Bị cả 2 đảng chỉ trích vì rút quân khỏi Afghanistan, ông Biden lên tiếng
Quốc tế - Ngày đăng : 22:13, 14/04/2021
Tổng thống Joe Biden cho biết sẽ bắt đầu rút quân đội Mỹ khỏi Afghanistan vào ngày 1.5 để chấm dứt cuộc chiến dài nhất của Mỹ, bác bỏ lời kêu gọi lực lượng Mỹ ở lại để đảm bảo giải quyết hòa bình cho cuộc xung đột nội bộ đang gay gắt của quốc gia đó.
"Chúng tôi đến Afghanistan vì cuộc tấn công kinh hoàng xảy ra 20 năm trước. Điều đó không thể giải thích tại sao chúng ta nên ở đó vào năm 2021", trích đoạn bài phát biểu của ông Biden được Nhà Trắng công bố.
Ông Biden thừa nhận rằng các mục tiêu của Mỹ ở Afghanistan ngày càng trở nên "không rõ ràng" trong thập kỷ qua. Ông đặt ra thời hạn rút toàn bộ 2.500 binh sĩ Mỹ còn lại ở Afghanistan vào ngày 11.9, chính xác 20 năm sau khi al Qaeda tấn công Mỹ.
“Chúng tôi đã bị tấn công. Chúng tôi ra trận với những mục tiêu rõ ràng. Chúng tôi đã đạt được những mục tiêu đó”, ông Biden nói và lưu ý rằng thủ lĩnh al Qaeda Osama bin Laden đã bị lực lượng Mỹ tiêu diệt vào năm 2011 và nói rằng tổ chức này đã “suy thoái ”ở Afghanistan. "Và đã đến lúc kết thúc cuộc chiến mãi mãi", ông Biden nói thêm.
Bằng cách rút quân mà không có chiến thắng rõ ràng, ông Biden chấp nhận những lời chỉ trích rằng việc này như thừa nhận thất bại trên thực tế. Bên cạnh đó, ông chấp nhận những rủi ro khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống đã chứng tỏ thay đổi quá lớn so với những người tiền nhiệm, bao gồm cả việc al Qaeda có thể tự tái lập hoặc lực lượng nổi dậy Taliban có thể lật đổ chính phủ do Mỹ hậu thuẫn ở
Afghanistan.
“Tôi hiện là Tổng thống Mỹ thứ tư chủ trì sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Afghanistan, hai đảng viên Cộng hòa, hai đảng viên Dân chủ. Tôi sẽ không chuyển trách nhiệm này cho người thứ 5. Đã đến lúc kết thúc cuộc chiến dài nhất của nước Mỹ. Đã đến lúc quân đội Mỹ phải về nước”, ông Biden cho hay.
11.9 là ngày mang tính biểu tượng cao của Mỹ. Sắp tới 20 năm kể từ ngày al Qaeda tấn công Mỹ khiến Tổng thống khi đó là George W. Bush phát động cuộc chiến tranh chống khủng bố tại Afghanistan. Cuộc chiến đã cướp đi sinh mạng của 2.400 quân nhân Mỹ và tiêu tốn khoảng 2.000 tỉ USD. Quân số Mỹ ở Afghanistan đạt đỉnh hơn 100.000 vào năm 2011.
Ngoại trưởng Mỹ - Antony Blinken đã gặp các quan chức tại trụ sở NATO ở Brussels hôm 14.4, cho biết quân đội nước ngoài dưới sự chỉ huy của NATO tại Afghanistan sẽ rời khỏi đất nước này phối hợp với việc Mỹ rút quân vào ngày 11.9, sau khi Đức cho biết họ sẽ đồng tình với kế hoạch của Mỹ.
Ông Antony Blinken cũng đã nói chuyện qua điện thoại với chỉ huy quân đội Pakistan hôm 14.4 và thảo luận về tiến trình hòa bình, theo một tuyên bố từ cánh truyền thông của quân đội Pakistan.
