Bộ Ngoại giao lên tiếng về vụ kiện của bà Trần Tố Nga với 14 công ty bán chất độc da cam
Theo dòng thời sự - Ngày đăng : 18:44, 04/02/2021
Ngày 4.2.2020, tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao, trả lời câu hỏi đề nghị cho biết bình luận của Việt Nam về việc bà Trần Tố Nga (78 tuổi, người Pháp gốc Việt) được một tòa án tại Pháp chấp thuận xét xử vụ kiện cáo buộc 14 công ty bán chất độc da cam đã gây ra tổn hại đau đớn cho bà và các con, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nêu rõ:
“Việt Nam phải chịu hậu quả nặng nề từ chiến tranh, trong đó có tác động lâu dài và nghiêm trọng của chất độc da cam/dioxin.
Chúng tôi ủng hộ việc các nạn nhân của chất độc da cam/dioxin yêu cầu trách nhiệm pháp lý đối với các công ty hóa chất và sản xuất, thương mại chất độc da cam/dioxin của Mỹ trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam.
Việt Nam cho rằng các công ty này phải có trách nhiệm khắc phục những hậu quả chất độc da cam/dioxin đã gây ra tại Việt Nam”.
Trước đó, vào sáng 25.1 (giờ Pháp), Tòa đại hình Evry đã mở phiên tranh tụng liên quan vụ khởi kiện của bà Trần Tố Nga - công dân Pháp gốc Việt, chống lại các công ty hóa chất quốc tế đã sản xuất chất độc da cam rải xuống Việt Nam.
Như vậy phiên tranh tụng đầu tiên với danh sách ra tòa của 19 công ty chất Mỹ từng sản xuất chất hóa học được sử dụng trong chiến tranh Việt Nam đã bắt đầu.
Tại phiên tòa, khoảng 20 luật sư của 14 công ty hóa chất như Dow Chemical, Bayer-Monsanto, Harcros Chemical, Uniroyal Chemical, Thompson Hayward Chemical... sẽ có 4 giờ tranh luận bảo vệ cho quyền lợi các thân chủ giàu có của mình, còn 3 luật sư bảo vệ cho bà Nga gồm William Bourdon, Amélie Lefebvre và Bertrand Repolt chỉ có 1 giờ 30 phút. Ba luật sư này đã tình nguyện giúp bà Nga theo đuổi vụ kiện từ sáu năm qua.
Bà Trần Tố Nga đã trải qua hành trình gian nan chuẩn bị và theo đuổi vụ kiện từ năm 2009. Sinh năm 1942 tại tỉnh Sóc Trăng, bà từng là phóng viên Thông tấn xã Giải phóng và bị nhiễm chất độc dioxin trong chiến tranh. Giám định y tế cho thấy sức khỏe của bà bị ảnh hưởng nghiêm trọng với nồng độ dioxin trong máu cao hơn tiêu chuẩn quy định.
Vào tháng 5.2009, bà Tố Nga đứng ra làm chứng tại Tòa án lương tâm quốc tế vì nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam ở Paris. Sau đó, với sự ủng hộ và đồng hành của luật sư William Bourdon và ông André Bouny, nhà hoạt động xã hội người Pháp ủng hộ nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam, bà quyết định đứng ra kiện các công ty hóa chất Mỹ.
Phải chờ đến năm 2013, Quốc hội Pháp mới khôi phục lại quyền xét xử các vụ án quốc tế của tòa án Pháp. Bà Trần Tố Nga có đủ 3 điều kiện để khởi kiện: là công dân Pháp gốc Việt, sống tại quốc gia duy nhất có luật cho phép luật sư mở các vụ kiện quốc tế bảo vệ công dân chống lại một nước khác làm tổn hại mình và là nạn nhân chất độc dioxin.
Điều kiện tiên quyết để khởi kiện phải là nạn nhân chất độc da cam và còn sống. Rồi kết quả xét nghiệm của một phòng thí nghiệm đặc biệt ở Đức đã xác nghiệm độc tố dioxin trong cơ thể của bà.
Lúc đầu có 26 công ty hóa chất bị kiện, sau đó có 12 công ty trong số này đã bị bán hoặc ngừng hoạt động. Tại phiên tòa, 20 luật sư của 14 công ty hóa chất như Dow Chemical, Bayer-Monsanto, Harcros Chemical, Uniroyal Chemical, Thompson Hayward Chemical... sẽ có 4 giờ tranh luận, còn ba luật sư biện hộ cho bà Nga gồm William Bourdon, Amélie Lefebvre và Bertrand Repolt chỉ có 1 giờ 30 phút. Ba luật sư này đã tình nguyện giúp bà Nga theo đuổi vụ kiện từ sáu năm qua.
Tháng 5.2013, Tòa đại hình Évry đã chấp thuận đơn của bà Tố Nga khởi kiện 26 công ty hóa chất Mỹ. Đây là một quyết định quan trọng cho phép vụ kiện chuyển sang giai đoạn mới sau nhiều tháng bị trì hoãn vì những thủ tục tố tụng kéo dài do luật sư đại diện cho các công ty Mỹ yêu cầu tiến hành nhằm kéo dài thời gian.
Tháng 4.2014, bà Nga nhận được thông báo Tòa mở phiên đầu tiên với danh sách ra tòa của 19 công ty chất Mỹ từng sản xuất chất hóa học được sử dụng trong chiến tranh Việt Nam. Sau 19 phiên thủ tục, thẩm phán đã quyết định mở phiên xét xử vào ngày 12.10, rồi hoãn tới ngày 25.1.2021.
Như vậy sau 6 năm và 19 phiên thủ tục, phiên tòa chính thức bắt đầu và luật sư của các công ty bị kiện phải có mặt. Các luật sư và những người ủng hộ vụ kiện này ở Pháp cho rằng đây mới là bước khởi đầu của một giai đoạn đầy gian khó nhưng sẽ quyết tâm đòi công lý cho bà Nga cũng như hàng triệu nạn nhân khác ở Việt Nam.