Gửi bình luận
Khoa học thông tin (Information Science) là một lĩnh vực liên ngành bao gồm tin học, lập trình, trí tuệ nhân tạo (AI), quản lý dữ liệu và an ninh mạng, đóng vai trò cốt lõi trong nền kinh tế số toàn cầu.
Các nước phát triển như Anh, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đã tích hợp bộ môn này vào chương trình giáo dục phổ thông từ sớm, mang lại lợi ích rõ rệt về phát triển kỹ năng, thúc đẩy kinh tế và tăng cường cạnh tranh quốc gia. Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế, việc đẩy mạnh “học phần” khoa học thông tin vào giảng dạy phổ thông là một đòi hỏi cấp thiết.
Anh đã đưa khoa học thông tin, đặc biệt là lập trình và tin học, vào chương trình giáo dục quốc gia từ năm 2014, thay thế môn Công nghệ thông tin (ICT) truyền thống. Điều này đáp ứng trước thực tế là Báo cáo của Bộ Giáo dục Anh cho thấy nhu cầu lao động trong lĩnh vực công nghệ tăng 12% mỗi năm từ 2015-2020, nhưng chỉ 30% sinh viên tốt nghiệp có kỹ năng lập trình cơ bản. Khoa học thông tin giúp thu hẹp khoảng cách này, với 68% học sinh học lập trình tiếp tục theo đuổi các ngành STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). STEM (trước đây SMET) là thuật ngữ dùng để chỉ các ngành học về Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học).
EU đã đặt khoa học thông tin làm trọng tâm trong Chiến lược Kỹ năng Số 2020-2027, yêu cầu 80% học sinh phổ thông đạt kỹ năng số cơ bản vào năm 2027 (European Commission). Các nước như Phần Lan, Estonia cùng Đức đã tích hợp lập trình và quản lý dữ liệu vào chương trình từ lớp 1.
Mỹ đã tích hợp khoa học thông tin vào giáo dục phổ thông, với 50 tiểu bang công nhận lập trình như môn học chính thức từ năm 2020. Các sáng kiến như Code.org và CSforAll đã đào tạo 1,5 triệu học sinh về lập trình, AI và dữ liệu từ lớp 1 đến lớp 12.
Ngay tại các nước xung quanh như Trung Quốc, Ấn Độ và Singapore, khoa học thông tin đã được dạy từ sớm, giúp họ dẫn đầu về AI và công nghệ. Chúng ta cũng đã ý thức được cuộc đua về khoa học thông tin và công nghệ. Bản thân nước ta đã đặt mục tiêu đưa chuyển đổi số thành động lực phát triển trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.
Trước mắt, theo báo cáo của Vietnam Tech Talent Report thì giai đoạn 2024-2025, Việt Nam thiếu khoảng 150.000 đến 200.000 nhân lực công nghệ thông tin mỗi năm, đặc biệt ở các lĩnh vực AI, Big Data, lập trình viên Full-stack và bảo mật an ninh mạng.
Dù khát nhân lực công nghệ cao nhưng trong số 50.000 người ra trường mỗi năm hiện nay, chỉ có khoảng 30% sẵn sàng làm việc được ngay khi tốt nghiệp, còn lại 70% vẫn phải thông qua các khóa học để đào tạo lại các kỹ năng thực hành trước khi tham gia vào dự án thực tế.
Các chuyên gia nhận định rằng Việt Nam có cơ hội phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực công nghệ cao, nhưng điều này chỉ có thể xảy ra nếu có sự đầu tư lớn vào giáo dục và đào tạo, từ các trường đại học đến các trung tâm đào tạo nghề. Còn để đầu tư sâu rễ, bền gốc hơn nữa thì cần học hỏi cách đào tạo của các nước tiên tiến ở châu Âu hay Bắc Mỹ.
Hiện nay ở nước ta, môn tin học đã được đưa vào chương trình phổ thông nhưng chỉ tập trung vào sử dụng phần mềm cơ bản như văn phòng, nhiều trường còn dạy các chương trình lạc hậu. Trong khi đó, khoa học thông tin (lập trình hiện đại, đặc biệt trong AI, dữ liệu) vẫn chưa được triển khai bài bản.
Gần đây, ông Trương Gia Bình - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn FPT - đã đề xuất ý kiến đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào dạy học sinh từ lớp 1 với mong muốn Việt Nam sớm thành quốc gia về trí tuệ nhân tạo. Dù đề xuất này có nhiều luồng ý kiến trái chiều nhưng rõ ràng nó phù hợp với xu thế giáo dục của thế giới hiện nay. Vấn đề chỉ là chương trình và độ tuổi giảng dạy cho phù hợp điều kiện xã hội và con người Việt Nam.
Khoảng 3 năm trở lại đây, nhiều trường phổ thông trên địa bàn TP.HCM đã chủ động đưa AI vào giảng dạy cho học sinh theo nhiều hình thức. Đầu năm nay, dự án "Ứng dụng học sâu trong sáng tác nhạc tự động, định hướng bảo tồn và phát triển đờn ca tài tử Nam Bộ" của 2 học sinh trường Lê Hồng Phong đã được chọn đi thi quốc tế. Điều đó chỉ ra rằng tiềm năng AI trong học sinh Việt Nam rất lớn. Nếu mở rộng và chuẩn hóa việc đào tạo, sẽ có rất nhiều tài năng khác trên các tỉnh thành.
Suy cho cùng, khi cả thế giới cùng hướng tới các ngành “khoa học thông tin” thì chúng ta không thể chậm trễ. Hãy hướng cho con em chúng ta hiểu được giá trị và tình yêu với khoa học thông tin, nơi các em không chỉ được học mà còn được sáng tạo để xây dựng đất nước sau này.