Tổng thống Biden đã phải đối mặt với thời hạn rút quân vào ngày 1.5 do người tiền nhiệm Donald Trump đặt ra. Ông Trump vốn đã cố gắng làm điều này trước khi rời nhiệm sở nhưng không thành công.
Tổng thống Afghanistan - Ashraf Ghani viết trên Twitter rằng đã nói chuyện với ông Biden và tôn trọng quyết định của Mỹ.Ashraf Ghani
cho biết rằng “chúng tôi sẽ làm việc với các đối tác Mỹ để đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ” và “chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với các đối tác Mỹ/NATO trong các nỗ lực hòa bình đang diễn ra”.
Có một hội nghị thượng đỉnh về Afghanistan dự kiến bắt đầu vào ngày 24.4 tại Istanbul bao gồm Liên Hợp Quốc và Qatar.
Bị lật đổ bởi lực lượng do Mỹ dẫn đầu vào năm 2001, Taliban tuyên bố sẽ không tham gia bất kỳ cuộc họp nào đưa ra quyết định về Afghanistan cho đến khi tất cả lực lượng nước ngoài rời khỏi đất nước. Phát ngôn viên của Taliban - Zabihullah Mujahid hôm 14.4 đã kêu gọi Mỹ tuân thủ thỏa thuận mà Taliban đã đạt được với chính quyền Trump.
"Nếu thỏa thuận được cam kết, các vấn đề còn lại cũng sẽ được giải quyết. Nếu thỏa thuận không được cam kết thì các vấn đề chắc chắn sẽ tăng lên", Zabihullah Mujahid viết trên Twitter.
Ông Biden bác bỏ ý kiến cho rằng quân đội Mỹ có thể cung cấp đòn bẩy cần thiết cho hòa bình khi nói: “Chúng tôi đã đưa ra lập luận đó trong một thập kỷ. Nó chưa bao giờ được chứng minh là hiệu quả. Quân đội Mỹ không nên được sử dụng như một con bài thương lượng giữa các bên tham chiến ở các quốc gia khác".
Ông chủ Nhà Trắng cho biết mối đe dọa khủng bố không chỉ giới hạn ở một quốc gia và việc để các lực lượng Mỹ ở đất nước xa lạ với chi phí tài chính lớn là không có ý nghĩa.
Tổng thống Biden đưa ra quyết định cá nhân, gợi nhớ đến người con trai quá cố của ông, người đã phục vụ ở Iraq và đưa ra một tấm thẻ mà ông mang theo với số lượng quân đội Mỹ chết và bị thương ở Afghanistan. Sau khi đến thăm Nghĩa trang Quốc gia Arlington ở bang Virginia, ông Biden cho biết quyết định rút quân khỏi Afghanistan không khó khăn.
“Với tôi, điều đó hoàn toàn rõ ràng”, ông Biden nói.
Biden đã chỉ trích nguyện vọng trong quá khứ của Mỹ là thống nhất người Afghanistan bằng cách nào đó, một mục tiêu thách thức những bài học của lịch sử qua nhiều thế kỷ.
"Nó chưa bao giờ được thực hiện", ông Biden khẳng định.
Tại Thủ đô Kabul, các quan chức Afghanistan cho biết sẽ tiếp tục các cuộc đàm phán hòa bình và lực lượng của họ bảo vệ đất nước.
Abdullah Abdullah, quan chức ủng hộ hòa bình hàng đầu và cựu ứng cử viên Tổng thống Afghanistan, nói: “Bây giờ có thông báo về việc rút quân nước ngoài trong vòng vài tháng, chúng tôi cần tìm cách để cùng tồn tại. Chúng tôi tin rằng không có người chiến thắng trong các cuộc xung đột ở Afghanistan và chúng tôi hy vọng Taliban cũng nhận ra điều đó".
Waheed Omer, Giám đốc văn phòng các vấn đề công cộng của Chính phủ Afghanistan, cho biết Tổng thống Afghanistan - Ashraf Ghani sẽ nói chuyện với ông Biden trong tương lai gần để thảo luận về kế hoạch rút quân. Waheed Omer nói các lực lượng Afghanistan đã tự mình thực hiện phần lớn các hoạt động và sẽ tiếp tục làm như vậy.
