Gửi bình luận
Nếu giải quyết tốt hai bài toán nhân lực và hạ tầng kỹ thuật, Việt Nam sẽ vươn tầm trong nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo như mục tiêu trong Nghị quyết số 57.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Trong đó, nghị quyết nêu mục tiêu đến 2030, Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo. Đây là một mục tiêu phản ánh rõ quyết tâm vươn mình của Việt Nam trong lĩnh vực khoa học công nghệ khi bước sang kỷ nguyên mới, đồng thời đánh giá đúng tiềm lực và vận hội của dân tộc.
Những nỗ lực của chúng ta
Theo báo cáo "Chỉ số sẵn sàng AI của chính phủ" (Government AI Readiness Index) do Oxford Insights (Vương quốc Anh) thực hiện, Việt Nam đạt tổng điểm 54,48/100, xếp thứ 5 trong khu vực ASEAN và thứ 59 trên toàn cầu vào năm 2023.
Báo cáo này đánh giá mức độ sẵn sàng của chính phủ các quốc gia trong việc triển khai trí tuệ nhân tạo vào cung cấp dịch vụ công cho người dân. Việt Nam đã có sự tiến bộ đáng kể, tăng từ vị trí 76 vào năm 2020 lên vị trí 59 vào năm 2023, đồng thời tăng từ vị trí thứ 6 lên thứ 5 trong Đông Nam Á (vượt qua Philippines).
Thực tế trong thời gian qua, Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách và hoạt động nhằm thúc đẩy phát triển trí tuệ nhân tạo và cải thiện thứ hạng trong Chỉ số Sẵn sàng AI của Chính phủ.
Tháng 2.2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết 193/2025/QH15, cho phép thí điểm các cơ chế đặc biệt nhằm tạo đột phá trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Mục tiêu là thúc đẩy tăng trưởng GDP và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Mới đây nhất, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày tóm tắt tờ trình dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH, CN&ĐMST). Bên cạnh một loạt chính sách như Chính sách 1: Đổi mới hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo, quản lý nhà nước về KH, CN&ĐMST; Chính sách 2: Phát triển tiềm lực KH&CN; Chính sách 3: Thu hút đầu tư, tạo thuận lợi sử dụng ngân sách cho KH, CN&ĐMST; Chính sách 4: Thúc đẩy hoạt động KH, CN&ĐMST trong doanh nghiệp và phát triển thị trường KH&CN; Chính sách 5: Tăng cường phổ biến tri thức KH&CN… thì Luật KH, CN&ĐMST đã bổ sung Chính sách 6 liên quan đến hành lang pháp lý cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo để kịp thời thể chế hóa các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 57-NQ/TW.
Hầu hết truyền thông châu Á và khu vực đều đánh giá cao khả năng của Việt Nam trong lĩnh vực phát triển AI. Bangkok Post nhận định rằng Việt Nam có lợi thế cạnh tranh so với Thái Lan và Philippines nhờ tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh (6–7% mỗi năm) và sự hỗ trợ từ các tập đoàn lớn như Vingroup, Viettel, và FPT… (Nghị quyết số 57 cũng nêu mục tiêu đến 2030, có tối thiểu có 5 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến).
The Straits Times nhận định rằng nếu giải quyết được vấn đề nhân lực và hạ tầng, Việt Nam có thể vượt các nước trong khu vực để trở thành trung tâm AI thứ hai của ASEAN sau Singapore.
Vấn đề hạ tầng và nhân lực
Việt Nam có dân số 100 triệu người, với tỷ lệ cao là lực lượng lao động trẻ, am hiểu công nghệ. Với tỷ lệ sử dụng smart-phone (85%) và sự phát triển của thương mại điện tử (tăng trưởng 20% mỗi năm), đây là nền tảng để triển khai các ứng dụng AI như chatbot, phân tích dữ liệu, và thương mại thông minh.
Ngoài ra, Việt Nam có cộng đồng khởi nghiệp công nghệ sôi động, với hơn 3.000 startup vào năm 2023, nhiều trong số đó tập trung vào AI, nổi bật như VinAI (Vingroup) với mô hình ngôn ngữ PhoGPT.
Tuy nhiên, The Korea Times và The Japan Times nhấn mạnh rằng Việt Nam đang thiếu nhân lực AI trình độ cao, với chỉ 30% trong số 55.000 sinh viên công nghệ thông tin tốt nghiệp mỗi năm đủ khả năng làm việc trong lĩnh vực AI. Phó Giáo sư Nguyễn Xuân Hoài (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng nguồn nhân lực AI chỉ đáp ứng 10% nhu cầu tuyển dụng, trong khi chỉ có khoảng 30% trong số 55.000 sinh viên công nghệ thông tin ra trường hằng năm có thể làm việc liên quan tới AI.
Để giải quyết bài toán trên, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào giáo dục STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học) và hợp tác với các trường đại học quốc tế để đào tạo nhân tài AI, tương tự như Singapore và Hàn Quốc.
Trên thực tế, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050” với mục tiêu đến 2030 đào tạo được 50.000 kỹ sư phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó có ít nhất 5.000 nhân lực có chuyên môn sâu về trí tuệ nhân tạo.
Về cơ sở hạ tầng, The Straits Times và Bangkok Post nhận định rằng Việt Nam thiếu các siêu máy tính và hạ tầng tính toán hiệu năng cao (HPC) để hỗ trợ các ứng dụng AI phức tạp, như mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) hoặc xử lý dữ liệu lớn (big data). Công suất trung tâm dữ liệu của Việt Nam chỉ đạt khoảng 0,3 GW (năm 2023), thấp hơn nhiều so với Singapore (1,4 GW) và Malaysia (1 GW).
Để giải quyết bài toán hạ tầng, cần tăng cường đầu tư vào siêu máy tính và trung tâm dữ liệu quy mô lớn. Trên thực tế, Thủ tướng đã phê duyệt Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, với mục tiêu xây dựng và phát triển hạ tầng số của nước ta tiên tiến, hiện đại ngang tầm các nước phát triển trên thế giới, được Nhà nước ưu tiên phát triển và bảo vệ như hạ tầng giao thông, năng lượng.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã hướng tới hợp tác với các công ty như Nvidia để xây dựng Trung tâm Phát triển AI (Center of Excellence); phát triển các cụm trung tâm dữ liệu với công suất 1 GW vào năm 2030, tận dụng các khu công nghệ cao như Hòa Lạc (Hà Nội) và Thủ Đức (TP.HCM).
Trong các góp ý đáng chú ý, các chuyên gia quốc tế đề xuất Việt Nam học hỏi một số nước, nơi sử dụng mô hình đối tác công-tư (PPP) để xây dựng trung tâm dữ liệu với vốn từ các tập đoàn như Keppel và ST Telemedia.
Để có thể tháo bỏ những vướng mắc và hoàn thành những mục tiêu cụ thể và lớn lao, đó là điều mà tinh thần Nghị quyết số 57 hướng đến và được cụ thể hóa thông qua dự thảo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
