Đạo diễn gốc Việt nổi tiếng tại Úc, Tony Lê Nguyễn: 'Tôi ấp ủ làm bộ phim về ông trùm Năm Cam'

Vào năm 1992, bộ phim Romper Stormper đề cập đến vấn đề phân biệt chủng tộc ra mắt tại Úc và châu Âu đã gây nên cuộc tranh luận nảy lửa giữa một bên ủng hộ và một bên chỉ trích. Sự kiện đó đã giúp cho Tony Lê Nguyễn trở thành một cái tên Việt Nam được biết đến rộng khắp trong lĩnh vực nghệ thuật tại Úc.

Tuổi trẻ phản kháng

Theo khai sinh, Tony Lê Nguyễn sinh năm 1968 tại Sa Đéc trong gia đình đến 7 anh em. Khoảng 8 tuổi anh cùng gia đình định cư tại nước Úc. Ngay từ nhỏ Tony đã thể hiện mình là một đứa bé cá tính, không chịu gò bó bởi khuôn khổ. 15 tuổi, vì sự va đập tính cách với người cha, anh bỏ nhà ra ngoài sống một mình. Trong trường học, anh cũng là học sinh cá biệt và đã từng bị đuổi học.

Sau khoảng thời gian rong ruổi bên ngoài, anh trở về nhà. Trong một trận tranh cãi kịch liệt, cha anh đã cầm khúc gỗ định đánh anh. Tony chụp tay người cha và nói “bạo lực và sự áp đặt không phải là cách giáo dục tốt. Con đã lớn rồi. Cha muốn điều gì hãy bình tĩnh ngồi xuống thảo luận với con”.

Câu nói của Tony khiến người cha chùn tay. Những giọt nước mắt rơi xuống từ khóe mắt của ông. Từ đó về sau, ông không còn đánh đập Tony và các em của anh nữa. Dần dần Tony và cha bắt đầu hiểu nhau hơn. Họ đã kiên nhẫn lắng nghe nhau thay vì khư khư định kiến dẫn đến tranh cãi như trước.

Theo Tony, một lần tình cờ, một người bạn báo cho anh biết rằng một nhà sản xuất phim truyền hình đang tuyển chọn diễn viên gốc châu Á cho bộ phim 4 tập. Đang thất nghiệp nên Tony tham dự casting. Lúc đó, có rất nhiều người châu Á đăng ký nhưng Tony nhờ giỏi tiếng Anh nên đượcchọn. Anh đóng một vai quần chúng có lời thoại kiêm làm thông dịch viên cho những diễn viên gốc Á không giỏi tiếng Anh.

Công việc đóng phim đãgiúp Tony nhận ra rằng mình có một niềm đam mê nghệ thuât tiềm ẩn. Anh bắt đầu tìm hiểu về nghệ thuật. Ít lâu sau, một đoàn kịch nghệ của Úc tuyển diễn viên cho một vở kịch miêu tả về sự đa văn hóa của nước Úc. Tony đến casting và được giao vai nhân vật Á châu.

Tony Lê Nguyễn nhớ lại: “Thường thì ở Úc các vở kịch không có nhân vật phụ. Kịch bản được viết ra cho bao nhiêu nhân vật thì tất cả đều có vai trò quan trọng như nhau. Vở kịch màtôi tham gia lúc ấy có 4 nhân vật đến từ Hy Lạp, Tây Ban Nha, Anh, Úcvà Việt Nam. Tôi được vào vai nhân vật Việt Nam và đất diễn ngang bằng với các vai còn lại”.

Vở diễn này lưu diễn trên khắp nước Úc trong 3 năm. Theo Tony Lê Nguyễn, tất cả các diễn viên tham gia vở kịch ấy đều là nghệ sĩchuyên nghiệp, chỉ riêng anh là tay ngang. Vì thế suốt thời gian tập vở, anh chú ý quan sát, lắng nghe và học hỏi. Nhờ vậy mà vai diễn của anh trở nên vô cùng sinh động. Từ đó, cái tên Tony Lê Nguyễn đã bắt đầu được biết đến rộng khắp trong giới nghệ sĩÚc cũng như trong cộng đồng người Việt tại Úc.

Thành ngôi sao châu Á

Sau khi dự án kịch kết thúc, Tony rơi vào cảnh thất nghiệp. Trong thời gian này, anh nghiền ngẫm hướng đi cho đời mình. Anh nhận ra nghệ thuật chính là phương tiện giúp anh cân bằng tâm lý. Anh quay lại trường học và rồi vào học ngành xã hội học của trường đại học RMIT. Trong trường có dạy bộ môn nghệ thuật nên anh tập trung rất nghiêm túc cho môn học này.

Bên cạnh đó, Tony Nguyễn xin việc trong các đoàn phim trong vai trò phụ trách ánh sáng và âm thanh. Thời gian này, anh chú ý học hỏi tất cả các khâu trong quy trình làm phim. Những gì được học tại trường, cộng kinh nghiệm làm việc thực tiễn và đã từng trải qua vai trò diễn viên nên Tony tích lũy số vốn kiến thức phim ảnh và kịch nghệ rất hệ thống và căn bản.

