Nghệ sĩ và lòng yêu nước: Thầm lặng hay lên tiếng?

Tôi quen biết nghệ sĩ Tiến Luật - Thu Trang trên mạng xã hội vì cảm mến những chuyện tử tế mà hai người đã làm một cách thầm lặng, với đồng nghiệp và với những hoàn cảnh kém may mắn gần kề.

Qua đó tôi biết thêm có những chuyển động âm thầm nhưng cao cả của nhiều nghệ sĩ khác mà đôi khi nó khác hoàn toàn với vẻ bề ngoài ồn ào, phớt đời hoặc khép kín của họ.

Chẳng hạn MC Đại Nghĩa, gương mặt vui nhộn quen thuộc của những chương trình game show sôi động. Mấy ai biết anh chạy show như ma đuổi như vậy là để tích góp cùng nhóm bạn thiện nguyện đi xây cầu An Lạc, đào giếng An Vui cho những đồng bào vùng sâu vùng xa không quen biết.

Quỹ “Hiểu về trái tim” cũng được nhiều nghệ sĩ tham gia, đóng góp tích cực làm thay đổi biết bao số phận theo hướng tốt đẹp hơn.

Nói chung hầu như mỗi nghệ sĩ đều lên kế hoạch từ thiện, chia sẻ cho cộng đồng bằng cách tham gia các chương trình từ thiện lớn, theo nhóm hoặc âm thầm một mình theo cảm xúc từ những bài báo, những chia sẻ trên mạng xã hội về những số phận khó khăn.

Có đặc điểm chung khác là nghệ sĩ thường né tránh các vấn đề chính trị nhạy cảm, thường họ giữ cho mình thái độ yêu nước thầm lặng.

Phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) cắt “đường lưỡi bò” của Trung Quốc trên Biển Đông và sự lên tiếng phản đối phán quyết PCA của hàng loạt ngôi sao Trung Quốc vốn là thần tượng của hàng chục triệu fan người Việt đặt ra thách thức cho các nghệ sĩ Việt: lên tiếng thể hiện lòng yêu nước hay né tránh?

Một nhà báo am hiểu về giới showbiz chia sẻ: “Trấn Thành, Hoài Linh, Chi Pu, Khởi Mi, Công Vinh, Thủy Tiên... 7, 8 triệu fan followers đâu? Lượng fan của các anh chị, các bạn đâu thiếu gì? Hãy chia sẻ, hãy lên tiếng, hãy thể hiện quan điểm chính trị, hãy góp một phần để bảo vệ từng tấc đất của quê hương. Hãy lan tỏa tiếng nói và giúp các bạn trẻ thần tượng các bạn có thêm những kiến thức, hoặc ít ra ý thức hơn trong việc bảo vệ quê hương.

Đừng bao giờ thờ ơ với chính trị. Bởi chính trị là nồi cơm của các bạn, là tài khoản đang dầy lên của các bạn trong ngân hàng, là những villa mà các bạn đang có, là sự tự tin và kiêu hãnh mỗi khi các bạn đi ra bên ngoài.

Hãy lên tiếng để bảo vệ non sông, lên tiếng để thể hiện tiếng nói của các bạn. Bởi các bạn có hàng triệu bạn trẻ followers và đa phần họ dường như không quan tâm gì đến chính trị”.

Điều đáng mừng là nhiều nghệ sĩ đã lên tiếng khẳng định lòng yêu nước và chủ quyền quốc gia. Đáng kính trọng, đa phần những nghệ sĩ này đều là “lao động tự do”, không hội đoàn, không chức vụ trong các tổ chức, hội đoàn ngốn ngân sách kinh niên mà khi cần có tiếng nói thì chẳng thấy vị nào lên tiếng.

Tôi muốn nói thêm, người nghệ sĩ và những người có ảnh hưởng đến công chúng không chỉ nên lên tiếng ủng hộ phán quyết PCA mà còn cần lên tiếng về những bất công trong chính xã hội bạn đang sống cũng như cổ vũ, động viên cho những việc làm tốt cho lợi ích xã hội của các tổ chức, cá nhân thay vì bài xích hay chỉ là buông ra những tiếng thở dài.

Huyền thoại Marlon Brando từng từ chối tham dự và nhận giải Oscar lần thứ 2 cho vai diễn xuất chúng trong Bố già, thay vào đó, ông cử đại diện là một cô gái da đỏ bản địa lên nhận giải và đọc tuyên bố của ông trước hàng chục triệu người theo dõi lễ trao giải trực tiếp trên khắp thế giới. Ông tuyên bố không nhận giải bởi nước Mỹ đối xử không ra gì với người da đỏ và cướp đất, phá hủy văn hóa của họ.

