'Bài toán' sáp nhập tại TP.HCM: Tìm cách giải tối ưu

Hồi đầu tháng 8, sau khi có kết quả rà soát của Sở Nội vụ TP.HCM về việc TP có 6 quận (Q.3, Q.4, Q.5, Q.10, Q.11 và Q.Phú Nhuận) và 142 phường có dân số và diện tích không đảm bảo tiêu chuẩn nên thuộc diện sắp xếp. Ngay lập tức, trên mạng xã hội xuất hiện thông tin về 3 phương án sáp nhập một số quận trên địa bàn. Sở Nội vụ TP.HCM sau đó đã phải lên tiếng bác bỏ tin đồn.

Những tin đồn kiểu này tiếp tục rộ lên vào giữa tháng 9 với đồn đoán sáp nhập 6 quận cùng với việc thành lập 3 quận mới. Sở Nội vụ lại phải lên tiếng bác bỏ tiếp. Việc những tin đồn về việc sáp nhập các quận cứ tồn tại dai dẳng đến mức 2 lần chính quyền phải bác bỏ chứng tỏ người dân rất quan tâm đến thông tin này.

Đầu tháng 10, Phó chủ tịch UBND TP.HCM Võ Văn Hoan khẳng định đến năm 2030, TP.HCM chưa sắp xếp các quận và chỉ dự kiến sắp xếp khoảng 70 phường.

Mới nhất, theo tờ trình của UBND TP.HCM gửi Bộ Nội vụ hồi đầu tháng 12 về phương án tổng thể sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 – 2030, trong 7 năm tới, TP.HCM không có quận, huyện nào phải sáp nhập; riêng H.Nhà Bè và Q.6 dù thuộc diện sắp xếp nhưng có yếu tố đặc thù nên chưa sắp xếp. Thay vào đó, TP.HCM chỉ sáp nhập 80 phường ở 10 quận.

Sau khi sắp xếp từ 80 phường thuộc 10 quận, sẽ giảm 39 phường, hình thành nên 38 phường mới, trong đó đa số nhập từ 2 phường thành 1 phường mới; có 7 trường hợp là 3 phường hay 1 phần phường cũ hình thành nên phường mới. Ngoài ra, có 9 phường phải điều chỉnh ranh giới hành chính.

Như vậy, nội dung của tờ trình mà TP.HCM vừa gửi Bộ Nội vụ khác với kết quả rà soát của Sở Nội vụ hồi tháng 8.2023 khi TP.HCM có 6 quận và 142 phường có dân số và diện tích không đảm bảo tiêu chuẩn.

Thực ra, ngay hồi tháng 8, Chủ tịch UBND Phan Văn Mãi đã khẳng định, việc 6 quận và 142 đơn vị cấp xã chưa đáp ứng tiêu chuẩn về diện tích và dân số mới là kết quả rà soát bước đầu. TP.HCM sẽ tiếp tục rà soát lại theo các tiêu chí đặc thù và có thể một số đơn vị không phải sáp nhập quận, phường.

Và ông Mãi giải thích: "Các công việc sắp tới cần thực hiện khẩn trương để khảo sát, lấy ý kiến nhân dân, chọn phương án phù hợp nhất, đảm bảo đúng quy định nhưng không gây quá nhiều xáo trộn, ảnh hưởng đến tâm tư, tình cảm, sinh hoạt của người dân".

Trên tinh thần đó, UBND TP.HCM đã kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý cho vận dụng 7 yếu tố đặc thù để sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã giai đoạn 2023 – 2030. Do đó, TP.HCM bước đầu kiến nghị chỉ sáp nhập 80 phường.

Theo UBND TP.HCM, mặc dù việc sắp xếp sẽ làm tinh gọn bộ máy, phát huy tiềm năng lợi thế của các địa phương nhưng do số lượng sắp xếp lớn nên sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội.

Lý do là đặc thù quận huyện, phường xã của TP.HCM có diện tích nhỏ nhưng dân đông, vượt nhiều so với quy chuẩn. Nếu sắp xếp các đơn vị hành chính vừa có diện tích và quy mô dân số lớn hơn, khối lượng công việc nhiều hơn nhưng chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức không tăng nên mục tiêu nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước sẽ không cao.

Giám đốc Sở Nội vụ TP.HCM Huỳnh Thanh Nhân cho biết, khi rà soát lại và tính toán dân số thường trú và dân số tạm trú quy đổi thì các quận đều trên 300.000 dân. Thực tế hiện nay, nhiều quận ở TP.HCM có dân số "mút khung" và nếu sáp nhập thêm các quận khác vào thì càng "mút khung" hơn.

Giám đốc Sở Nội vụ Huỳnh Thanh Nhân cũng bày tỏ: "TP.HCM là đô thị đặc biệt, quan điểm của lãnh đạo thành phố muốn ổn định để phát triển nhưng vẫn phải thực hiện nghiêm nghị quyết của T.Ư".

Còn đối với các phường, nếu không đạt cả 2 tiêu chí dân số và diện tích thì mới sắp xếp. Và TP.HCM cũng chủ trương các phường sẽ sắp xếp lại để làm sao mỗi quận không ít hơn 10 phường.

Nếu nguyện vọng của TP.HCM được chấp thuận thì trong thời gian tới, sẽ không có quận nào phải sáp nhập. Điều này sẽ giúp hạn chế những tin đồn thất thiệt từng xuất hiện. Thêm nữa, người dân thành phố rất quan tâm đến việc tách nhập đơn vị hành chính vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống.

Tại kỳ họp HĐND TP.HCM lần thứ 13, khóa 10, diễn ra hôm 6.12, bà Trần Kim Yến, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM, cho biết qua nắm bắt thông tin, người dân TP mong muốn việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trên địa bàn giai đoạn 2023 - 2025 sẽ được chính quyền các cấp thực hiện theo kế hoạch với phương án hợp lý, khoa học. Các cử tri mong muốn, việc sắp xếp này đi cùng với tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, đặc biệt trong việc thực hiện chuyển đổi các loại giấy tờ liên quan".