Tố cáo nặc danh nhưng có chứng cứ thì xác minh hay không?

Sáng 29.5, Quốc hội nghe trình bày tờ trình về dự án Luật Tố cáo (sửa đổi) do Tổng thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày.

Theo ông Phan Văn Sáu, qua hơn 4 năm triển khai thực hiện, bên cạnh những tích cực thì Luật Tố cáo đã bộc lộ những hạn chế, bất cập như về thẩm quyền giải quyết tố cáo, trình tự và thủ tục giải quyết tố cáo; tố cáo và giải quyết tố cáo tiếp; tổ chức thi hành nội dung kết luận giải quyết tố cáo; bảo vệ người tố cáo, xử lý trách nhiệm đối với người có hành vi vi phạm…

“Những hạn chế, bất cập nêu trên dẫn đến tình trạng làm giảm hiệu lực, hiệu quả công tác giải quyết tố cáo, trật tự, kỷ cương pháp luật vì vậy cần phải sửa đổi, bổ sung Luật Tố cáo nhằm khắc phục tình trạng trên”, Tổng thanh tra Phan Văn Sáu nêu rõ.

Về vấn đề còn gây tranh cãi là có nên chấp nhận tố cáo nặc danh hay không, Tổng thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu cho biết quan điểm của Chính phủ là chưa nên quy định về việc giải quyết tố cáo nặc danh, bởi vì quy định của Đảng và Luật Tố cáo hiện hành chưa chấp nhận xem xét, giải quyết đơn tố cáo không rõhọ tên, địa chỉ người tố cáo.

Ông Sáu cũng chỉ ra, những năm qua, cơ quan nhà nước mới chỉ giải quyết được 87,4% tổng số đơn tố cáo có danh. Trong đó có đến 59,3% là tố cáo sai và 28,3% tố cáo có đúng, có sai.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết còn nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình soạn thảo, tuy nhiên, đa số thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành với dự thảo Luật là không quy định về giải quyết đối với đơn tố cáonặc danh.

Theo ông Định, nếu luật quy định việc giải quyết tố cáo nặc danh sẽ gây khó khăn cho các cơ quan nhà nước trong quá trình xem xét, giải quyết. Hơn nữa, trường hợp người tố cáo lợi dụng quyền tố cáo để tố cáo nặc danh sai sự thật thì không có căn cứ để xem xét, xử lý trách nhiệm đối với người tố cáo. Do đó, dự thảo Luật chưa quy định về việc giải quyết tố cáo nặc danh.

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằngthực tế không ít trường hợp người tố cáo còn bị trả thù, bị trù dập, trong khi đó mặc dù có quy định nhưng việc bảo vệ người tố cáo còn rất khó khăn. Do đó, nhiều người không dám tố cáo hành vi vi phạm pháp luật. Để kịp thời phát hiện và xử lý đối với các hành vi vi phạm, cần quy định về việc giải quyết tố cáo đối với trường hợp người tố cáo không ghi họ tên, địa chỉ của mình.

Ngoài ra, một số thành viên Ủy ban Pháp luật đề nghị luật cần quy định rõ trường hợp tuy là đơn tố cáo nặc danh nhưng có gửi kèm theo chứng cứ, nội dung rõ ràng (như các tài liệu, vật chứng, ảnh, đoạn băng ghi hình, ghi âm…) thì cơ quan, người có thẩm quyền phải có trách nhiệm tổ chức việc xác minh, xử lý nhằm tránh bỏ lọt hành vi vi phạm pháp luật.

Theo ông Định, nhiều ý kiến cho rằng để xác định rõ trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng lợi dụng các hình thức tố cáo để tố cáo tràn lan, cố ý tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người bị tố cáo và căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi bị tố cáo nên dự thảo luật chỉ quy định hai hình thức tố cáo (như quy định của Luật tố cáo năm 2011): tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp. Đối với tố giác, tin báo tội phạm, tố cáo trong hoạt động tố tụng thì đã được điều chỉnh ở các luật tố tụng.

Cũng có ý kiến cho rằng, ngoài hai hình thức tố cáo là tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp, dự thảo Luật cần quy định bổ sung các hình thức tố cáo khác như tố cáo bằng bản fax, email, điện thoại… để tạo điều kiện cho người tố cáo thực hiện quyền tố cáo, qua đó kịp thời phát hiện và xử lý đối với các hành vi vi phạm.

Lý do là những phương tiện này ngày càng phổ biến và một số văn bản luật hiện hành cũng ghi nhận các hình thức này như Luật phòng, chống tham nhũng quy định: “Cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi để công dân tố cáo trực tiếp, gửi đơn tố cáo, tố cáo qua điện thoại, tố cáo qua mạng thông tin điện tử và các hình thức khác theo quy định của pháp luật”.

Một trong những vấn đề được Ủyban Pháp luật lưu ý cơ quan soạn thảo là cần có các hình thức hữu hiệu và giao cơ quan cụ thể trong việc bảo vệ người tố cáo, bởi vì các quy định này vẫn còn chung chung, chưa xác định rõ cơ quan nào chịu trách nhiệm chính trong việc bảo vệ người tố cáo; chưa làm rõ cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong công tác này; chưa đánh giá tác động của quy định này về phương thức, biện pháp bảo vệ, về nguồn nhân lực, kinh phí, phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ cho việc bảo vệ người tố cáo.

Trí Lâm