Phân biệt chủng tộc ngày càng trắng trợn ở kinh đô điện ảnh thế giới

Theo báo cáo hàng năm vềsự đa dạng chủng tộc tại Hollywood của Đại học California, 94% số người trong hàng ngũ điều hành các hãng phim là người da trắng. Ngoài ra, một số ít đại diện cho bộ phận sản xuất cả trước và sau ống kính cũngdo người da trắng đảm nhận. Chính vì thế, mộtHollywood hoàn toàn bình đẳngđồng nghĩa với một cuộc tranh đấu dài đằng đẵngở phía trước.

Tước đoạt vai của diễn viên da màu

Ở cácthập kỷ trước, những bộ phim về người da màu nhưng các diễn viên da trắng đã nắm gọn vai chính trong tay nhưGods and Kings,The Lone Ranger, The Sands of Timehay bộ phim hàiAlohanổi tiếng mà hình tượng nhân vật đều là người châu Phi. Ở bộ phimBreakfast at Tiffany's(1961), đạo diễn đã chọn Mickey Rooney - một nam diễn viên da trắng -vào vai Yunioshi - một doanh nhân người Nhật rõ ràng là người gốc Á.

Mới đây nhất, nhà sản xuất củaCậu bé Peter Panđã chọn Rooney Mara - một nữ diễn viên da trắng vào vai công chúa Tiger Lily vốn cótạo hình và gốc gác làngười da đỏ bản xứ. Điều này đã làm dấy lên làn sóng phản đối của người hâm mộ về sự phân biệt màu da ở Hollywood. Thậm chí, đãcó 94.000 người ký tên vào một bản kiến nghị trực tuyến đề nghị không chọn các diễn viên da trắng vào các vai được tạo hình từ người da màu. Peter Pan chỉ là một trong số ít các bộ phim mà nhà sản xuất luôn dành phần ưu ái cho các diễn viên da trắng trong thời gian gần đây.

Vì sao nạnphân biệt vẫn xảy ra?

Vì sao nạn kỳ thị chủng tộc ởHollywoodvẫn tiếp diễn và những diễn viên da màu vẫn hàng ngày phải chịu đựng sự bất công này?

Theo Jeffery Mio - tác giả của mộtcuốn sách nghiên cứu về tâm lý học đa văn hóa - cho rằngnhững ông chủ trong ngành công nghiệp làm phim ở Hollywood chỉ thuê những diễn viên quen thuộc và làm việc với họ sẽ thấy thoải mái hơn. Một lý do khác không kém phần quan trọng đó là những ngôi sao da trắng như những thỏi nam châm hút khách cho các phòng vé và tấm vé đảm bảo doanh thu cao cho bộ phim.

Tuy nhiên, thật không công bằng khi cho rằng chỉ khi bộ phim có các diễn viên da trắng đảm nhận vai chính thì mới hút khán giả. Will Smith, Denzel Washington, David Oyelowo, Thành Long… đều là các diễn viên da màu, da vàng đã mê hoặc biết bao khán giả vàđã giành được những giải thưởng diễn xuất danh giá.

Giám đốc hãng phim Sony Tom Rothman thì cho rằngcần có sự cân bằng giữa các diễn viên da trắng và da màu trên màn ảnh để tạo sự đa dạng cho điện ảnh. Còn theo Guy Aoki - giám đốc và là sáng lập viên Mạng Lưới Hành Động Truyền Thông cho người Mỹ gốc Á (MANAA),Trung Quốc hiện nayđang trở thành thị trường phim ảnh lớn thứ hai thế giới sau Mỹ. Và nếu những bộ phim của Hollywood có nhiều diễn viên Mỹ gốc Á hơn thì khán giả sẽ đón nhận nồng nhiệt hơn vì như được thấy bản thân chính họ trên phim. Thế nên, cực kỳ vô lý khi cho rằng khán giả không chấp nhận diễn viên là người gốc Á.

