'Trong khi chờ đợi Godot' 70 năm vẫn thách thức người xem

Trong khi chờ đợi Godot là vở kịch đầu tiên của Samuel Beckett, công diễn lần đầu vào năm vào 1953 tại Paris (Pháp). Tác phẩm này đã đưa tên tuổi của nhà soạn kịch Samuel Beckett lên tầm thế giới. Từ đó đến nay, giới kịch nghệ trên thế giới vẫn chưa bao giờ hết ngạc nhiên về tác phẩm này. 

Trong khi chờ đợi Godot được giới chuyên môn đánh giá là vở kịch “phi lý”, rất “phản kịch”. Vở kịch được xây dựng gần như bỏ qua tất cả những nội dung cốt lõi của kịch truyền thống đương thời khiến cho người xem bối rối, nghi hoặc.

Kịch của Samuel Beckett không xây dựng tính cách nhân vật, không hành động, không xung đột, không có thắt nút hay cởi nút, cốt truyện hầu như không có gì, lời thoại cũng mơ hồ, dông dài và rất tẻ nhạt. Hai nhân vật Vladimir và Estragon gặp nhau bên một cây trụi lá, trên con đường ở nông thôn vào buổi chiều muộn. Họ chờ đợi một người tên là Godot. Trong lúc chờ đợi, họ tán chuyện, ăn, rủ nhau treo cổ lên cái cây. Họ gặp Pozzo (ông chủ có vẻ tàn bạo, ngang ngược) và Lucky (lão bộc trông già nua, khốn khổ). Godot cử một cậu bé tới nhắn rằng hôm đó ông ta không đến nhưng nhất định hôm sau sẽ đến.

Hồi 2 của vở kịch có vẻ như thay đổi chút ít, nhưng các chuỗi hành động của các nhân vật gần như vẫn không thay đổi gì. Mọi diễn biến cứ lặp lại đến mức nhàm chám. Cũng vào chiều muộn như thế, cũng vẫn chỗ cũ, chỉ khác là cây đã có vài cái lá, Vladimir và Estragon vẫn đợi, đùa cợt, nhảy nhót, nói huyên thuyên. Họ lại gặp Pozzo và Lucky. Godot gửi một người đưa tin đến - vẫn là cậu bé hôm qua - báo rằng mình sẽ không đến. Hai kẻ đợi chờ định treo cổ nhưng dây đứt. Họ tuyên bố sẽ rời đi, nhưng vẫn không hề nhúc nhích…

Cuối cùng Godot vẫn không đến, nhưng "Godot là ai?", "chờ Godot để làm gì?", "tại sao Godot không đến?". Tất cả những điều này đều không được lý giải. Tính cách nhân vật không được xây dựng rõ ràng, trong khi các hành động thì cường điệu, lố bịch, vô nghĩa, thoại có lúc dông dài, có lúc cộc lốc.

Vở kịch kết thúc mà không để lại bất cứ điều gì, người xem cũng không hiểu chuyện gì đã xảy ra.

Đó là sự phi lý khó có thể chấp nhận được cho vở kịch. Người xem cảm thấy rối trí khi chứng kiến các tình huống phi lý, không có nguyên nhân, kết quả, không có xung đột

Kể từ khi Trong khi chờ đợi Godot ra đời, người ta chú ý rất nhiều đến hành động chờ đợi, rồi vô số những cuộc tranh cãi về vở kịch này, song nó vẫn nổi tiếng đến mức khó hiểu.

70 năm sau khi ra đời, Trong khi chờ đợi Godot vẫn là thách thức không nhỏ với khán giả lẫn giới học thuật. Những tranh luận và thông tin bên lề của vở kịch xuất hiện dày đặc trên internet bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau khiến cho sự đa dạng trong nhận định về nó trở nên thú vị.

Sự đa dạng đó không phải chỉ vì Samuel Beckett vốn đã là con người của nhiều nền văn hoá (sinh tại Ireland, sống và làm việc ở vô số quốc gia, viết song ngữ Anh-Pháp, qua đời tại Paris). Cũng không chỉ vì Trong khi chờ đợi Godot và ông được giảng dạy chính quy trong chương trình giáo dục của nhiều quốc gia trên thế giới mà còn bởi vở kịch này đã truyền cảm hứng cho, hoặc làm tốn bao nhiêu giấy mực bình chú của những nhà văn và triết gia nổi tiếng thế giới như Italo Calvino, Oe Kenzaburo, O'Brien…

Đến tận thế kỷ 21, số lượng triết gia nghiên cứu về vở kịch của Beckett vẫn không ngừng tăng lên.

Để tìm một chút ít lời giải về bí ẩn ẩn của vở kịch này, cuối tháng 3 này, Nhã Nam và Viện Pháp sẽ tổ chức buổi tọa đàm nhân dịp ra mắt bản dịch tiếng Việt Trong khi chờ đợi Godot. 

Các diễn giả sẽ điểm qua và phân tích một số bình chú của các chuyên gia nổi tiếng trên thế giới về vở kịch. Buổi tọa đàm hy vọng có thể phần nào đó dẫn dắt người yêu kịch thế giới kỳ bí của Trong khi chờ đợi Godot.

THÔNG TIN TỌA ĐÀM: 

Diễn giả:  Nguyễn Quyên (tiến sĩ Văn học, chủ biên tạp chí Zzz Review),  Nguyễn Vũ Hưng (giảng viên Văn học, Đại học Quốc gia TP. HCM),  Trần Trung Quân (biên tập viên cuốn sách).Thời gian:  18 giờ – 20 giờ ngày 25.3.2021 tại Thư viện Viện Pháp, 24 Tràng Tiền, Hà Nội

Tiểu Vũ