Người thừa kế Samsung với tham vọng tạo ra công ty siêu cấp trước nguy cơ đi tù 9 năm

Hôm 18.1.2021, Lee Jae-yong (được truyền thông gọi là Thái tử Samsung) phải đối mặt với án tù vì tội hối lộ có thể khiến ông bị loại khỏi nhà sản xuất chip nhớ và smartphone lớn nhất thế giới, còn Samsung đối mặt nguy cơ bị các đối thủ vượt qua trong các lĩnh vực như sản xuất hợp đồng chip và trí tuệ nhân tạo (AI).

Park Ju-gun, trưởng nhóm nghiên cứu CEO Score, cho biết: “Samsung đang ở một ngã ba đường. COVID-19 đã đẩy nhanh sự thay đổi và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp thế hệ thứ ba (Hàn Quốc) khác đang tích cực tham gia vào lĩnh vực kinh doanh mới”.

Park Ju-gun đã trích dẫn sự thúc đẩy EV (ô tô điện) của Hyundai và liên doanh LG với Magna (sản xuất động cơ điện tử, bộ biến tần và bộ sạc tích hợp cho nhiều hãng ô tô) là những ví dụ về các sáng kiến ​​đầy tham vọng.

“Samsung đã không thực sự thấy những thay đổi lớn trong lĩnh vực kinh doanh mới như AI kể từ khi mua lại Harman vào năm 2016, ngoại trừ việc tăng cường mảng kinh doanh xưởng đúc, vì rủi ro pháp lý vẫn tiếp diễn. Vài năm tới sẽ quyết định liệu Samsung sẽ trở thành một công ty nền tảng toàn cầu hay vẫn là một hãng phần cứng”, Park Ju-gun nói.

Năm nay 52 tuổi, ông Lee Jae-yong là người đứng đầu trên thực tế của Samsung Electronics kể từ khi cha ông (Chủ tịch Lee Kun-hee) nhập viện sau một cơn đau tim vào năm 2014.

Lee Kun-hee qua đời hôm 25.10.2020 ở tuổi 78 nhưng vị trí chủ tịch mà ông từng nắm giữ vẫn chưa được lấp đầy và sự không chắc chắn do những rắc rối pháp lý của con trai là lý do chính, các nhà phân tích cho biết.

Là Phó chủ tịch Samsung Electronics từ năm 2012, Lee Jae-yong vẫn chưa tạo được dấu ấn như cha ông đã làm là xây dựng mảng kinh doanh bán dẫn, hiện mang lại một nửa lợi nhuận cho Samsung Electronics.

Giữa các động thái nhằm đảm bảo quyền kế vị của mình, ông Lee Jae-yong đã đấu tranh chống lại các cáo buộc về hành vi sai trái pháp lý, gồm cả 1 năm tù giam vào năm 2017-2018 về vụ án hối lộ liên quan đến Tổng thống Park Geun-hye.

Một trong những trọng tâm của Lee Jae-yong là hoạt động kinh doanh chip không có đặc tính nhớ của Samsung, bao gồm sản xuất chip theo hợp đồng, kêu gọi nhân viên “tạo ra một huyền thoại khác”.

Samsung có kế hoạch đầu tư 133.000 tỉ won (121,47 tỉ USD) vào chip không có đặc tính nhớ đến năm 2030 để trở thành số 1, bao gồm cả lĩnh vực sản xuất chip theo hợp đồng, nơi 17% thị phần của họ kém xa so với 54% của hãng số 1 hiện tại là TSMC, theo TrendForce.

TrendForce là nhà cung cấp thông tin thị trường hàng đầu thế giới với nhiều lĩnh vực nghiên cứu khác nhau như DRAM, NAND Flash, SSD, màn hình LCD, LED, năng lượng xanh.

Samsung đã giới thiệu kỹ năng thương thuyết của ông Lee Jae-yong trong việc giành được hợp đồng trị giá 6,6 tỉ USD từ Verizon vào năm ngoái, với thiết bị mạng là lĩnh vực kinh doanh chính, nhưng vẫn còn nhỏ so với các đối thủ như Huawei.

