Đồng minh quay lưng với Trump, 2 cựu Tổng thống Mỹ kinh hãi vì cảnh ở tòa Quốc hội

Hàng trăm người ủng hộ Tổng thống Donald Trump đã xông vào Điện Capitol (tòa nhà Quốc hội Mỹ) hôm 6.1 để lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử của ông, chiếm giữ biểu tượng của nền dân chủ Mỹ và buộc Quốc hội phải tạm dừng một phiên họp để chứng nhận ông Joe Biden thắng cử.

Cảnh sát đã sơ tán các nhà lập pháp và vật lộn trong hơn 3 giờ để giành lại Điện Capitol sau cuộc xâm nhập của hàng trăm người ủng hộ Trump, những người tràn qua các hành lang và lục tung các văn phòng trong cảnh hỗn loạn và mất trật tự đáng kinh ngạc.

Cảnh sát Washington cho biết một phụ nữ đã bị bắn chết trong cuộc hỗn chiến, FBI đã loại bỏ hai thiết nghi nổ.

Cuộc tấn công vào Điện Capitol là đỉnh điểm của nhiều tháng gây chia rẽ và leo thang xung quanh bầu cử Tổng thống Mỹ với việc Trump liên tục đưa ra tuyên bố sai rằng cuộc bỏ phiếu đã bị gian lận và kêu gọi những người ủng hộ giúp ông lật ngược lại thất bại.

Cảnh hỗn loạn diễn ra sau khi Trump, người trước cuộc bầu cử từ chối cam kết chuyển giao quyền lực một cách hòa bình nếu thua, nói chuyện với hàng ngàn người ủng hộ gần Nhà Trắng và yêu cầu họ tuần hành trên Điện Capitol để bày tỏ sự tức giận với quá trình bỏ phiếu.

Ông Trump kêu gọi những người ủng hộ mình để gây áp lực cho các quan chức từ chối kết quả, thúc giục họ "chiến đấu".

Cảnh sát đã triển khai hơi cay bên trong Điện Capitol để giải tán những kẻ bạo loạn. Cảnh sát trưởng Thủ đô Washington - Robert Contee cho biết các thành viên trong đám đông đã sử dụng chất kích thích hóa học để tấn công cảnh sát và một số người đã bị thương.

Cảnh sát tuyên bố Điện Capitol đã an toàn sau 17 giờ 30 chiều ngày 6.1 (giờ Mỹ) và các nhà lập pháp đã triệu tập lại sau 20 giờ tối để tiếp tục chứng nhận kết quả bầu cử.

“Đối với những người đã tàn phá Điện Capitol của chúng ta ngày hôm nay - các bạn đã không giành chiến thắng”, Phó Tổng thống Mike Pence, người chủ trì phiên họp, nói khi nó tiếp tục. “Hãy quay trở lại làm việc”, ông nói kéo theo sau là những tràng pháo tay.

Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện - Mitch McConnell gọi cuộc xâm lược là "cuộc nổi dậy thất bại" và hứa rằng "chúng tôi sẽ không cúi đầu trước sự vô pháp hoặc đe dọa”.

“Chúng tôi đã trở lại công việc của mình. Chúng tôi sẽ thực hiện nghĩa vụ của mình theo Hiến pháp và cho quốc gia của chúng ta. Và chúng tôi sẽ làm điều đó tối nay”, Mitch McConnell nói.

Các nhà lập pháp đang tranh luận về một nỗ lực cuối cùng của các nhà lập pháp ủng hộ Trump nhằm thách thức kết quả, điều khó có thể thành công. Thế nhưng, một số người đã lên kế hoạch phản đối cho biết sẽ cắt giảm nỗ lực của mình, hoặc có lẽ chỉ thách thức kết quả ở một thay vì nhiều bang.

Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa - Kelly Loeffler, người đã thua khi tái tranh cử trong cuộc đua vào Thượng viện ở bang Georgia, cho biết bà đã lên kế hoạch phản đối chứng nhận Biden thắng cử nhưng đã thay đổi quyết định sau các sự kiện vào buổi chiều.

“Bây giờ tôi không thể phản đối với sự chứng nhận của những cử tri này”, bà Kelly Loeffler nói.

Hôm 4.1, bà Loeffler còn công khai lập trường phản đối chiến thắng của ông Biden, chỉ một ngày trước khi diễn ra vòng dồn phiếu của cuộc đua vào Thượng viện ở Georgia. Nữ chính trị gia 50 tuổi nói: "Tôi sẽ bỏ phiếu để trao cho Tổng thống Trump và toàn thể người Mỹ sự công bằng mà họ xứng đáng được hưởng. Tôi sẽ bỏ phiếu phủ quyết quy trình chứng nhận kết quả kiểm phiếu của đại cử tri đoàn".

Hai Thượng nghị sĩ Cộng hòa - Steve Daines và James Lankford cũng tuyên bố sẽ bỏ phiếu để xác nhận kết quả ông Biden thắng cử và gọi cuộc bạo loạn tại tòa nhà Quốc hội là “ngày buồn cho đất nước”.

Thượng nghị sĩ bang Nam Carolina - Lindsey Graham, vốn trung thành với Trump, đã tái khẳng định chiến thắng của Biden.