David White - giám đốc điều hành Liên đoàn nghệ sĩ điện ảnh, truyền hình, phát thanh tại Mỹ SAG-AFTRA - quả quyết: “Các điều luật của Liên đoàn khẳng định, chủng tộc không hề phản ánh phẩm chất, năng lực của một diễn viên và chúng tôi không ủng hộ việc ưu ái một diễn viên chỉ vì màu da của họ". Mỹ là quốc gia đa văn hóa và Hollywood cũng không phải là ngoại lệ khi các tài năng điện ảnh của mọi màu da đều có cơ hội tỏa sáng ngang nhau.

Kỳ thị giới tính một cách ghê tởm, điên rồ

“Phụ nữ buộc phải làm việc cật lực hơn để được lắng nghe, được lưu tâm. Hollywood phân biệt giới tính một cách ghê tởm. Thật khó chịu, thật điên rồ",nữ diễn viên Kristen Stewart bức xúc.

Lương nữ diễn viên thấp hơn 40%

Từ Patricia Arquette đến Emma Watson, nhiềungôi sao nữ hàng đầu đã lên tiếng về sự bất bình đẳng lương trong ngành điện ảnh. Điều nàycho thấy sự phân biệt giới tính sâu sắc trong ngành công nghiệp mà nam giới hiện đang thống trị.

Trên thực tế, phụ nữ cũng có thể kiếm ra nhiều tiền như nam giới trong ngành công nghiệp điện ảnh. Các bộ phim lấy một nhân vật nữ làm trung tâm cũng đã thu hút được nhiều độc giả. Song vẫn có sự phân biệt giới tính sâu sắc trong ngành công nghiệp tỷ đô này.

Những nữ diễn viên hàng đầu có thu nhập chỉ bằng khoảng 40% so với tiền lương của một nam diễn viên đồng nghiệp. Trong danh sách các nam diễn viên được trả lương cao nhất năm 2015 của tạp chí Forbes, nam diễn viên Robert Downey Jr giữ vị trí số 1 với thu nhập hơn tổng thu nhập của 5 nữ diễn viên hàng đầu 10 triệu USD. Còn nam diễn viên Liam Neeson đứng vị trí số 10 trong danh sách có thu nhập tương đương với Angelina Jolie, nữ diễn viên được trả lương cao nhất. Sự bất bình đẳng giới thể hiện trong thu nhập của diễn viên Hollywood đã diễn ra trong nhiều năm.

Rung chuông cảnh báo

Gần đây, lần lượt các ngôi sao nữ hàng đầu đã lên tiếng về sự đối xử bất công của Hollywood nói riêng và ngành điện ảnh nói chung đối với họ.

Tạilễ trao giải Oscar 2016, nữ diễn viên Patricia Arquette được vinh danh tại hạng mục "Diễn viên nữ phụ xuất sắc nhất" cho vai người mẹ đơn thân ở bộ phimBoyhood. Cuối bài phát biểu, Patricia đã làm rung động buổi lễ bởi lời kêu gọi mạnh mẽ về nữ quyền:

"Gửi đến những người phụ nữ, những người đã sinh ra để đóng thuế và trở thành công dân của đất nước này. Chúng ta đã đấu tranh cho quyền bình đẳng ở nhiều nhóm người trong xã hội, bây giờ là lúc để chúng ta đứng lên đòi lại quyền bình đẳng về mức lương cho chính mình và quyền bình đẳng nói chung đối với tất cả phụ nữ trên cả nước Mỹ này. Một lần cho tất cả!”.

Đây là lần đầu tiên trên sân khấu trao giải Oscar có nữ diễn viên nhắc đến vấn đề này. Ở Liên hoan phim Cannes 2014, nữ đạo diễn Jane Campion (nữ đạo diễn duy nhất từng giành giải Cành cọ vàng) phát biểu: "Ngành công nghiệp điện ảnh như một miếng bánh mà phần lớn nam giới là người chiếm phần".

