Thu từ cổ phần hóa đạt kết quả rất thấp nhưng chưa có giải pháp đủ mạnh

Ngày 15.6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe báo cáo thẩm tra sơ bộ về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước (NSNN) 5 tháng, dự báo 6 tháng đầu năm 2021 và các giải pháp trong 6 tháng cuối năm 2021.

Năm ngoái chi hơn 21.000 tỉ đồng chống dịch

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết thu NSNN tháng 5 đạt 98,6 nghìn tỉ đồng. Lũy kế thu 5 tháng đạt 49,7% dự toán, tăng 15,2% so cùng kỳ năm 2020.

Trong đó, thu nội địa đạt 48,8% dự toán, tăng 14,2%; thu từ dầu thô đạt 68,8%, giảm 18,4%; thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 55,2% dự toán, tăng 30,1% so cùng kỳ năm 2020.

Thực hiện chi NSNN tháng 5 đạt 125,8 nghìn tỉ đồng. Lũy kế chi 5 tháng đạt 34,5% dự toán; trong đó chi đầu tư phát triển đạt 21,4%, chi trả nợ lãi đạt 43,4%, chi thường xuyên đạt 41,6%. Do tiến độ chi thấp hơn tiến độ thu ngân sách, nên về tổng thể cân đối NSNN 5 tháng có thặng dư (thu lớn hơn chi).

Đánh giá những kết quả đạt được, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, trong những tháng đầu năm, sự điều hành chính sách tài khóa đã chủ động, tích cực tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân để ứng phó với đại dịch COVID-19.

Theo đó, đã cho phép tính vào chi phí các khoản chi ủng hộ, tài trợ cho phòng chống dịch COVID-19 khi xác định thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp; tiếp tục gia hạn nộp thuế, tiền thuê đất trong năm 2021; giảm 30% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay đến hết năm 2021; miễn giảm nhiều loại phí, lệ phí trong năm 2021.

Kết quả thực hiện 5 tháng đã gia hạn 21 nghìn tỉ đồng tiền thuế, tiền thuê đất; miễn, giảm 2,46 nghìn tỉ đồng thuế, phí, lệ phí; qua đó giúp doanh nghiệp, người dân giảm bớt khó khăn, tiếp tục duy trì các hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tính cả năm 2020, thì NSNN đã chi 21,1 nghìn tỉ đồng cho công tác phòng chống dịch COVID-19, đảm bảo đời sống cho người dân. Ngoài ra, NSNN đã dành trên 14,5 nghìn tỉ đồng để mua vắc xin phòng COVID-19.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày báo cáo tại phiên họp

Cũng theo báo cáo, số nợ thuế của doanh nghiệp có xu hướng tăng. Tổng số nợ thuế nội địa đến ngày 31.5.2021 ước khoảng 120,46 nghìn tỉ đồng, tăng so với thời điểm cuối năm 2020; trong đó nợ thuế có khả năng thu là 63,3 nghìn tỉ đồng, tăng 15,5% so với cuối năm 2020. Có tình trạng gian lận, trốn-lậu thuế, nhất là quản lý thu thuế đối với các hoạt động kinh doanh trên môi trường mạng.

Công tác triển khai phân bổ ngân sách, kể cả chi đầu tư và chi thường xuyên của các bộ ngành, địa phương còn chậm. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp hơn so với cùng kỳ, đặc biệt là vốn đầu tư ngoài nước (5 tháng mới đạt 2,97% kế hoạch), chưa tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế…

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, nếu không sớm kiểm soát được tình hình dịch bệnh COVID-19, dự báo sẽ có ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh tế và thu chi NSNN trong thời gian tới.

Tại phiên họp này, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cho phép trình Quốc hội xem xét, quyết định việc chuyển nguồn 1.237 tỉ đồng kinh phí phòng chống dịch chưa sử dụng của Bộ Y tế năm 2020 sang năm 2021 để mua vắc xin phòng dịch COVID-19; chuyển nguồn 14,6 nghìn tỉ đồng kinh phí cải cách tiền lương năm 2020 chưa sử dụng sang năm 2021.

Cùng với đó, cần thu hồi các khoản kinh phí thường xuyên chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai để bổ sung nguồn dự phòng của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương chi phòng chống dịch COVID-19.

