Voi và voi ma mút đã từng lai giống với nhau

Việc trích xuất ADN từ mẫu vật của những động vật bị tuyệt chủng đã buộc các nhà khoa học xem xét lại quan điểm trước đây về lịch sử tiến hóa của loài voi. Voi hiện đại được chia làm 3 loài: voi Ấn Độ ( (Elephan maximus) và 2 loài voi châu Phi là voi rừng (Loxodonta cyclotis) và voi thảo nguyên (Loxodonta africana). Chỉ đến năm 2010, các nhà khoa học với nhất trí với sự phân loại này vì voi châu Phi trước vẫn được coi là loài duy nhất. Qua những mẫu vật hóa thạch, các nhà khoa học nêu giả định rằng tổ tiên của voi Ấn Độ hiện nay chính là voi ngà thẳng (Paleoloxodon antiquus) từng sống tại châu Âu và tuyệt chủng gần 100.000 năm trước. Nhưng phân tích gien cho thấy voi ngà thẳng gần với voi châu Phi hơn, cụ thể là gần với voi rừng châu Phi hơn là voi thảo nguyên. Các nhà di truyền học cũng xác định được rằng trong quá khứ, các loài voi khác nhau đã nhiều lần giao phối với voi ma mút.

Nhà di truyền học tiến hóa Eleftheria Palkopoulou và nhà di truyền học quần thể David Reich ở Trường ĐH Y Harward cũng như GS Michael Hofreiter ở Đại học Tổng hợp Potsdam (Đức) đã lãnh đạo nhóm khoa học quốc tế nghiên cứu gien voi ngà thẳng. Các mẫu ADN được trích xuất từ 2 ngà voi có tuổi 120.000 năm từng được phát hiện ở Đức. Nhà di truyền học tiến hóa Eleftheria Palkopoulou cùng đồng nghiệp đã nghiên cứu hệ gien của những con voi đã tuyệt chủng, kể cả 4 con voi ma mút lông dày (Mammuthus primigenius) và lần đầu tiên trong lịch sử đã công bố chuỗi gien đầy đủ của voi ma mút (Mammuthus columbi) và 2 con voi ma mút Mỹ (Mammut americanum). Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy chứng cứ cho thấy nhiều loài đã lai giống với nhau. Voi ngà thẳng đã lai giống với cả voi Ấn Độ lẫn voi ma mút. Hai loài voi châu Phi đã lai giống với nhau và những con lai đã được xác định là hiện đang sống ở một số vùng thuộc Cộng hòa dân chủ Congo, hình như đã được lai giống từ rất lâu. Các nhà khoa học hy vọng sẽ nghiên cứu để xác định được thời điểm lai giống.

Gien của voi ngà thẳng có trong tay của các nhà khoa học chưa phải gien động vật lâu đời nhất, kỷ lục này thuộc về ADN của mẫu xương ngựa có độ tuổi 560.000 - 780.000 năm được phát hiện trong vùng băng giá của vùng Bắc cực thuộc Canada.

Nhưng gien của voi ngà thẳng lại giữ kỷ lục là mẫu ADN động vật lâu đời nhất, được tìm thấy ở vùng khí hậu ấm áp, một điều mà trước kia không ai có thể ngờ tới.

Vũ Trung Hương