Jane Campion cho rằngbất bình đẳng giới trong ngành công nghiệp điện ảnh gây cản trở phụ nữ vàkhẳng định nạn phân biệt giới tính trong ngành điện ảnh là phi dân chủ. Với diễn viên nữ, sau 34 tuổi thì mức cát sê sụt giảm hẳn, trong khi đó với nam giới thì độ tuổi này kéo dài đến tận 51 tuổi.

Sau Meryl Streep và Patricia Arquette thì nữ diễn viên Kristen Stewart cũng lên tiếng nói về bất bình đẳng giới trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Harper’s Bazaar của Anh: “Phụ nữ buộc phải làm việc cật lực hơn để được lắng nghe. Hollywood phân biệt giới tính một cách ghê tởm. Thật khó chịu, thật điên rồ”.

Mới đây, trong lần trả lời phỏng vấn tờ Sunday Times, nữ diễn viên Amanda Seyfried tiết lộ số tiền mà cô nhận được từ một dự án bom tấn gần đây chỉ bằng 10% so với bạn diễn nam, cho thấy sự bất công về mức thù lao trong công việc diễn xuất tại Hollywood. Nữ diễn viên Anh Carey Mulligan cũng lên tiếng tố cáo việc “vùi dập” nữ giới trong ngành công nghiệp điện ảnh.

Mức thù lao thấp tương tự cũng được nêu ra bởi nữ diễn viên Frances McDormand (từng đoạt giải Oscar) cho vai diễn trong bộ phim bom tấn Transformers: Dark of the Moon. Có sự khác biệt về thu nhập giữa nam và nữ diễn viên bởi lẽ những phim bom tấn có doanh thu khổng lồ thì phụ nữ khó kiếm được vai lớn mà chủ yếu là nam giới. Nữ diễn viên cũng buộc phải đóng những cảnh giường chiếu, khỏa thân nhiều hơn nam diễn viên. Thậm chí, những vị trí như nhà sản xuất, đạo diễn, biên kịch… thì tỉ lệ nữ giới cũng rất ít ỏi.

Những tâm sự chua chát

"90% nhà sản xuất mời tôi đóng vai người hầu!"là tiết lộ gây sốc của diễn viên da màu Octavia Spencer trong talkshow của Variety mới đây. Cuối năm 2015, phong trào đòi bình đẳng về sắc tộc và giới tính đã nổi lên mạnh mẽ giữa kinh đô điện ảnh. Octavia Spencer từng giành được một giải Oscar cho vai nữ phụ trongThe Help. Tuy nhiên sau thành công với hình ảnh cô hầu chất phác nhưng cương nghị dù bị oan sai vẫn không đánh mất tư cách, Octavi Spencer liên tiếp nhận được những lời mời vào vai phụ… tương tự.

Diễn viên 46 tuổi này cho biết các nhà làm phim thường hay đi tìm nguyên mẫu có sẵn, hoặc thành công trên màn ảnh… Họ không thật sự tuyển diễn viên, tìm kiếm diễn viên và sẵn sàng lặp đi lặp lại những câu chuyện về phân biệt chủng tộc và giới tính với các diễn viên da màu.

"Đó là lý do vì sao tôi chẳng có các vai tuyệt hay như người ta", Octavia Spencer nói trong buổi phỏng vấn. Ngay cả Dev Patel, một diễn viên gốc Ấn tham gia chương trình talkshow của Variety cũng thổ lộ những tác phẩm đã ra mắt nhưLion(do anh đóng chính),Hidden Figures(có Octavia Spencer tham gia) mang một ý nghĩa quan trọng trong việc xóa mờ các ranh giới ở Hollywood.

DevPatel từng là ngôi sao của bộ phim đoạt giải Oscar Triệu phú khu ổ chuộtnăm 2008 nhưng khi anh đến thảm đỏ năm đó, anh nhìn quanh và chẳng có ai thèm để ý đến mình. Thậm chí sự nghiệp của Dev Patel tụt dốc thảm hại sau đó, y hệt như cách mà Hollywood đã “xử lý” Octavia Spencer.

