Lý giải được sự hình thành màu sắc quả chín ở các loài cây khác nhau

Theo Scientific reports, trong quá trình nghiên cứu sự tiến hóa của các loài thực vật khác nhau, các nhà khoa học đã quan tâm tìm hiểu điều gì quyết định màu sắc của các loại trái cây. Hóa ra, nguồn gốc của thực vật hầu như không có vai trò gì. Những loài động vật ăn trái mới đóng vai trò mang tính quyết định đối với màu sắc của hoa quả.

Trong hơn một thế kỷ, các nhà sinh vật học đã dày công nghiên cứu cốt để lý giải tại sao mỗi loại trái cây lại có một màu nhất định. Giả thuyết hiện hành là màu sắc của quả phải thu hút động vật ăn quả. Động vật ăn trái cây cùng với những hạt và những thứ đó cùng với phân động vật được phân tán đi một khoảng cách dài. Nhờ vậy, thực vật mở rộng phạm vi sinh tồn và tăng cơ hội sống sót.

Các nghiên cứu đầu tiên theo hướng này rất phức tạp bởi thực tế là các nhà khoa học khi đó tin rằng động vật cũng cảm nhận màu sắc giống như con người, mặc dù trên thực tế không phải như vậy. Ví dụ, không giống như các loài động vật có vú, quả màu đen có thể sáng hơn nhiều đối với chim muông vì loài chim nhìn thấy màu đen trong phổ màu cực tím.

Trong công trình nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã thu thập dữ liệu về màu sắc quả khi chín của 97 loài cây từ 3 vùng khác nhau ở Uganda và Madagascar. Họ phát hiện màu sắc của trái cây không liên quan đến nguồn gốc của cây và màu sắc đó ở có thể giống ở các loài cây hoàn toàn khác nhau.

Tuy nhiên, các nhà sinh vật học đã phát hiện ra một quy luật - trong các loại trái cây thu hút động vật có vú, những quả mang sắc thái màu xanh lá cây là phổ biến hơn. Thực tế là so với chim muông, động vật có vú cảm nhận được ít màu sắc hơn. Các loài thực vật khác mà “thực khách” chủ yếu là chim thì quả thường có màu đỏ. Sở dĩ có sự khác biệt này là do chim thường bị buộc phải tìm kiếm thức ăn từ trên cao, vì vậy, các loại trái cây tương ứng phải có màu sáng hơn, nổi bật trên nền cây xanh.

Ngay từ cuối thế kỷ trước, các nhà khoa học đã cho rằng trong quá trình tiến hóa, các loại trái cây khác nhau phải có được màu sắc thu hút những loài động vật ăn quả nhất định. Tuy nhiên, để chứng minh giả thuyết này là khó khăn, bởi vì các nhà khoa học thường thiên về hướng lý giải sự hình thành của màu sắc trái cây bằng nguồn gốc một tổ tiên chung của thực vật hoặc bởi các yếu tố địa lý như độ ẩm, nhiệt độ hoặc các thuộc tính thổ nhưỡng.

Vũ Trung Hương