Hội Thông tin khoa học và công nghệ Việt Nam với sứ mệnh lan tỏa tri thức khoa học công nghệ

Trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ, nhu cầu tiếp cận và trao đổi thông tin khoa học trong cộng đồng các nhà nghiên cứu, các tổ chức khoa học và toàn xã hội ngày càng trở nên cấp thiết. Sự tiến bộ nhanh chóng đòi hỏi sự học hỏi và chia sẻ thông tin liên tục để các nhà khoa học và nhà nghiên cứu có thể duy trì vị thế tiên phong trong lĩnh vực của mình. Việc tiếp cận các kết quả nghiên cứu, dữ liệu và cơ hội hợp tác toàn cầu là vô cùng quan trọng đối với các nhà khoa học Việt Nam.

Thông tin khoa học cũng đóng vai trò then chốt trong việc đưa ra các quyết sách chính sách và thúc đẩy sự phát triển dựa trên bằng chứng. Số lượng các công trình khoa học được công bố từ Việt Nam đang ngày càng tăng lên, minh chứng cho sự hoạt động sôi nổi của cộng đồng khoa học. Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam đã công bố hơn 2.200 công trình trên các tạp chí uy tín trong nước và quốc tế vào năm 2024. Số lượng công trình của các nhà khoa học được đăng trên các tạp chí quốc tế chất lượng cao đã tăng trưởng mạnh mẽ, trung bình 17% mỗi năm.

Hội Thông tin khoa học và công nghệ Việt Nam (VASTI, gọi tắt là Hội) với vai trò là một tổ chức chuyên ngành uy tín, có sứ mệnh tiên phong trong việc kết nối, chia sẻ và lan tỏa tri thức khoa học công nghệ. Hội có tiềm năng to lớn để trở thành lực lượng nòng cốt trong việc xây dựng một hệ sinh thái khoa học và công nghệ vững mạnh tại Việt Nam. Vai trò của Hội không chỉ giới hạn trong việc cung cấp thông tin cho cộng đồng khoa học mà còn bao gồm việc thu hẹp khoảng cách giữa nghiên cứu, chính sách và sự hiểu biết của công chúng về khoa học và công nghệ. Hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức khoa học và nuôi dưỡng văn hóa đổi mới sáng tạo trong toàn xã hội.

Để có những bước đột phá mạnh mẽ trong công tác truyền thông khoa học, Hội cần mở rộng phạm vi tiếp cận của các kênh truyền thông để bao gồm một đối tượng rộng hơn, không chỉ giới hạn trong cộng đồng khoa học truyền thống mà còn tiếp cận công chúng, các nhà hoạch định chính sách và các doanh nghiệp. Việc sử dụng đa dạng các nền tảng và định dạng truyền thông là cần thiết để phổ biến thông tin khoa học một cách hiệu quả. Bên cạnh việc tích cực hợp tác với các cơ quan truyền thông để thúc đẩy việc đưa tin chính xác và hấp dẫn về những tiến bộ khoa học tại Việt Nam, chúng ta cần chủ động phát triển kênh thông tin của riêng mình theo hướng hiện đại, coi đó là yếu tố then chốt để Hội thực hiện tốt sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên số. Do đó, việc có một tạp chí khoa học mạnh mẽ, uy tín là nhiệm vụ rất quan trọng hiện nay.

Tạp chí khoa học của Hội cần những gì?

Tính thời sự và chuyên sâu: Tạp chí cần tập trung vào các lĩnh vực khoa học công nghệ đang được quan tâm hàng đầu, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và các công nghệ mới. Các bài viết vừa phải có giá trị khoa học cao, vừa mang tính ứng dụng thực tiễn, phản ánh những xu hướng và đột phá mới nhất trong và ngoài nước.

Đa dạng hóa nội dung hơn mô hình báo chí truyền thống: Công nghệ hiện nay cho phép chúng ta xây dựng một bản đồ số trực quan hóa các xu hướng phát triển của các công nghệ, giúp người đọc dễ dàng nắm bắt "bức tranh" công nghệ theo thời gian thực. Nền tảng công nghệ mạnh cũng cho phép tạp chí tạo ra không gian để các nhà khoa học và độc giả trao đổi, thảo luận thông qua diễn đàn trực tuyến, hội thảo trực tuyến (webinar), chợ phiên công nghệ trực tuyến (nơi giới thiệu, giao lưu kết nối các kết quả nghiên cứu, các sản phẩm công nghệ).

