Thanh tra Chính phủ kiến nghị khởi tố vụ Mobifone mua AVG

Cơ quan này cho rằng, Bộ Thông tin và Truyền thông, Mobifone chịu trách nhiệm xử lý, thu hồi số tiền mà Mobifone đã thanh toán trong việc mua 95% cổ phần AVG. Truy thu từ Mobifone, nộp vào ngân sách nhà nước về Thuế thu nhập doanh nghiệp số tiền 1,3 tỉ đồng, thu hồi số tiền 1,54 tỉ đồng chi phí tư vấn đã chi cho 2 công ty tư vấn (AMAX và VCBS).

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: Giao cơ quan điều tra có thẩm quyền của Bộ Công an tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu thanh tra Dự án Tổng công ty Viễn thông Mobifone mua 95% cổ phần AVG để xem xét, khởi tố điều tra, xử lý đúng người, đúng vi phạm, đúng pháp luật.

Mobifone báo cáo không trung thực

Cơ quan thanh tra cho biết, tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp 31.3.2015 là rất xấu, tổng tài sản là trên 3.260 tỉ đồng; nợ phải trả trên 1.266 tỉ đồng; giá trị còn lại của tài sản cố định là 208,5 tỉ đồng. Từ khi thành lập đến thời điểm thẩm định giá liên tục lỗ, số lỗ luỹ kế đến 31.3.2015 là 1.632 tỉ đồng (bằng 45% vốn điều lệ).

AVG sử dụng vốn cho kinh doanh dịch vụ truyền hình chủ yếu là vốn vay và vốn chiếm dụng; vốn đầu tư ra ngoài doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn (đến 31.3.2015 đầu tư ra ngoài doanh nghiệp 2.659 tỉ đồng, chiếm 73,3% vốn điều lệ).

Việc đầu tư ngoài lĩnh vực truyền hình để mua lại cổ phần tại Công ty cổ phần giống tằm Mai Lĩnh và Công ty cổ phần An Viên B.P với số tiền 2.473,2 tỉ đồng (bình quân cao gấp 13 lần so với vốn đầu tư ban đầu của các cổ đông là 189,6 tỉ đồng, các cổ đông này đã thanh toán bù trừ với việc mua cổ phần do AVG phát hành để tăng vốn điều lệ, các cổ đông của 2 công ty này cũng là cổ đông của AVG).

Việc AVG đầu tư 2 khoản ngoài lĩnh vực truyền hình nêu trên tiềm ẩn rủi ro về tài chính, có dấu hiệu bất thường, nhưng Mobifone vẫn mua 2 khoản đầu tư này. Thanh tra Chính phủ cho rằng cần được tiếp tục làm rõ.

Khi báo cáo đề xuất đầu tư nhận chuyển nhượng cổ phần AVG và lập Dự án đầu tư trình Bộ Thông tin và Truyền thông phê duyệt,Mobifone đã báo cáo không trung thực, không đầy đủ, đánh giá không đúng thực trạng tài chính rất xấu của AVG, thậm chí còn đánh giá khả quan về tình hình tài chính, kinh doanh của AVG.

Không khảo sát khi lựa chọn phương án đầu tư

Cụ thể: "Từ năm 2012 đến năm 2014 thì doanh thu AVG tăng, lợi nhuận gộp đang tăng dần (dù đến nay vẫn đang lỗ kế hoạch), các chỉ số đều thể hiện sự tăng trưởng...”là vi phạm quy định tại Khoản 6 Điều 9 Luật số 69/2014/QH13 về hành vi bị cấm trong lĩnh vực đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp: “Cung cấp thông tin, báo cáo không trung thực, không chính xác, không đầy đủ, không kịp thời theo quy định của pháp luật”.

Trong việc lựa chọn tư vấn thẩm định giá trị AVG và tư vấn mua bán, sáp nhập doanh nghiệp, Mobifone đã có những khuyết điểm, vi phạm quy định của Luật Đấu thầu.

Cụ thể trong việc lựa chọn Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS), Mobifone đã chuyển file hồ sơ yêu cầu (HSYC) cho VCBS trước khi phát hành HSYC, vi phạm hành vi bị cấm của Luật Đấu thầu. Lựa chọn Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư và Thẩm định giá AMAX (AMAX), Mobilfone chỉ căn cứ vào báo giá thấp nhất trong 3 đơn vị tư vấn, không thực hiện theo quy trình chỉ định thầu, vi phạm Nghị định số 63/2014.

Khi đàm phán giá mua cổ phần, Mobifone sử dụng kết quả thẩm định giá do AMAX xác định giá trị AVG là 16.565 tỉ đồng để đàm phángiá mua cổ phần mà không trừ các khoản nợ phải trả 1.134 tỉ đồng, riêng việc làm này gây thiệt hại 1.134 tỉ đồng.

AMAX đã sử dụng số liệu đầu vào không có cơ sở để xác định “Giá trị tài sản vô hình ngoài Bảng cân đối kế toán là 13.448 tỉ đồng”. Sau khi loại trừ giá trị tài sản vô hình 13.448 tỉ đồng và loại trừ nợ phải trả 1.134 tỉ đồng thì giá trị vốn chủ sở hữu của AVG tại thời điểm 31.3.2015 chỉ là 1.983 tỉ đồng (chưa tính đến việc định giá lại giá trị thực của các khoản AVG đã đầu tư tài chính ra ngoài doanh nghiệp); so với giá mua 95% cổ phần AVG là 8.889 tỉ đồng cho thấy nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại Mobifone khoảng 7.006 tỉ đồng.

