Bộ GTVT nên lắng nghe ý kiến phản biện về an toàn đường sắt Cát Linh - Hà Đông

Vào trang "Giá trị đạo đức" của Công ty Apave - nhà tư vấn giám sát, đọc được giá trị cốt lõi của công ty. Apave cam kết 4 giá trị cốt lõi chính, trong đó giá trị nêu đầu tiên là Trung chính và độc lập: Chúng tôi trung thực và công bằng trong hành xử và hành động cho dù làm việc với khách hàng, đối tác hay nhân viên. Không có ngoại lệ, bất kỳ đó là ai, có hậu thuẫn nào hay xuất phát từ quốc gia nào.

Trong số những quy tắc đạo đức và vận hành của Apave, ta thấy:

Trong công việc, bất kỳ bản chất gì, cho dù vì lý do kinh doanh, kỹ thuật, hành chính hay lý do khác, chúng ta phải bảo đảm các tiêu chuẩn về độc lập, công bằng, trung chính và bảo mật. Những điều đó là trung tâm khiến khách hàng, nhà cung cấp và đối tác tin tưởng chúng ta.

Chúng ta bảo đảm rằng các kết quả giám sát, báo cáo… không chịu bất kỳ áp lực thương mại, tài chính hay áp lực khác từ cá nhân hay cơ quan bên ngoài.

Những giá trị trên có liên quan gì tới các khuyến cáo an toàn của Apave?

Đơn vị tư vấn đánh giá an toàn hệ thống đường sắt Cát Linh - Hà Đông (tư vấn ACT) cho rằng dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông không đáp ứng nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật trong vận hành hệ thống metro của châu Âu.

Theo tư vấn ACT, hệ thống đường sắt Cát Linh - Hà Đông không bảo đảm an toàn hệ thống điện kéo, hệ thống phanh điện; hệ thống chưa sẵn sàng xử lý tình huống khẩn cấp trong khai thác, khi thử nghiệm 10 quy trình khẩn cấp của hệ thống có 8 quy trình thất bại. Tổng thầu EPC - Công ty hữu hạn Tập đoàn Cục 6 đường sắt Trung Quốc không cung cấp đủ tài liệu liên quan tới an toàn vận hành hệ thống; hệ thống an toàn cháy nổ nhà ga trên tuyến không bảo đảm; an toàn hệ thống cầu cạn cũng chưa bảo đảm...

Qua đánh giá 76 mối nguy hiểm, 31 chức năng an toàn, quản lý rủi ro và 10 tình huống xử lý khẩn cấp của hệ thống đường sắt Cát Linh - Hà Đông, tư vấn ACT đã đưa ra 16 khuyến cáo về nguy cơ mất an toàn trong vận hành thương mại tuyến đường sắt này.

Trước khuyến cáo đó, chủ đầu tư - Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vẫn cho rằng:

Thứ nhất, 13 đoàn tàu của tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông đã được Cục Đăng kiểm Việt Nam kiểm tra, cấp chứng nhận chất lượng, an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường.

Thứ hai, Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ đã cấp chứng nhận an toàn phòng cháy chữa cháy cho hệ thống; TUV cấp chứng nhận chất lượng an toàn cho hệ thống phanh điện, điện kéo…

Thứ ba, Tổng thầu EPC Trung Quốc và nhà sản xuất đoàn tàu BSR đã cam kết chất lượng và an toàn kỹ thuật cho các đoàn tàu; Metro Hà Nội đã thuê tư vấn Trung Quốc hỗ trợ 1 năm vận hành hệ thống quản lý an toàn tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông.

Thứ tư, thời gian qua, để vận hành hệ thống đường sắt Cát Linh - Hà Đông, Công ty Metro Hà Nội cũng cử hàng loạt cán bộ, chuyên gia sang Công ty Metro Bắc Kinh, Metro Thâm Quyến để đào tạo kỹ năng vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn Trung Quốc.

Phải biết lắng nghe và sửa chữa

Apave chưa thể có kết luận kiểm định cuối cùng vì chưa nắm đầy đủ hồ sơ. Đây là một điều đáng suy nghĩ.

Tuy vậy, Apave đã đưa ra 16 khuyến cáo về tính an toàn của hệ thống khi vận hành. Với những khuyến cáo đó, Bộ GTVT nên lo ngại cho sự an toàn của người sử dụng và nghiêm túc tìm hiểu các nguy cơ an toàn, các khuyến cáo của Apave. Cần nghiêm túc tập trung vào tìm hiểu các nguy cơ và biện pháp khắc phục chúng. Không nên, hoặc ít ra chưa nên, nghĩ tới bất kỳ biện hộ nào. Đây là giai đoạn nghe chứ không phải giai đoạn nói.  

Nếu có bàn luận thì bàn luận với giám sát để xem đánh giá của giám sát thấu đáo chưa, chứ không cần phải vội phân bua với truyền thông làm gì.

Ngoài ra, lời giải thích của Bộ GTVT cũng chưa có tính độc lập cao trong khi đây là điều cực kỳ quan trọng cho bất cứ lĩnh vực hoạt động nào, nhất là hoạt động công.

Thực vậy, 4 điều Bộ GTVT nêu lên thì có đến 3 điều được tiến hành do bên có liên quan tới Bộ GTVT - chủ đầu tư  (điểm thứ nhất) hoặc bên thi công, sản xuất đoàn tàu - Trung Quốc (điểm thứ 3 và 4). Chỉ có điểm thứ 2 về Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ có thể xem là tương đối độc lập.

Những điều Bộ GTVT nêu lên là những biện pháp bộ đã tiến hành. Khuyến cáo của Apave là khuyến cáo cho toàn bộ hệ thống vận hành cùng với các biện pháp nói trên, rằng không bảo đảm an toàn. Chính các biện pháp đó đã bị đánh giá thiếu an toàn, thì việc đưa chúng ra để giải thích đều không có ý nghĩa. Vì vậy, Bộ GTVT cần tìm cách giải thích một cách khoa học, độc lập và khách quan để người dân thật sự yên tâm.

Lê Học Lãnh Vân