đồng sáng lập và hiện là Phó chủ tịch điều hành Alibaba. Vị trí Giám đốc điều hành Alibaba sẽ thuộc về Eddie Wu, hiện là Chủ tịch mảng thương mại điện tử gồm Taobao và Tmall Group. 

Tân Chủ tịch và Giám đốc điều hành Alibaba sẽ bắt đầu tiếp quản vị trí đó vào tháng 9 tới. Trong khi Daniel Zhang sẽ đảm nhiệm vai trò Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành mảng điện toán đám mây của Alibaba.