Ông Lee Jae-yong cần giải quyết việc nộp thuế thừa kế để duy trì quyền kiểm soát Samsung Electronics. Khi ông Lee Kun-hee qua đời, gia đình Chủ tịch Samsung Electronics ước tính phải nộp khoảng 11.000 tỉ won (10,05 tỉ USD) tiền thuế để kế thừa số cổ phiếu niêm yết của ông.

Lee Jae-yong phải đối mặt với một phiên tòa riêng về nghi ngờ gian lận kế toán và thao túng giá cổ phiếu liên quan đến vụ sáp nhập năm 2015 đã giúp ông nắm quyền kiểm soát lớn hơn với Samsung Electronics.

'Công ty siêu cấp thực sự’

Lịch sử, nhã nhặn, kín tiếng và nhút nhát trước truyền thông, Lee Jae-yong đã tỏ ra thoải mái hơn với công chúng sau khi được thả ra khỏi trại giam vào tháng 2.2018.

Lee Jae-yong ăn trưa trong nhà ăn của nhân viên, chụp ảnh tự sướng với họ và nở nụ cười rạng rỡ khi Tổng thống Moon Jae-in đến thăm một cơ sở làm việc của Samsung vào tháng 4.2019.

Tháng 5.2020, Lee Jae-yong cho biết sẽ không giao quyền quản lý cho các con và xin lỗi vì Chủ tịch Lee Sang-hoon cùng Phó chủ tịch điều hành Kang Kyung-hoon của Samsung Electronics bị bắt quả tang phá hoại hoạt động công đoàn.

Hãng tin AFP cho biết Lee Sang-hoon và Kang Kyung-hoon đều bị kết án 1,5 năm tù hôm 17.12.2019 vì ngăn cản nhân viên bộ phận chăm sóc khách hàng hoạt động công đoàn.

"Một công ty siêu cấp thực sự là một công ty bền vững... Tôi muốn tạo ra một Samsung mới", Lee Jae-yong tuyên bố vào tháng 12.2020 trước tòa.

Tháng 8.2017, Lee Jae-yong bị kết án 5 năm tù giam vì liên quan tới vụ bê bối chính trị dẫn đến quyết định bãi nhiệm cựu Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye. Lee Jae-yong ban đầu bị kết án 5 năm tù sau khi bị buộc tội hối lộ Choi Soon-Sil, người bạn lâu năm của cựu Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-Hye. Đổi lại, Choi Soon-Sil giúp đỡ Lee Jae-yong trong việc sáp nhập Cheil Industries và Samsung C&T để ông giành quyền kiểm soát Tập đoàn Samsung từ người cha ốm yếu của mình.

Sau buổi kháng cáo ngày 5.2.2018, Tòa án tối cao Seoul đã đưa ra phán quyết giảm thời hạn tù xuống còn 2,5 năm và Lee Jae-yong được trả tự do một năm sau đó khi lời cáo buộc ông hối lộ bị bãi bỏ. Tuy kèm theo 4 năm quản chế tại gia nhưng Lee Jae-yong đã sớm thoát cảnh tù tội sớm hơn dự kiến tới 2 năm.

Trong buổi kháng cáo, Lee Jae-yong đã đưa ra bằng chứng về việc bị chính cựu Tổng thống Park Geun-hye gâp áp lực để ép buộc ông phải tài trợ cho môn thể thao đua ngựa. Một tình tiết giảm nhẹ khác là khoản tiền được coi như hối lộ là 3.7 tỉ won chứ không phải 7.2 tỉ won như trong báo cáo trình lên phiên tòa sơ thẩm.

Thế nhưng vào tháng 8.2020, Tòa án tối cao đã gửi lại vụ án cho tòa án cấp dưới để xét xử lại, cho rằng Lee Jae-yong phải bị kết tội đưa hối lộ trị giá 4,1 triệu USD, bao gồm ba con ngựa trị giá 2,8 triệu USD. Phán quyết trước đó đã loại trừ Lee Jae-yong khỏi cáo buộc hối lộ vì Samsung không cho Choi Soon-Sil quyền sở hữu ba con ngựa.

Nếu bản án mới cao hơn 3 năm, Lee Jae-yong sẽ bị bắt giam ngay lập tức do luật pháp Hàn Quốc quy định việc hoãn thi hành án chỉ áp dụng cho mức án tối đa 3 năm.