Khi lựa chọn phương án đầu tư, Mobifone không khảo sát, không lựa chọn đơn vị chuyên kinh doanh dịch vụ truyền hình để tư vấn về phương án kinh doanh, không xây dựng phương án đầu tư mới để có căn cứ so sánh, lựa chọn phương án đầu tư; đã sử dụng kết quả thẩm định giá của AASC (do VCBS cung cấp, không được sự đồng ý của AASC) để so sánh với các mức giá do các công ty tư vấn khác đưa ra, không đúng mục đích sử dụng Chứng thư của AASC (Chứng thư của AASC chỉ cung cấp cho VCBS).

Trong lập dự án đầu tư, Mobifone đã nhận thức rõ 2 vấn đề cốt lõi là giá mua cổ phần AVG và hiệu quả đầu tư; khi tính toán hiệu quả đầu tư Dự án giai đoạn 2015-2020 đã dự báo: số lượng phát triển thuê bao truyền hình trả tiền, doanh thu, giá vốn, chi phí lãi vay, lợi nhuận… chủ yếu dựa trên các giả định, thiếu khả thi.

Đã nhận thức rõ và định lượng được hậu quả, nguy cơ gây hậu quả nếu thực hiện đầu tư dự án, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh viễn thông; lợi nhuận kinh doanh và số nộp ngân sách nhà nước sụt giảm; đã sử dụng kết quả thẩm định giá trị AVG do AMAX thực hiện là 16.565 tỉ đồng làm căn cứ để đàm phán với cổ đông AVG về giá mua cổ phần, không có căn cứ so sánh.

Tuy vậy khi lập Dự án đầu tư, Mobifone đã đánh giá: “Phương án mua lại cổ phần của Công ty cổ phần nghe nhìn Toàn Cầu là vượt trội hơn so với phương án Mobifone tự đầu tư”.

Mobifone đã lập, trình Bộ Thông tin và Truyền thông phê duyệt Dự án (không loại trừ 2 khoản đầu tư ngoài ngành của AVG), thể hiện thiếu trách nhiệm và cố ý làm trái quy định tại Nghị định số 91/2015 của Chính phủ về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp. Trách nhiệm thuộc về HĐTV, Ban Tổng giám đốc và các bộ phận liên quan của Mobifone.

Trong bản thỏa thuận chuyển nhượng cổ phần ký với đại diện cổ đông AVG, Mobifone đã cam kết hỗ trợ tài chính cho AVG để trả các khoản nợ với tổng số tiền 1.093,7 tỉđồng. Tuy chưa thực hiện, nhưng cam kết này không đúng với nội dung của Dự án đầu tư đã được Bộ Thông tin và Truyền thông phê duyệt.

Việc Mobifone sử dụng 100% nguồn vốn chủ sở hữu để đầu tư dự án, không đúng với nội dung trong dự án đầu tư báo cáo Bộ Thông tin và Truyền thông (30% vốn chủ sở hữu, 70% vốn vay); thời gian thanh toán hợp đồng chuyển nhượng cổ phần AVG là 19 ngày (từ ngày 28.12.2015 đến 15.1.2016) có biểu hiện không bình thường.

Như vậy, những vi phạm, làm trái quy định, thiếu trách nhiệm nêu trên của Mobifone, nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại Mobifone khoảng 7.006 tỉ đồng, trong đó thiệt hại do mua nợ phải trả của AVG 1.134 tỉ đồng.

Việc thực hiện đầu tư dự án đã trực tiếp ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh viễn thông, làm sụt giảm lớn hiệu quả kinh doanh ngay từ năm 2016 và nhiều năm tiếp theo, trong đó lợi nhuận hoạt động tài chính năm 2016 đã giảm so với năm 2015 là 321,7 tỉ đồng; số lỗ lũy kế đến 31.12.2017 là 1.982,7 tỉ đồng; đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến việc cổ phần hóa Mobifone.

Về xử lý hành chính, cơ quan thanh tra kiến nghị, đối với Mobifone, Bộ TTTT tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, kế toán trưởng, bộ phận đàm phán…

Xử lý trách nhiệm các Bộ liên quan

Với Bộ TTTT, đề nghị Thủ tướng xem xét chỉ đạo bộ trưởng hủy bỏ quyết định Phê duyệt dự án đầu tư dịch vụ truyền hình của Mobifone; phối hợp với các cơ quan liên quan xử lý các vấn đề phát sinh; xử lý trách nhiệm cá nhân liên quan theo quy định. Với Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, kết luận đề nghị tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các cá nhân, tổ chức có liên quan. Với Bộ Công an, đề nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ xử lý, kiểm điểm trách nhiệm đối với các cá nhân, tổ chức trong việc tham mưu ban hành 3 văn bản tham gia ý kiến với Bộ TTTT. Cơ quan thanh tra đề nghị, với các đơn vị tư vấn, Bộ Tài chính chủ trì xử lý theo quy định trọng lĩnh vực định giá, các thẩm định viên vi phạm.

Về xử lý tài chính, đề nghị Bộ TTTT và Mobifone thu hồi số tiền đã thanh toán trong việc mua 95% cổ phần, đồng thời chuyển vụ việc sang cơ quan điều tra để xử lý đúng người, đúng tội.

Hoài Phong

Trí Lâm