Đạo diễn Steven Spielberg đã từ chối lời mời của Trung Quốc làm đạo diễn lễ khai mạc Thế vận hội Bắc Kinh 2008 vì không đồng ý với quan điểm của chính phủ nước này về vấn đề Sudan lúc đó. Nhưng vị đạo diễn người Mỹ này cũng làm đau đầu nhiều đời tổng thống Mỹ vì các phát biểu chống các quan điểm chính thức của chính phủ Mỹ, đơn cử như chiến tranh Việt Nam trước 1975.

Một ví dụ khác, tại sao người Hồng Kông yêu mến Châu Nhuận Phát? Vì thái độ rõ ràng của anh về các vấn đề tồn vong của Hồng Kông và các giá trị cơ bản của nó, anh bày tỏ sự ủng hộ cuộc biểu tình của sinh viên đồng thời kêu gọi dân chúng bình tĩnh, sáng suốt: 19 giờ tối ngày 1.10.2014, “vua điện ảnh” Châu Nhuận Phát đã trả lời phỏng vấn nhật báo Apple Daily (Đài Loan) qua điện thoại, anh bày tỏ: “Tôi đã gặp những người dân Hồng Kông, những sinh viên Hồng Kông đi biểu tình cho những yêu cầu của mình, họ thật là dũng cảm, làm người khác thấy cảm động. Còn cảnh sát, theo tôi ngay từ ngày đầu tiên họ đã sai rồi, sử dụng cái gì mà đạn hơi cay chứ? Toàn bộ sinh viên đều rất lý trí, có một điều cần nói là nếu như chính phủ có một phương án mới, làm vừa lòng người dân hoặc là sinh viên Hồng Kông, thì việc phản đối kia tôi cho rằng sẽ được dừng lại”.

Nhà báo Hoàng Nguyên Vũ chia sẻ trên trang cá nhân: “Giờ này, khi Trung Quốc xuyên tạc lịch sử Việt Nam và làng giải trí Trung Quốc sặc mùi ủng hộ bành trướng, vậy những cô hay khoe váy khoe áo, khoe siêu xe ở đâu? (...) Các nghệ sĩ "văn công" khác đâu?

(...) Dĩ nhiên, chẳng ai muốn chiến tranh để dân lại phải ra trước đường tên mũi đạn, đất nước tan hoang. Nhưng tỏ một thái độ, lẽ nào không cần thiết ư? Các ca sĩ nhạc đỏ suốt ngày hát những bài hát yêu nước, đánh Mỹ, rồi sông quê dạt dào, tình ta biển bạc đồng xanh... Giờ biển bạc thế rồi, hay các anh chị chỉ biết kiếm tiền từ việc hát về biển bạc? Còn biển bị chiếm thì kệ nó?

Cuộc sống sẽ tệ hại hơn nếu bạn im lặng trước cái xấu.

Rồi (...) các ngôi sao hạng A, những người sở hữu các fan club cả triệu người. Các bạn đi đâu? Hay các bạn chỉ biết hát, biết diễn, biết lên tiếng bênh vực mình khi con đái vào túi nôn trên máy bay, biết chơi bẩn đồng nghiệp, biết đóng kịch hôn nhân, cầu hôn để đánh bóng tên tuổi và mưu lợi, biết tranh vợ cướp chồng của người khác, biết thu tiền cát sê cao ngất ngưởng, biết nói leo lẻo như vẹt "xin chân thành cảm ơn quý vị".

Nhưng một câu để tỏ một thái độ với bọn bành trướng, các bạn cũng không thể cất miệng mà nói ra, chứ chưa nói là cảm ơn mảnh đất các bạn được chui ra?”.

Trong đời người có những khoảnh khắc tạo nên tư cách: đó là lúc bác sĩ Nguyễn Ngọc Chung sau ca mổ bắt con song sinh dính liền chạy chợ trương bảng kêu gọi tình yêu thương cứu người; đó là lúc em học sinh lớp 12 ở Hàm Tân lao xuống dòng nước cứu bạn; đó là lúc chính khách giơ tay biểu quyết trong Quốc hội hay đặt bút ký vào văn kiện... Còn với người nghệ sĩ, người có ảnh hưởng đến công chúng thì đây là lúc chứng tỏ mình thuộc về đất nước dân tộc hay là một thứ gì đó… để quên đi?

Hoàng Linh