‘Tôi lo lắng về tương lai của mình’
Anthony Cordesman tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington nhận định: “Không có cách nào tốt để Mỹ có thể rút khỏi Afghanistan. Mỹ không thể tuyên bố chiến thắng và không thể chờ đợi vô thời hạn dưới hình thức đẹp đẽ của hòa bình”.
Các quan chức Mỹ có thể tuyên bố đã tiêu diệt vai trò lãnh đạo cốt lõi của al Qaeda trong khu vực từ nhiều năm trước, bao gồm cả việc theo dõi và giết thủ lĩnh Osama bin Laden ở nước láng giềng Pakistan vào năm 2011. Thế nhưng, mối quan hệ giữa Taliban và các phần tử al Qaeda vẫn tồn tại và hòa bình, an ninh ở Afghanistan khó nắm bắt.
Các Tổng thống Mỹ trước đó đã tìm cách tách mình ra khỏi Afghanistan, nhưng những hy vọng đó đã bị xáo trộn bởi những lo ngại về lực lượng an ninh nước này, nạn tham nhũng phổ biến ở Afghanistan và khả năng phục hồi của lực lượng nổi dậy Taliban vốn được trú ẩn an toàn qua biên giới ở Pakistan.
Người ta lo ngại về tác động của việc rút quân Mỹ với nhân quyền ở Afghanistan do những lợi ích đó, đặc biệt với phụ nữ và trẻ em gái, trong hai thập kỷ qua.
Wida Saghar, nữ nhà văn và nhà hoạt động vì quyền của phụ nữ ở Thủ đô Kabul, cho biết: “Tôi lo lắng về tương lai của mình. Một tương lai chưa biết đang chờ chúng ta, khi các lực lượng nước ngoài rời đi và cuộc nội chiến gia tăng thì ai sẽ nghĩ về quyền của phụ nữ? Ai sẽ quan tâm đến chúng ta”.
Nghị đảng Cộng hòa và Dân chủ đảng phản đối rút quân khỏi Afghanistan
Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) - William Burns cho biết khả năng thu thập và hành động trước các mối đe dọa của Mỹ sẽ giảm đi khi đến thời điểm quân đội nước này rút khỏi Afghanistan.
William Burns nói với Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ: “Có một rủi ro đáng kể khi quân đội Mỹ và liên minh rút quân”.
Trước đó, các đảng viên Cộng hòa và Dân chủ đều phản đối việc ông Biden rút quân khỏi Afghanistan. Các nghị sĩ cảnh báo việc rút quân sớm hoặc khi điều kiện không thích hợp có thể dẫn đến kết quả xấu.
Lãnh đạo phe thiểu số đảng Cộng hòa tại Thượng viện - Mitch McConnell yêu cầu Tổng thống Biden giải thích lý do Mỹ “bỏ rơi các đối tác và rút lui khi đối mặt với Taliban”.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa - Lindsey Graham nặng lợi hơn khi gọi đây là “thảm họa trước mắt, hành động ngu ngốc và nguy hiểm”.
Hạ nghị sĩ Cộng hòa - Michael McCaul, thành viên Ủy ban Đối ngoại, nói: “Kế hoạch rút quân cho thấy sự coi thường điều kiện thực tế. Hành động này không chỉ khiến người Afghanistan gặp rủi ro mà còn gây nguy hiểm đến tính mạng của công dân Mỹ trong và ngoài nước”.
Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ - Jeanne Shaheen, thành viên Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, nói “rất thất vọng” trước quyết định của ông Biden.
“Mỹ đã hy sinh quá nhiều để mang lại sự ổn định cho Afghanistan và bây giờ chúng ta lại rời đi mà không thể đảm bảo được sự an toàn trong tương lai”, bà Jeanne Shaheen chia sẻ.
Khi được hỏi có ủng hộ kế hoạch rút quân không, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ - Jack Reed đáp: "Bạn biết đấy, không thể dễ dàng đưa ra câu trả lời".