"Hãy bỏ tôi ra khỏi hàng ngũ những người phản đối, đã quá đủ rồi. Joe Biden và Kamala Harris được bầu hợp pháp và sẽ trở thành Tổng thống và Phó tổng thống Mỹ vào ngày 20.1", ông nói sau bài phát biểu mạnh mẽ chỉ trích bạo lực.

Hạ viện Mỹ cùng Thượng viện bác bỏ động thái của các đồng minh  Trump nhằm lật đổ chiến thắng của ông Biden ở Arizona, cuộc bỏ phiếu bị trì hoãn bởi những người bạo loạn tràn vào Điện Capitol.

Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát đã bỏ phiếu 303-121 chống lại biện pháp này. Một cuộc bỏ phiếu tương tự bác bỏ phản đối kết quả bầu cử ở Arizona tại Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát.

Sau đó, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cho biết hai viện của Quốc hội sẽ tiếp tục phiên họp chung để xem xét kết quả bầu cử từ các bang khác.

Thị trưởng Washington - Muriel Bowser đã ra lệnh giới nghiêm toàn thành phố bắt đầu từ 18 giờ chiều 6.1. Lực lượng Vệ binh Quốc gia, các nhân viên FBI và Cơ quan Mật vụ Hoa Kỳ đã được triển khai để giúp cảnh sát Capitol. Lực lượng Cảnh vệ và cảnh sát đã đẩy người biểu tình ra khỏi Điện Capitol sau khi lệnh giới nghiêm có hiệu lực.

“Đó là cảnh tượng kinh khủng và đau lòng. Đây là cách kết quả bầu cử bị tranh chấp trong một nước cộng hòa chuối - không phải nước cộng hòa dân chủ của chúng ta. Tôi kinh hoàng trước hành vi liều lĩnh của một số nhà lãnh đạo chính trị kể từ cuộc bầu cử và trước sự thiếu tôn trọng với các thiết chế, truyền thống của chúng ta được thể hiện ngày hôm nay”, cựu Tổng thống George W.Bush, đảng viên Đảng Cộng hòa, nói mà không nhắc tên Trump.

‘Cộng hòa chuối’ là thuật ngữ chính trị mô tả quốc gia có nền chính trị bất ổn và nền kinh tế phụ thuộc nặng nề vào việc xuất khẩu một loại sản phẩm hữu hạn nào đó, như chuối, khoáng sản... Thuật ngữ này vốn thường được dùng để ám chỉ các nhà nước độc tài.

Cựu Tổng thống Bill Clinton, đảng viên Đảng Cộng hòa, nói “đây là vụ tấn công chưa từng có tiền lệ nhằm vào Điện Capitol, hiến pháp và đất nước chúng ta".

"Vụ tấn công được thúc đẩy bởi hơn 4 năm chính trị độc hại lan truyền thông tin sai lệch có chủ ý, gây mất lòng tin vào hệ thống của chúng ta và khiến người Mỹ chống lại nhau. Donald Trump và những người ủng hộ nhiệt tình nhất của ông ấy, bao gồm nhiều người ở Quốc hội, đã châm ngòi nổ để lật ngược kết quả cuộc bầu cử mà ông đã thua. Cuộc bầu cử diễn ra tự do, việc kiểm phiếu diễn ra công bằng, kết quả này là cuối cùng. Chúng ta phải hoàn thành việc chuyển giao quyền lực một cách hòa bình mà hiến pháp của chúng ta yêu cầu”, ông Clinton tuyên bố.

Đây là cuộc tấn công gây thiệt hại lớn nhất vào tòa nhà Quốc hội mang tính biểu tượng kể từ khi quân đội Anh đốt nó vào năm 1814, theo Hiệp hội Lịch sử Điện Capitol.

Ông Biden cho biết hoạt động của những người biểu tình là “dấu hiệu sự nổi loạn”.

Tổng thống đắc cử nói rằng những người biểu tình xông vào Điện Capitol, đập vỡ cửa sổ, chiếm văn phòng, xâm nhập Quốc hội và đe dọa sự an toàn của các quan chức được bầu hợp lệ: "Đó không phải là một cuộc biểu tình, đó là sự nổi dậy".

Ông Biden thúc giục Trump yêu cầu "chấm dứt cuộc bao vây này" trên truyền hình quốc gia.

Trong một video được đăng lên Twitter, Trump lặp lại những tuyên bố về gian lận bầu cử nhưng kêu gọi những người biểu tình rời đi.

“Các bạn phải về nhà ngay bây giờ, chúng ta phải có hòa bình. Chúng tôi yêu các bạn. Các bạn rất đặc biệt”, ông nói.

Twitter sau đó đã hạn chế người dùng đăng lại video của Trump và Facebook đã gỡ bỏ hoàn toàn video đó với lý do có nguy cơ bạo lực.

Twitter cho biết đã khóa tài khoản của Trump trong 12 giờ vì vi phạm nhiều lần và nghiêm trọng các quy tắc liêm chính công dân của nền tảng truyền thông xã hội và đe dọa đình chỉ vĩnh viễn.

Facebook sau đó tweet rằng sẽ chặn tài khoản của Trump đăng trong 24 giờ do hai vi phạm chính sách.

"Đoạn video đã bị xóa khỏi Instagram và tài khoản của tổng thống ở đó cũng sẽ bị khóa trong 24 giờ", Adam Mosseri, Giám đốc điều hành Instagram thuộc sở hữu của Facebook, cho biết trong một tweet.

Nhân Hoàng