Thu từ cổ phần hóa rất thấp

Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Đinh Văn Nhã cho biết, trong điều kiện thực hiện “mục tiêu kép”, tổng thu NSNN 6 tháng ước đạt trên 55% dự toán đã cho thấy sự cố gắng, nỗ lực lớn của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương và cộng đồng doanh nghiệp.

Đạt được kết quả trên là do Chính phủ đã kịp thời chủ động thực hiện các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh trong năm 2021 như: tiếp tục gia hạn chính sách miễn, giảm nhiều loại phí, gia hạn nộp thuế, tiền thuê đất,...

Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy công tác đánh giá, dự báo kết quả thu NSNN còn chưa tích cực, làm cho việc lập dự toán thu NSNN năm 2021 chưa sát với thực tế.

Việc lập dự toán thu NSNN năm 2021 dựa trên cơ sở thực hiện nhiệm vụ thu NSNN đến tháng 9.2020 khi dự báo thu NSNN năm 2020 bị hụt thu khá cao, do ảnh hưởng nghiêm trọng của đại dịch COVID-19, thiên tai...

Vì vậy, khi nền kinh tế bắt đầu phục hồi từ quý 4/2020 đến tháng 4.2021, nhiều khoản thu đạt cao so với dự toán, dù góp phần tăng thu NSNN nhưng cũng cho thấy kết quả này chưa phản ánh đúng mức dự báo về tác động của đại dịch COVID-19 đối với sự phát triển và tăng trưởng của nền kinh tế.

Bên cạnh đó, thu từ cổ phần hóa, sắp xếp lại DNNN đạt kết quả rất thấp. Đây là vấn đề đã kéo dài 4 - 5 năm qua nhưng chưa có giải pháp mạnh để đẩy nhanh tiến độ thực hiện mục tiêu theo nghị quyết của trung ương.

Ngoài ra, tình trạng nợ đọng thuế tiếp tục tăng cao. Đề nghị Chính phủ cần có biện pháp quyết liệt để xử lý nghiêm và ngăn chặn tình trạng trốn lậu thuế, chống tình trạng chuyển giá. Đồng thời, sớm có biện pháp để quản lý thuế đối với các hoạt động kinh doanh thương mại điện tử và kinh doanh trên nền tảng số, đặc biệt là đối với các nhà cung cấp ở nước ngoài…

Chi cho hoạt động chống dịch chưa đạt kết quả như dự kiến

Về chi ngân sách, Ủy ban Tài chính - Ngân sách thấy rằng việc triển khai phân bổ ngân sách còn chậm. Tổng số vốn đầu tư chưa phân bổ còn khoảng 12% kế hoạch; dự toán chi thường xuyên còn lại chưa phân bổ của các bộ, cơ quan trung ương khoảng 2,4 nghìn tỉ đồng.

Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công rất thấp, nhất là vốn ngoài nước. Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng nguyên nhân chính nhiều năm chưa được khắc phục do khó khăn trong tổ chức thực hiện. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo rút kinh nghiệm, khắc phục những vướng mắc trên.

Ủy ban cho rằng việc thực hiện một số chính sách chi ngân sách cho công tác phòng chống dịch COVID-19 chưa đạt kết quả như dự kiến. Trong bối cảnh dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, khó lường, đề nghị Chính phủ tiếp tục theo dõi sát sao để kịp thời điều chỉnh hoặc ban hành chính sách mới nhằm tiếp tục hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân ứng phó với đại dịch COVID-19.

Đồng thời, để có cơ sở điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm thực hiện tốt “mục tiêu kép”, đề nghị Chính phủ sớm sơ kết, đánh giá, báo cáo cụ thể với Quốc hội khóa 15 tại kỳ họp thứ nhất về kết quả phân bổ, quản lý, sử dụng kinh phí cho công tác phòng chống dịch và các gói cứu trợ cho doanh nghiệp và người dân bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID; kiến nghị các giải pháp đủ mạnh để tấn công, kiểm soát phòng chống dịch COVID-19 trong thời gian tới.

Ủy ban cho rằng tiến độ tiêm vắc xin hiện nay còn chậm và khả năng đạt mức miễn dịch cộng đồng còn khá xa. Do đó, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 còn diễn biến khó lường thời gian tới, đề nghị Chính phủ tăng cường công tác dự báo, bổ sung các số liệu ước thực hiện của cả năm và có cảnh báo về các yếu tố tăng, giảm số thu NSNN, mức trần nợ công, từ đó có biện pháp điều hành thu chi NSNN kịp thời.

Lam Thanh