Bên cạnh Spencer và Patel, tài tử kỳ cựu Viola Davis, nổi danh trong phim Fences năm ngoái, cũng không được ưu tiên. Bằng chứng là trong Fences, cô thủ vai nữ chính bên cạnh Denzel Washington nhưng cuối cùng hãng phim quyết định đưa cô xuống vai phụ để tranh giải Oscars.

Tài tử Hàn bị ngó lơ ra mặt ở Hollywood

Trong cuộc phỏng vấn mới đây với trangDaliancủa Hàn Quốc, nam diễn viên hành động Lee Byung Hun đã chia sẻ những trải nghiệm không vui trong quá trình thực hiện bộ phimThe Magnificent Seventrên trường quay tại Mỹ.

"Tôi không muốn nêu tên cụ thể là ai nhưng có những đồng nghiệp thậm chí còn không nhìn thẳng vào tôi chỉ vì tôi là người châu Á. Tôi đã cố giới thiệu bản thân và chủ động bắt tay làm quen nhưng toàn bị họ làm ngơ rồi đi ngang qua mặt. Chỉ khi bộ phim đóng máy, tôi mới có thể làm thân với họ đôi chút", Lee Byung Hun kể lại.

Tuy là ngôi sao châu Á hiếm hoi góp mặt trong nhiều bộ phim của Hollywood nhưng Lee Byung Hun thật sự không được biết đến nhiều tại kinh đô điện ảnh thế giới.

"Tôi đến một quán cà phê tại Mỹ và nhân viên pha chế đã hỏi: 'Anh có phải là một diễn viên không?', tôi đã rất vui vì cuối cùng cũng có người nhận ra mình nhưng đến khi anh ấy nói rằng rất thích bộ phimThe Hangoverthì tôi biết trong con mắt của người da trắng, tất cả người châu Á đều giống nhau", Lee Byung Hun chia sẻ.

Trong trường hợp này, nhân viên quán cà phê đã nhầm anh với Ken Jeong, nam diễn viên thủ vai Mr. Chow trong loạt phim hàiThe Hangover.

Nam diễn viên hàng đầu của Hàn Quốc nhận định rằng cái nhìn của Hollywood đối với những diễn viên châu Á thật sự chưa có nhiều thay đổi:"Luôn có khoảng cách giữa những người châu Á với những diễn viên da trắng. Có nhiều lúc tôi vô cùng tức giận vì cách họ đối xử với bản thân mình". Tuy nhiên anh cho biết sẽ cố gắng tiếp tục làm việc để thay đổi điều này trong tương lai.

Lee Byung Hun là một trong số ít những ngôi sao châu Á vừa gặt hái thành công ở quê nhà, vừa được nhiều đạo diễn tại Hollywood mời đóng phim. Các tác phẩm “bom tấn” anh từng góp mặt có thể kể đến nhưG.I. JoehayTerminator: Genisys. Bộ phim Hollywood mới nhất mà anh diễn xuất là tác phẩm lấy đề tài về miền viễn TâyThe Magnificent Sevencủa đạo diễn Antoine Fuqua. Phim có sự tham gia của dàn sao hạng A Hollywood như Denzel Washington, Ethan Hawke, Chris Pratt… SauThe Magnificent Seven, Lee Byung Hun vừa quay lại Hàn Quốc để hoàn thành dự ánMaster, đồng thời tham gia phimSingle Ridercủa đạo diễn Lee Joo Young.

Câu chuyện kỳ thị của Hollywood không thể giải quyết trong vài tháng, vài năm hay vài bộ phim mà nó cần một quá trình để tìm ra những điểm sáng thật sự, những cột mốc thật sự. Năm 2016, các giải “tiền Oscar” đã gọi tên Moonlight - bộ phim toàn diễn viên da màu đóng… nhưng chưa chắc đây đã là tín hiệu mừng. Bởi vìOscar luôn khác, rất khác so với các chuyên gia bình phim.

Nguyễn Hưng