Ông Biden muốn giữ chính sách của Trump, thúc đẩy bán máy bay không người lái có vũ trang

Hồi tháng 7.2020, khi chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump diễn giải lại thỏa thuận vũ khí thời Chiến tranh Lạnh giữa 35 quốc gia được gọi là Chế độ kiểm soát công nghệ tên lửa (MTCR) để tăng doanh số bán máy bay không người lái, những người ủng hộ kiểm soát vũ khí và một số nhà lập pháp hàng đầu đảng Dân chủ lo ngại điều đó sẽ làm trầm trọng thêm các cuộc xung đột toàn cầu.

Dù còn quá sớm để nói liệu có đúng như vậy hay không, doanh số bán hàng đã tăng lên. Đây là chính sách mà ông Trump hy vọng sẽ chiếm thị phần từ máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất.

Việc duy trì chính sách cũng có thể mâu thuẫn với cam kết trong chiến dịch tranh cử của Tổng thống Joe Biden là “đảm bảo nước Mỹ không kiểm tra các giá trị của mình trước cửa bán vũ khí”. Khi ông Biden làm Phó tổng thống dưới thời Barack Obama, các nhóm nhân quyền đã chỉ trích chính quyền Mỹ về các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái có vũ trang nhắm vào các tay súng Taliban ở Afghanistan khiến dân thường thiệt mạng.

Từ năm 2018 đến 2020, chính quyền Trump đã đàm phán lại MTCR (33 năm tuổi) để dỡ bỏ các giới hạn đã thỏa thuận về sự phổ biến của công nghệ máy bay không người lái. Thế nhưng năm ngoái, ông Trump đã gác lại nỗ lực viết lại hiệp ước và quyết định cung cấp máy bay không người lái của Mỹ cho hầu hết quốc gia nào muốn mua chúng. Ông Biden muốn nối lại các cuộc đàm phán đó, theo các nguồn tin của Reuters.

Trong khi các máy bay phản lực tàng hình như chiếc F-35 có giá đến 79 triệu USD, máy bay không người lái rẻ hơn nhiều nhưng vẫn có thể thực hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa có độ rủi ro cao và các nhiệm vụ giám sát mà không gây nguy hiểm cho phi công

Nhiều phương tiện bay do Mỹ sản xuất bay nhanh và mang theo trọng tải lớn, khiến chúng được săn đón nhiều trong khi củng cố mối quan hệ của một quốc gia với quân đội Mỹ.

Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng (NSC) đang nghiên cứu cách duy trì chính sách, trong khi Bộ Ngoại giao Mỹ đang yêu cầu các đồng minh và các quốc gia bán máy bay không người lái chấp nhận lập trường của mình, những người quen thuộc với vấn đề này cho biết.

Những người nói ngắn gọn về các cuộc đàm phán nội bộ cho biết họ đang nghiêng về việc giữ chính sách xuất khẩu mở rộng hơn của ông Trump.

Một quan chức tại NSC cho biết "Chính phủ Mỹ sẽ tiếp tục viện dẫn ý kiến ​​quốc gia của mình" và coi các máy bay không người lái cỡ lớn như thể chúng nằm ngoài tầm ngắm MTCR, vốn được viết để kiểm soát sự phổ biến của tên lửa hành trình.

Việc duy trì chính sách này giúp mở ra cơ hội cho hàng trăm triệu và cuối cùng là hàng tỉ USD bán hàng cho Đài Loan, Ấn Độ, Ma-rốc và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) mà trước đây bị cấm mua chúng.

Các nhà hoạt động nhân quyền và người ủng hộ kiểm soát vũ khí không phải là những tiếng nói hoài nghi duy nhất về chính sách của Trump.

Theo Reuters, vào tháng 12.2020, các thành viên Quốc hội Mỹ đang dừng việc bán 4 máy bay không người lái cho Ma Rốc vì phản đối động thái của chính quyền Trump công nhận Tây Sahara là lãnh thổ Ma Rốc, theo Reuters.

Quan chức NSC nói quyết định tiếp tục với chính sách của ông Trump “cung cấp cho Chính phủ Mỹ sự linh hoạt để xem xét các yêu cầu xuất khẩu UAS (hệ thống máy bay không người lái) trong khi tiếp tục thực hiện quyết định của quốc gia theo những cách phù hợp với các cam kết MTCR”, cũng như “cam kết mạnh mẽ với an ninh quốc gia, nhân quyền, không phổ biến vũ khí hạt nhân và các mục tiêu chính sách đối ngoại khác của Mỹ”.

MTCR phân loại một số máy bay không người lái mạnh nhất của Mỹ là tên lửa hành trình vì đáp ứng các thông số kỹ thuật cho máy bay không người lái trong hiệp ước.

Dưới sự giải thích lại của ông Trump, Mỹ quyết định coi các máy bay không người lái cỡ lớn có khả năng tấn công không thể di chuyển nhanh hơn 800 km/giờ như thể thuộc thể loại nằm ngoài phạm vi quyền hạn của hiệp ước.

Điều này cho phép máy bay không người lái Global Hawks (do Northrop Grumman sản xuất) xuất khẩu dễ dàng hơn vì vốn không được trang bị vũ khí và sử dụng để giám sát, cũng như Reapers (do General Atomics sản xuất) được sử dụng cho cả giám sát và không kích.

Về lâu dài, nhóm Biden muốn đàm phán thỏa thuận hoàn toàn mới chỉ dành cho xuất khẩu máy bay không người lái, theo nguồn thạo tin và quan chức của NSC.

Quan chức NSC cho biết nhóm Biden sẽ “làm việc với các quốc gia khác để hình thành các tiêu chuẩn quốc tế về việc mua bán, chuyển giao và sử dụng máy bay không người lái có vũ trang sau này”.

Nhân Hoàng