Can thiệp nút mạch cứu bệnh nhân bị ho ra máu ‘sét đánh’
Tiến bộ y học - Ngày đăng : 09:56, 18/02/2021
Sáng 18.2, BS.CK2 Phạm Thanh Phong - Phó giám đốc phụ trách chuyên môn Bệnh viện đa khoa Trung ương Cần Thơ (BVĐKTƯCT) thông tin: “Một trường hợp ho ra máu “sét đánh”, tỉ lệ tử vong trên 90 % đã được các bác sĩ phối hợp cấp cứu thành công.
Bệnh nhân là ông C.T.M. (58 tuổi, ngụ TX.Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) vào BVĐKTƯCT cấp cứu vào chiều 15.2 vì nôn ra máu, tiêu phân đen. Bệnh nhân được nhập Khoa Nội Tiêu hóa - Huyết học theo dõi tình trạng xuất huyết tiêu hóa. Các bác sĩ đã cho nội soi dạ dày tá tràng cấp cứu nhưng không phát hiện tổn thương.
Vào lúc 17 giờ 45 phút cùng ngày nhập viện, bệnh diễn biến đột ngột, bệnh nhân bị ho ra máu ồ ạt không cầm được, ngưng hô hấp tuần hoàn, huyết áp không đo được. Ngay lập tức các bác sĩ tiến hành hồi sức ngưng hô hấp tuần hoàn, khai thông đường thở bằng cách đặt ống nội khí quản hút máu trong đường thở, thở máy xâm lấn, bù thể tích tuần hoàn...
Sau 15 phút cấp cứu, bệnh nhân có nhịp tim trở lại. Và bệnh viện đã kích hoạt quy trình báo động đỏ nội viện. Trong vòng 15 phút, các bác sĩ thuộc 5 khoa: Lồng ngực - Mạch máu, Nội hô hấp, Hồi sức tích cực - Chống độc, Chẩn đoán hình ảnh và Gây mê hồi sức đã có mặt để hội chẩn và đưa ra hướng xử lý. Bệnh nhân được chẩn đoán: ho ra máu “sét đánh” biến chứng ngưng hô hấptuần hoàn; di chứng lao phổi.
Sau khi xem xét, đánh giá tình hình, các bác sĩ quyết định can thiệp xử lý nội mạch bằng kỹ thuật nút tắc động mạch phế quản cầm máu BAE (bronchial artery embolization). BS.CK1 Trần Công Khánh - Phó Khoa Chẩn đoán hình ảnh thực hiện can thiệp nút tắc động mạch phế quản. Kết quả ghi nhận nhiều nhánh tăng sinh động mạch phế quản phổi xuất phát từ động mạch ngực trong, và bác sĩ đã thực hiện tắc mạch cầm máu thành công sau 45 phút.
Sau can thiệp, các mạch máu động mạch phế quản gây tình trạng xuất huyết đã được nút lại kịp thời. Bệnh nhân qua cơn nguy kịch và được chuyển đến Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc tiếp tục điều trị nội khoa tích cực. Sáng 18.2, bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, thực hiện đúng y lệnh, dấu hiệu sinh tồn ổn định, tình trạng ho ra máu đã hết, đang cai máy thở.
Theo TS.BS Cao Thị Mỹ Thuý - Trưởng Khoa Nội Hô hấp BVĐKTƯCT: “Ho ra máu “sét đánh” là tình trạng bệnh diễn biến đột ngột, nhanh như sét đánh, máu có thể ộc ra ồ ạt không cầm được, chảy đóng đông thành từng cục gây bít tắc đường thở, sẽ dẫn đến suy hô hấp cấp trong thời gian ngắn, trụy tuần hoàn và có thể tử vong”.
Khi xử trí ho máu rất nặng và ho máu “sét đánh”, việc quan trọng nhất là giải phóng đường thở bằng đặt nội khí quản hút máu trong đường thở, nếu không bệnh nhân sẽ tử vong ngay lập tức. Việc làm này cần tiến hành song song với truyền máu và gây tắc động mạch phế quản cấp cứu mới hy vọng cứu sống bệnh nhân.
Ho máu là triệu chứng lâm sàng nguy hiểm hay gặp và tỉ lệ tử vong cao (thậm chí trong vòng vài giờ). Việc cầm máu bằng thuốc nhiều khi không đem lại hiệu quả cao, trong khi đó việc cầm máu bằng nội soi và phẫu thuật đôi khi rất hạn chế và thời gian kéo dài. Nút động mạch phế quản điều trị ho máu là phương pháp mới và đang được ứng dụng rộng rãi.
Với nhiều trung tâm lớn, đây là phương pháp đầu tay cho cầm máu trong bệnh cảnh ho ra máu, cải thiện triệu chứng nhanh chóng và hiệu quả, ít xâm lấn. Đôi khi nút tắc động mạch phế quản là lựa chọn điều trị duy nhất cho những trường hợp ho máu mà khó hoặc không thể điều trị phẫu thuật.
Kỹ thuật nút tắc động mạch phế quản ngoài ứng dụng cấp cứu, còn có thể can thiệp các trường hợp ho ra máu lượng ít hoặc trung bình khi có chỉ định thích hợp. Nút động mạch phế quản là thủ thuật điều trị nội mạch an toàn và ít biến chứng do chỉ xâm lấn tối thiểu. Với việc triển khai kỹ thuật này đã có những trường hợp ho ra máu “sét đánh” (trước đây tử vong trên 90 %) được cứu sống một cách ngoạn mục tại BVĐKTƯCT.