Vào năm 1991, đạo diễn phim Romper Stomper tuyển diễn viên châu Á. Tony Lê Nguyễn tham gia ứng tuyển và được giao cho vai trùm băng nhóm giang hồ gốc Việt. Bộ phim phát hành gây tranh cãi kịch liệt tại châu Âu lẫn Úc vì nội dung đề cập đến bọn đầu trọc kỳ thị chủng tộc người khác màu da trắng. Tony Lê Nguyễn với gương mặt góc cạnh, ánh nhìn lì lợm và lối diễn xuất gaigóc đã tạo ấn tượng mạnh mẽ với công chúng và cả giới phê bình. Anh trở thành một trong số tài tử gốc Việt nổi tiếng nhất trong số diễn viên gốc Á tại Úc.

Sau dự án phim này, anh vận dụng kiến thức phát triển cộng đồng đã học trong chuyên ngành xã hội học, phối hợp với nghệ thuật để triển khai dự án nghệ thuật mang đậm tính giáo dục. Anh tập hợp những thanh niên có tư tưởng phá phách, nổi loạn vào các vở diễn của mình. Bằng cách này anh hướng họ đến với lối sống an toàn và chính họ đã phát hiện ra lý tưởng sống hữu ích.

Lâu sau, Tony Lê Nguyễn xin tài trợ chính phủ triển khai vở kịch có tên gọiChạy vòng vòng. Lúc đầu anh tập hợp 60 diễn viên, trong đó chỉ một ít là chuyên viên chuyên nghiệp, còn đa số là diễn viên nghiệp dư. Theo Tony, vở diễn này được công diễn trong 3 giai đoạn. Đầu tiên, năm 1995, anh trình diễn cho cộng đồng xem tại Footscaray. 1996, diễn chuyên nghiệp tại sân khấu Napier Street Theatre, South Melbourne. 1998, công diễn tại nhà hát Urban Theatre, Sydney.

Nói về vở diễn này, Tony Lê Nguyễn cho biết: “Đối với tôi nghệ thuật phải phá cách khỏi các khuôn mẫu. Thay vì trình diễn tại nhà hát có khoảng cách giữa sân khấu và hàng ghế khán giả, lần đầu tiên tôi chọn diễn trong nhà kho, hoàn toàn không có sự ngăn cách giữa nghệ sĩvà người xem”.

“Trong vở diễn, thay vì chỉ vận dụng lời thoại, tôi áp dụng nhiều hình thức gồm vũ đạo, âm nhạc, kỹ thuật trình diễn hình thể. Qua vở kịch Chạy vòng vòng tôi được đánh giá là người Việt Nam đầu tiên tại Úc dàn dựng kịch theo lối đương đại, một dạng kịch tân tiến hơn dạng thoại kịch với sân khấu hộp thường thấy tại Việt Nam”, Tony Lê Nguyễn cho biết thêm.

Làm nghệ thuật tại Việt Nam để thỏa đam mê

Sau khi tên tuổi được khẳng định trong giới nghệ sĩ, Tony Lê Nguyễn chuyển sang hướng hoạt động khác. Anh tập trung giảng dạy kịch nghệ tại trường học. Anh đi dạy tại nhiều quốc gia và các thành phố tại Úc. Ngôi trường mà anh gắn bó đến giờ là Caroline Chisholm College tại Melbourne. Đối tượng được giảng dạy là học sinh lớp 7 và lớp 8. Ý nghĩa của việc giảng dạy này là giúp cho các em chuẩn bị vào tuổi trưởng thành hiểu được muôn mặt tâm lý con người để tránh những tổn hại ngoài đời thật.

Trong thời gian hoạt động nghệ thuật và giảng dạy tại Úc, Tony thường xuyên trở về Việt Nam một cách lặng lẽ. Anh được mời giảng dạy diễn xuất và quy trình làm phim tại rất nhiều khóa đào tạo do các công ty sản xuất phim tổ chức. Anh khởi đầu công việc tại Hà Nội. Sau đó, về Đà Nẵng. Bây giờ có cả Sài Gòn và Cần Thơ. Anh cũng là diễn giả thường xuyên tại Trường đại học Hoa Sen và đại học FPT.

Theo Tony Lê Nguyễn, những chuyến về giảng dạy tại Việt Nam anh chỉ nhận đủ chi phí vé máy bay và tiền khách sạn. Tuy nhiên, anh rất thích thú với các chuyến về này. Lý do vì anh nhận ra giới trẻ Việt Nam có khát khao nghệ thuật mãnh liệt. Họ cần những người có kinh nghiệm và kiến thức bài bản tiếp cận với nền nghệ thuật thế giới.

Dưới góc độ của một biên kịch và đạo diễn, đời sống xã hội Việt Nam rất sôi động nảy sinh nhiều đề tài thú vị cho người làm nghệ thuật. Thế nhưng trong suốt 10 năm qua, dù liên tục về Việt Nam, Tony chưa từng tham gia dự án nghệ thuật nào. Lý do vì anh thấy mình chưa thể hòa nhập vào đời sống showbiz Việt.

Dẫu vậy, từ 1năm trở lại đây, anh ấp ủ ý tưởng thực hiện bộ phim về cuộc đời trùm giang hồ Năm Cam. Bộ phim có được thực hiện hay không, với Tony còn hai chữ tùy duyên. Nếu gặp được đối tác tốt bộ phim sẽ sớm được thực hiện. Nếu chưa anh sẽ tiếp tục nghiền ngẫm chờ đợi cơ hội.

Bài và ảnh: Nguyễn Huy