Gửi bình luận
Theo VCCI, trong bối cảnh kinh tế đầy thách thức hiện nay, việc điều chỉnh chính sách thuế, đặc biệt là thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), cần được xem xét thận trọng và toàn diện.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa kiến nghị liên quan đến việc tăng thuế TTĐB.
Tăng thuế cao và đột ngột sẽ gây nhiều tác động tiêu cực
Về lộ trình và mức tăng thuế TTĐB, VCCI cho rằng việc tăng thuế TTĐB ở mức cao và theo lộ trình đột ngột trong cả hai phương án của dự thảo luật có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực và cần được cân nhắc kỹ lưỡng hơn.
Trước hết, mức tăng thuế quá nhanh sẽ gây áp lực lớn lên doanh nghiệp và toàn bộ chuỗi cung ứng. Các doanh nghiệp sẽ khó có đủ thời gian để điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đầu tư vào công nghệ sản xuất mới hoặc nâng cao chất lượng sản phẩm. Điều này có thể dẫn đến việc thu hẹp quy mô sản xuất, thua lỗ và thậm chí phá sản.
Ngoài ra, việc tăng mạnh có thể làm gia tăng tình trạng buôn lậu và thương mại bất hợp pháp. Khi giá sản phẩm hợp pháp tăng cao, người tiêu dùng có xu hướng tìm đến hàng nhập lậu hoặc hàng phi chính thức có giá rẻ hơn nhưng không được kiểm soát chất lượng. Điều này không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn làm gia tăng áp lực lên các cơ quan quản lý trong việc kiểm soát thị trường, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.
VCCI cũng cho rằng chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy việc tăng mạnh thuế TTĐB sẽ giúp giảm đáng kể hành vi tiêu dùng. Thay vào đó, người tiêu dùng có thể chuyển sang các sản phẩm không chính thức, hoặc cắt giảm chi tiêu ở những lĩnh vực khác để duy trì mức tiêu dùng hiện tại. Do đó, mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng có thể không đạt được như mong muốn.
Cuối cùng, xét về tác động kinh tế vĩ mô, cả hai phương án trong dự thảo luật đều có nguy cơ làm giảm giá trị gia tăng của ngành và tác động tiêu cực đến GDP. Dù trong ngắn hạn, thu ngân sách có thể tăng, nhưng về trung và dài hạn sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu của nhà nước.
Vì vậy, đề xuất lùi lộ trình tăng thuế TTĐB từ năm 2028, với mức tăng hợp lý 5% mỗi hai năm, nhằm giúp doanh nghiệp có thời gian thích ứng, đảm bảo tính khả thi của chính sách và hạn chế tác động tiêu cực đến thị trường.
Tăng thuế TTĐB đối với sản phẩm rượu, bia cần thận trọng
VCCI cũng cho hay việc tăng thuế TTĐB đối với rượu, bia cần được xem xét thận trọng, đặc biệt trong bối cảnh ngành đồ uống đang gặp nhiều khó khăn do tác động của dịch bệnh, xung đột chính trị toàn cầu và các chính sách hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn.
Bên cạnh đó, thị trường còn gặp thách thức từ tình trạng sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc, gây thất thu ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh không lành mạnh cho các doanh nghiệp chính thức.
Ngoài ra, ngành đồ uống có cồn, ngoài Luật Thuế TTĐB thì hiện đang chịu nhiều áp lực từ các quy định pháp luật như: Luật Phòng chống tác hại của rượu bia, Luật Quảng cáo, cũng như các nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong giao thông, quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), thuế nhập khẩu, chi phí tem thuế và các yêu cầu về tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững. Đặc biệt, trong khi nhiều mặt hàng khác được giảm thuế VAT từ 10 - 8%, thì rượu bia không được hưởng chính sách này, làm tăng thêm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp.
“Nếu thuế TTĐB tiếp tục tăng đột ngột, doanh nghiệp sẽ càng gặp khó khăn hơn, có thể dẫn đến giảm sản xuất, mất việc làm và gia tăng tiêu thụ sản phẩm không chính thức”, VCCI nêu.
Do đó, để đảm bảo sự thích ứng của doanh nghiệp và duy trì nguồn thu ngân sách, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, giãn thời gian áp dụng từ năm 2028, với mức tăng 5% mỗi hai năm, cụ thể:
Đối với bia: 1.1.2028 - 31.12.2029: 70%; 1.1.2030 - 31.12.2031: 75%; Từ 1.1.2032 trở đi: 80%.
Đối với rượu từ 20 độ trở lên: 1.1.2028 - 31.12.2029: 70%; 1.1.2030 - 31.12.2031: 75%; từ 1.1.2032 trở đi: 80%.
Đối với rượu dưới 20 độ: 1.1.2028 - 31.12.2029: 40%; 1.1.2030 - 31.12.2031: 45%; từ 1.1.2032 trở đi: 50%.
Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp có thời gian điều chỉnh hoạt động sản xuất, hạn chế tác động tiêu cực đến thị trường và việc làm, đồng thời đảm bảo nguồn thu bền vững cho ngân sách nhà nước.
Giãn lộ trình tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá
Trong Dự thảo Luật Thuế TTĐB (sửa đổi), hai phương án điều chỉnh thuế TTĐB đối với sản phẩm thuốc lá đều giữ nguyên mức thuế tương đối (75%) và áp dụng mức thuế tuyệt đối từ năm 2026.
Cụ thể, phương án 1 quy định mức thuế tuyệt đối khởi điểm là 2.000 đồng/bao, tăng thêm 2.000 đồng/bao mỗi năm, đạt 10.000 đồng/bao vào năm 2030; trong khi đó, phương án 2 áp dụng mức 5.000 đồng/bao từ năm 2026, tăng 1.000 đồng/bao mỗi năm, cũng đạt 10.000 đồng/bao vào năm 2030. Điều này nhằm nâng tỷ lệ thuế trên giá bán lẻ lên 59,4% so với mức hiện tại là 36,7%.
Tuy nhiên, VCCI cho rằng xxét đến thực tiễn hoạt động của ngành thuốc lá Việt Nam, những khó khăn trong môi trường kinh doanh và xu hướng tiêu dùng, các doanh nghiệp cho rằng mức tăng thuế theo cả hai phương án là quá cao và chưa có tiền lệ, có thể dẫn đến nguy cơ đóng cửa, phá sản của nhiều doanh nghiệp trong nước.
Trước đây, thuế TTĐB đối với thuốc lá được điều chỉnh theo lộ trình ổn định: năm 2015 là 65%, năm 2016 là 70%, năm 2019 đến nay là 75%, với mỗi lần điều chỉnh tăng 5%. Việc tăng đột ngột lên 42% (theo phương án 1) hoặc hơn 100% (theo phương án 2) vào năm 2026 không chỉ khiến giá bán tăng mạnh mà còn tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu trốn thuế gia tăng đáng kể.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia như Úc, Malaysia, Indonesia, Philippines và một số nước châu Âu đã ghi nhận lượng thuốc lá nhập lậu tăng gấp hơn hai lần sau khi tăng thuế đột ngột. Do đó, các doanh nghiệp đề xuất lộ trình điều chỉnh hợp lý hơn, cụ thể: mức thuế tuyệt đối khởi điểm vào năm 2026 là 2.000 đồng/bao, sau đó tăng 2.000 đồng/bao mỗi hai năm, với mức tối đa là 6.000 đồng/bao vào năm 2030.
VCCI kiến nghị áp dụng mức thuế này theo lộ trình giãn ra, bắt đầu tăng thuế từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi, tránh những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, thị trường và nguồn thu ngân sách nhà nước.