Những tài liệu từ tòa án cho thấy bà Park Geun-hye đã yêu cầu Lee Jae-yong giúp đỡ cháu gái, sau đó nhận 3 con ngựa từ Samsung trị giá khoảng 3,7 tỉ won (khoảng 3,05 triệu USD). Trong phiên tòa năm 2018, vụ 3 con ngựa không được tính là hối lộ giúp ông Lee giảm án từ 5 năm còn 2,5 năm.

Năm 2018, tòa án cho ông Lee hoãn thi hành án đồng thời trả hồ sơ cho cấp phúc thẩm. Lúc ấy, tòa án giải thích rằng vai trò của ông Lee trong vụ việc hối lộ bà Park là quá nhỏ.

Động thái mới của Tòa án Tối cao đã phủ nhận hoàn toàn phán quyết trước đó của tòa phúc thẩm về vụ hối lộ 3 con ngựa của Samsung. Ngoài Lee Jae-yong, Tòa án cũng yêu cầu xét xử lại bà Park Geun-hye. Việc xem xét lại những cáo buộc có thể khiến bà ngồi tù lâu hơn. Tháng 4.2018, bà Park Geun-hye bị kết án 20 năm tù vì cáo buộc nhận hối lộ từ các tập đoàn để họ được "ưu ái".

Hôm 14.1, Tòa án Tối cao đã giữ nguyên án tù 20 năm với bà Park Geun-hye về các tội danh hối lộ và lạm dụng quyền lực. Choi Soon-Sil đã bị kết án 18 năm tù với các tội danh lạm dụng quyền lực, cưỡng bức và hối lộ vào tháng 6.2020.

Ngày 30.12.2020, công tố viên Hàn Quốc đề nghị xử 9 năm tù giam với Lee Jae-yong trong phiên xét xử lại vụ án hối lộ liên quan đến cựu Tổng thống Park Geun-hye.

Tòa án Hàn Quốc sẽ tuyên án Lee Jae Yong về tội hối lộ vào ngày 18.1.2021. Tòa án Tối cao đã gửi vụ án về Tòa án cấp cao Seoul, nơi sẽ ra phán quyết cuối cùng vào 18.1. Các chuyên gia pháp lý nhận định tòa khó có khả năng tuyên Lee Jae-yong trắng án nhưng có thể đình chỉ bản án, cho phép ông tự do. Lee Jae-yong còn đang tham gia vào phiên xét xử khác về tội thao túng cổ phiếu và gian lận kế toán.

Nhiều người Hàn muốn nhìn thấy Lee Jae-yong lãnh đạo Samsung trong cuộc cạnh tranh khốc liệt trên toàn cầu và áp lực đổi mới. Đơn kiến nghị có chữ ký của 57.440 người Hàn Quốc trên website Văn phòng Tổng thống, gọi Samsung là “niềm tự hào quốc gia” và kêu gọi tự do cho Lee Jae-yong.

Nhà phân tích Lee Jae Yun của hãng Yuanta Securities Korea nhận định, bất kỳ sự vắng mặt nào của Lee Jae-yong cũng ảnh hưởng đến Samsung, từ các thương vụ lớn cho tới những lĩnh vực mà họ muốn mở rộng.

Lee Jae-yong cam kết thay đổi Samsung, đưa tuân thủ và trách nhiệm xã hội lên hàng đầu. Các thẩm phán sẽ xét tới điều này khi ra quyết định. Theo Giáo sư Cho Chang Hoon, đây là phiên xử đầu tiên mà sự tuân thủ được tính là yếu tố giảm nhẹ khi tuyên án và có thể được tập đoàn gia đình tận dụng như một cách để xây dựng sự đồng thuận với các cổ đông bên ngoài.

Chủ tịch Lee Kun-hee từng bị kết án hối lộ năm 1996 và trốn thuế năm 2008 nhưng chưa bao giờ phải ngồi tù. Cuối cùng, ông Lee Kun-hee được Tổng thống Hàn Quốc ân xá. Tuy nhiên, các đặc quyền này không còn nữa. Lãnh đạo của SK, tập đoàn gia đình lớn thứ ba Hàn Quốc bị giam 2 năm do tội biển thủ vào từ năm 2013 tới 2015.

Nhân Hoàng