Nền tảng số: Tạp chí khoa học hiện đại cần thân thiện với người dùng trong thời đại toàn xã hội chuyển đổi số, đóng vai trò là trung tâm thông tin khoa học, tài nguyên tri thức và kết nối mạng. Việc tận dụng các nền tảng truyền thông xã hội để phổ biến thông tin, tương tác với công chúng và thúc đẩy các cuộc thảo luận về các chủ đề khoa học cũng rất quan trọng. Bên cạnh đó, việc phát triển các ứng dụng di động có thể giúp cung cấp quyền truy cập dễ dàng vào nội dung khoa học mọi lúc mọi nơi.

Định dạng đa phương tiện: Tạp chí cần sử dụng với tỷ lệ lớn hơn các nội dung đa phương tiện (video, podcast, đồ họa thông tin và các bài thuyết trình tương tác) để truyền đạt các khái niệm khoa học phức tạp một cách chính xác, sinh động và dễ tiếp cận. Việc sử dụng AI để tạo các bản tóm tắt ngắn gọn và các sản phẩm âm thanh theo phong cách podcast từ các ấn phẩm khoa học cũng có thể tăng cường khả năng phổ biến thông tin.

Hỗ trợ bởi AI: Chúng ta cần khai thác tiềm năng tích hợp các chatbot hỗ trợ bởi AI để trả lời các câu hỏi nghiên cứu, cung cấp tóm tắt tài liệu và tạo điều kiện thuận lợi cho việc khám phá tài liệu cho các nhà nghiên cứu. AI cũng có thể được sử dụng để sàng lọc bản thảo ban đầu và tạo tóm tắt cho truyền thông kỹ thuật số và mạng xã hội. Bên cạnh đó, AI tạo khả năng chưa từng có để nâng cao trải nghiệm với người dùng.

Dữ liệu và phân tích: Việc triển khai các công cụ phân tích dữ liệu để theo dõi phạm vi tiếp cận và tác động của các nỗ lực truyền thông, cho phép cải thiện liên tục và tiếp cận mục tiêu hiệu quả hơn.

Quy trình xuất bản chuẩn quốc tế: Áp dụng các tiêu chuẩn xuất bản quốc tế để đảm bảo chất lượng và uy tín của tạp chí.

Quản lý sở hữu trí tuệ: Công nghệ blockchain và NFT tạo điều kiện cho chúng ta quản lý và theo dõi quyền sở hữu trí tuệ với các nội dung đăng tải, tăng cường tính minh bạch và có khả năng tạo điều kiện thuận lợi cho việc tài trợ và hợp tác.

Kết nối với nền kinh tế số: Thị trường thương mại điện tử Việt Nam vượt quá 25 tỉ USD vào năm 2024, cho thấy tỷ lệ chấp nhận kỹ thuật số cao, tạo ra cơ hội cho việc phổ biến thông tin kỹ thuật số. Chính phủ đặt ra mục tiêu 80% tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến vào năm 2025, tạo ra một môi trường thuận lợi cho các kênh thông tin kỹ thuật số.

Phù hợp với xếp hạng đổi mới sáng tạo: Việc phát triển các kênh thông tin hiện đại là một cách để tiếp tục cải thiện đầu vào và đầu ra đổi mới của Việt Nam trong Bảng xếp hạng đổi mới sáng tạo toàn cầu, có khả năng thu hẹp khoảng cách hiện tại.

Việc xây dựng một tạp chí đáp ứng các yêu cầu trên là một công việc nhiều khó khăn thách thức, đòi hỏi sự chung sức của đội ngũ các chuyên gia, các nhà khoa học, cộng đồng và xã hội, đồng thời cũng đòi hỏi nguồn lực không nhỏ. Tôi kêu gọi tập thể Hội và các bên liên quan cùng chung tay trong nỗ lực này, nỗ lực xây dựng một tạp chí công nghệ hàng đầu ở Việt Nam.

Hàng đầu ở hai khía cạnh: Hàng đầu về những nội dung công nghệ và hàng đầu trong áp dụng tối đa những thành tựu công nghệ vào quá trình làm báo, vì một tương lai Việt Nam thịnh vượng và hùng cường dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ vững chắc.