Mỹ thừa nhận không kích làm chết hơn 484 thường dân Iraq và Syria

Bộ Tư lệnh trung tâm (CentCom) của Mỹ đã nhấn mạnh rằng "cần phải có những nỗ lực phi thường để tấn công các mục tiêu quân sự theo cách giảm thiểu tối đa thương vong của dân thường" nhưng cũng thừa nhận: "Trong một số phi vụ, thương vong là không thể tránh khỏi".

Hiện số lượng thương vong dân sự trong cuộc tấn công vào Mosul, thành trì của tổ chức khủng bố IS tại Iraq đang gia tăng nhanh chóng, khi cường độ pháo kích và không kích tăng lên.

Theo các tổ chức quan sát độc lập thì số lượng dân thường chết trong các chiến dịch không kích của Mỹ chống IS từ năm 2014 đến nay lên đến hàng ngàn người. Cụ thể Airwars, một tổ chức quan sát thông tin chiến trường cho biết ít nhất 3.800 thường dân đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Mỹ và đồng minh tại Syria và Iraq.

Tuy nhiên, trong một bản báo cáo hàng tháng mới đây, CentCom khẳng định rằng họ vừa kết thúc điều tra 16 "sự cố" dẫn đến 132 "ca tử vong không chủ ý", đưa tổng số ca thiệt mạng dạng này tại Iraq và Syria lên 484.

Vụ không kích khiến nhiều thường dân thiệt mạng nhất là vụ không kích vào quận al-Jadida của Mosul hôm 17.3, giết chết 101 người gồm phụ nữ và trẻ em, báo cáo của CentCom ghi nhận.

Quân đội Mỹ tuyên bố rằng họ không biết có nhiều thường dân trú trong tòa nhà, nơi được cho là có tay súng bắn tỉa của IS ẩn nấp. Sức công phá của bom đánh trúng tòa nhà này cũng tăng lên khi nó kích nổ các thiết bị nổ được cài đặt trong tòa nhà, CentCom khẳng định.

Ngược lại, người dân cho biết không hề có thiết bị nổ được cài trong tòa nhà này.
Trong báo cáo của CentCom cũng chỉ ra là trong nhiều trường hợp thường dân bị giết vì "đã đi vào khu vực xung quanh mục tiêu sau khi tên lửa đã được bắn". Như tại Iraq, một người dân bị giết và một người khác bị thương hồi tháng 2 khi đi lại gần một chiếc xe bom bị quân đội Mỹ không kích.

CentCom cho rằng những thương vong dân sự chỉ là "tai nạn" và họ đã dùng mọi biện pháp phòng ngừa khả thi cũng như thực hiện các vụ không kích theo đúng luật chiến tranh. Ví dụ, một người Syria đã thiệt mạng khi Mỹ không kích vào đoàn xe chở dầu của IS dù trước đó quân Mỹ đã "rải truyền đơn" kêu gọi thường dân rời khỏi khu vực họ sắp không kích.

Người phát ngôn của CentCom thì đánh giá rằng số thương vong dân sự như hiện nay là bình thường khi số vụ có thương vong dân sự chỉ là dưới 1% trong tổng số hơn 21.000 cuộc không kích chống IS kéo dài trong 3 năm qua.

Phần lớn cuộc không kích của Mỹ và đồng minh lại tấn công vào phần lãnh thổ do IS kiểm soát nên số lượng thương vong và nhân thân của nạn nhân cũng khó xác minh chính xác.

CentCom thừa nhận rằng họ không thể "điều tra đầy đủ về các báo cáo thương vong dân sự bằng cách dùng các phương pháp truyền thống như hỏi các nhân chứng và điều tra thực địa". Kết quả là quân đội Mỹ tạo nên báo cáo từ lời kể của phi công, xem lại băng hình và thông tin từ các đối tác địa phương như quân đội chính phủ, đôi khi thông tin còn được tổng hợp từ mạng xã hội.

Cuối cùng, CentCom thừa nhận rằng số thương vong dân sự thực tế sẽ còn tăng cao hơn nữa khi 38 "sự cố" vẫn đang được họ điều tra và chưa có kết luận.

Liên Hợp Quốc thì đang lo lắng khi thường dân đang "ngày càng phải trả giá" vì những cuộc không kích và đánh bom khủng bố để tìm cách trả thù. LHQ cũng lên án việc tổ chức khủng bố IS sử dụng thường dân như là "lá chắn sống" trong một số điểm đóng quân của tổ chức khủng bố này.

Tình hình còn đáng lo ngại hơn khi quân đội Iraq và Mỹ đang dốc quân để đánh chiếm những phần còn lại của Mosul, nhằm tái chiếm lại hoàn toàn thành trì này. Những thương vong dân sự bên trong lãnh thổ do IS kiểm soát cũng báo hiệu khả năng những đợt tấn công trả thù, thậm chí là đánh bom liều chết sẽ tăng theo.

Ái Vi (theo Independent)

Hà Ngọc Bách