Xác ướp bằng khói trong căn chòi lợp tranh

Bộ lạc người Dani sinh sốngtại phần đảo New Guinea thuộc Indonesia có phong tục dùng khói để ướp xác cáctù trưởng và các anh hùng dân tộc. Tuy nhiên, báo South China Morning Post ghi nhậntruyền thống độc đáo này theo thời gian đang có nguy cơbiến mất hẳn.

Xác ướp của tù trưởng Agat Mamete Mabel (từng cai quản làng Wogi hẻo lánh trên đảo New Guinea cách đây khoảng 250 năm) vẫn tiếp tục được ôngEli Mabel, trưởng làng hiện tại, bảo quản.

Xác ướp tù trưởngcó thân hình teo nhỏ và đen nhánh do khói ám được trang trí bằng nanh heo vớitrang phục gồm nón gắn lông vũ và bầu khô che bộ phận sinh dục. Xác ướp được bảo quản trong một căn chòi lợp mái tranh được người Dani gọi là "honai".

Bên trong căn chòi "honai", một ngọn lửa được nhóm lên để giữ cho xác ướp khô ráo và tránh phân hủy. Một số ít thành viên được chọn lọc trong làng thay phiên nhau canh giữ ngọn lửa ngày đêm.

Trưởng làng Eli Mabel làhậu duệ đời thứ 9của tù trưởng Agat Mamete Mabel. Ôngcho rằng không xác định được chính xác tuổi của Agat Mamete Mabel. Theo lời ông, tù trưởng nàycũng là người cuối cùng trong làng được ướp xác.

Trưởng làng giải thíchtục ướp xác bằng khói và dầu động vật theo truyền thống được dành cho các tù trưởng và anh hùng dân tộc của người Dani. Tuy nhiên tới nay, tục lệ từng một thời phổ biến này của người Dani đang dần dần biến mất.

Xác ướp của tù trưởngAgat Mamete Mabel trong vòng tay củahậu duệ chín đời Eli Mabel - Ảnh: AFP

Bộ lạc người Dani sinh sống tại thung lũng Baliem được rừng rậmbao phủ ởphía tây đảo New Guinea.Cho đến tận thế kỷ 20 họmới bắt đầu tiếp xúc với thế giới bên ngoài.

Sau đó, các nhàtruyền đạo Công giáo và Hồi giáo đã đến đây và bắt đầu khuyên người Dani nên chôn xác chết. Chính vì thế,tục ướp xác tại đây đang dần dầnbị mai một.

Tù trưởng Eli Mabel cho biết ông quyết tâm gìn giữ truyền thống đang mất dần này. Ông nói: “Chúng tôi phải gìn giữ bản sắc văn hóa, trong đó có tục ướp xác và giữ cho ngọn lửa bảo quản xác ướp tiếp tục cháy”.

Tuy côngviệc giữ lửa trong chòi "honai" chứa xác ướp được phân công cho một số người trong bộ lạc nhưng trách nhiệm bảo quản xác ướp chủ yếu vẫn thuộc về trưởng làng Eli Mabel. Ông cho rằng đã từngnhiều đêm ởmột mình trong chòi để canh giữ xác ướp của tổ tiên.

Ông giải thíchtrách nhiệm gìn giữ xác ướp đến một lúc nào đó sẽ được giao lại cho một người khác. Ông hy vọng rằng cáccon ôngsẽ lãnh nhiệm vụ này mặc dù một số đứađã bỏ làng đến sinh sống tại những nơi sầm uất hơn tại Indonesia.

Ngày nay, phần đảo New Guinea thuộc Indonesia nơi người Dani sinh sống là một trong những địa phương nghèo nhất nước. Các bộlạc trong khu vực này phải sống nhờ vào nguồn khách du lịch đến đây để tìm hiểu về phong tục và phục trang độc đáo của người bản địa.

Tuấn Anh