Nga-Mỹ sẽ có hàng loạt cuộc đối thoại để làm tan băng căng thẳng

Theo trang tin BuzzFeed, cuộc gặp này sẽ diễn ra tại thủ đô Baku của Azerbaijan, giữa Tướng bộ binh Curtis Scaparrotti, chỉ huy tối cao liên quân NATO ở châu Âu (SACEUR) với Tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga.

Ngoài ra, trong tháng 2 tới cũng sẽ có cuộc nói chuyện về cuộc khủng hoảng Ukraine, giữa trợ lý cấp cao Vladislav Surkov của Tổng thống Nga Vladimir Putin với Đặc sứ Mỹ về Ukraine, ông Kurt Volker.

Còn có những cuộc nói chuyện về những bất đồng lâu nay trong quan hệ Mỹ-Nga, giữa ông Tom Shannon, nhân vật số 3 ở Bộ Ngoại giao Mỹ, với Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov, cùng các cuộc đối thoại liên quan Hiệp ước Lực lượng hạt nhân trung bình (INF).

Như vậy, trong năm mới 2018, chính phủ Tổng thống Mỹ Donald Trump tiến hành một loạt cuộc gặp cấp cao với chính phủ Nga, vào lúc cuộc điều tra nghi án Nga can thiệp cuộc bầu cử tổng thống Mỹ-của công tố viên đặc biệt Robert Muller-đang áp sát gần những người thân cận ông Trump, thậm chí báo Washington Post đưa tin trong thời gian sắp tới, ông Muller sẽ “làm việc” với vị chủ nhân Nhà Trắng.

Các cuộc gặp của Bộ Ngoại giao Mỹ và Lầu Năm Góc với người Nga cũng vào lúc chính phủ Mỹ phê duyệt bán tên lửa chống tăng Mũi Lao cho quân đội Ukraine chống lại quân ly khai ở miền Đông nước này.

Người phát ngôn Heather Nauert của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết đây là một nỗ lực bình thường hóa ngoại giao, không gây bất ngờ cho bất kỳ ai rằng Mỹ có nhiều vấn đề cần trao đổi với Nga.

Trước đó, chính phủ Tổng thống Barack Obama cấm các cuộc gặp giữa lãnh đạo quân sự cấp cao ở NATO với Nga, sau khi Moscow sáp nhập Crimea năm 2014.Trong 3 năm chỉ huy SACEUR của tướng không quân Mỹ Philip Breedlove (từ tháng 5.2013 đến tháng 5.2016) đã không có cuộc gặp nào.

Chiến dịch cô lập này nhằm chuyển tải thông điệp biên giới châu Âu là bất khả xâm phạm. Nhưng các cựu và đương kim quan chức đều nói mối quan hệ Mỹ-Nga xuống cực thấp, đòi hỏi phải có những cuộc tiếp xúc có ý nghĩa, nhằm có thể lại tin cậy lẫn nhau.

Tính khẩn cấp của cuộc tái ngộ này tiếp sau việc Điện Kremlin ngày càng thất vọng, khi việc ông Trump trúng cử tổng thống đã không dẫn đến những chính sách có lợi cho Nga, theo trang tin BuzzFeed.

Quốc hội đã hạn chế khả năng ông Trump nới lỏng lệnh trừng phạt Nga của thời Obama, và hồi tháng 12.2017, theo đề xuất của chính phủ Mỹ, ông Trump phê chuẩn biệc bán tên lửa Mũi Lao cho Ukraine, khiến Moscow phản đối kịch liệt.

Trong khi đó, các đồng minh của Mỹ ở châu Âu bị choáng từ quan hệ lạnh lẽo Mỹ-Nga trong năm qua. Họ cảm thấy quan hệ này dễ đổ vỡ.

Bà Victoria Nuland, cựu quan chức thời Obama phụ trách thúc đẩy chính sách cô lập Nga, cũng nói bà ủng hộ chủ trương làm tan băng quan hệ ngoại giao Mỹ-Nga.

Bà Nuland nói: “Các kênh này cực kỳ cần thiết, vào lúc quan hệ cấp lãnh đạo trở nên không thể dự báo trước”.

Bà đề nghị tướng Scaparrotti đề cập việc Mỹ quan ngại “Nga tiếp tục giữ vai trò quân sự ở Ukraine, Nga vi phạm INF, các hoạt động can thiệp vàocác nền dân chủ liên Đại Tây dương cùng những căng thẳng chiến lược khác đang buộc Mỹ và đồng minh phải có những biện pháp đề phòng mạnh mẽ”.

Một quan chức NATO không xác nhận, cũng không phủ nhận cuộc gặp giữa hai vị tướng Mỹ-Nga ở Azerbaijan, nói “bất kỳ cuộc tiếp xúc nào cũng sẽ được thông báo đúng thời điểm”.

Quan chức này nói hai vị tướng Scaparrotti-Gerasimov có trao đổi qua điện thoại, thể hiện “sự quan tâm song phương về việc duy trì tuyến liên lạc quân sự”.

Theo trang tin BuzzFeed, từ lâu Nga đã muốn chấm dứt sự cô lập. Hồi tháng 3.2017, Nga chuyển một đề nghị đến Mỹ, muốn hoàn toàn bình thường hóa quan hệ song phương về ngoại giao, quân sự, tình báo.

Mỹ bác nhưng đến tháng 7, Nga lại đề nghị một thỏa thuận không can thiệp vào nội bộ song phương với Mỹ, nhưng Mỹ lại bác, dẫn đến những tuyên bố phẫn nộ của bà Maria Zakharova, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga.

Hồi cuối năm 2017, bàZakharova tuyên bố: “Chúng tôi xem việc bác các đề xuất của chúng tôi là bằng chứng việc Mỹ cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ là quá đáng”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ nói khi các quan chức Mỹ tiếp xúc với Nga trong năm 2018, họ sẽ nói rõ rằng Mỹ rất hoan nghênh quan hệ tốt đẹp hơn với Nga,nhưng Mỹ cũng cần nhìn thấy vài thay đổi, chứng tỏ Nga là một láng giềng có tinh thần xây dựng-đối tác với cộng đồng liên Đại Tây dương, tôn trọng chủ quyền lãnh thổ của Ukraine, không gây hại cho các đồng minh của Mỹ và các đối tác, cùng tích cực giải quyết các thách thức cấp toàn cầu mà Mỹ đang đối phó”.

Cựu đô đốc hải quân Mỹ James Stavridis, chỉ huy SACEUR gần nhất có tiếp xúc với tướng Nga Nikolai Makarov hồi 5 năm trước, nói các cuộc tiếp xúc sắp tới rất có giá trị: “Trong khi chúng ta chưa đồng ý về mọi sự, chúng ta có thể thúc đẩy hợp tác với Nga để chống hải tặc, chống khủng bố và chống bọn buôn lậu ma túy”.

Trần Trí