Biến thể Delta nhấn chìm kinh tế Đông Nam Á với số ca chết do COVID-19 tăng nhanh nhất thế giới

Với dân số gấp đôi Mỹ, đà bùng phát của Đông Nam Á hiện đã làm lu mờ những nơi trước đây bị ảnh hưởng nặng nề như Mỹ Latinh và Ấn Độ, với số ca mắc COVID-19 tăng 41% trong tuần qua lên hơn nửa triệu người, theo dữ liệu của Đại học Johns Hopkins (Mỹ). Tỷ lệ tử vong do COVID-19 tăng 39% trong 7 ngày tính đến 14.7, tốc độ nhanh nhất trên thế giới và có khả năng sẽ tăng cao hơn nữa khi số người chết tăng đột biến theo sau sự gia tăng bệnh nhân.

Trong khi đó, tỷ lệ tiêm vắc xin chung của Đông Nam Á là 9%, thấp hơn các khu vực phát triển như Tây Âu, Bắc Mỹ (nơi hơn một nửa dân số đã được tiêm phòng), chỉ vượt xa châu Phi và Trung Á.

Khi phần lớn các nước phát triển mở cửa nền kinh tế trở lại, tình hình tồi tệ hơn trên hầu hết các nước Đông Nam Á có nghĩa là họ đang thiết lập lại các biện pháp kiềm chế COVID-19 kéo theo giảm tốc độ tăng trưởng. Singapore là trường hợp ngoại lệ, nơi biên giới bị bịt kín và tỷ lệ tiêm phòng cao, đang ngăn chặn được phần nào vi rút.

Cổ phiếu và tiền tệ trên toàn khu vực Đông Nam Á đã bị bán tháo những tuần gần đây, trong khi các chính phủ buộc phải dập tắt thâm hụt tài khóa của họ, còn các ngân hàng trung ương thiếu tiền. Điều đó xảy ra khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tiến hành các cuộc thảo luận sớm về việc giảm bớt việc mua tài sản, giảm dư địa cho các nhà hoạch định chính sách ở châu Á để nới lỏng chính sách hơn nữa mà không gặp rủi ro với các đồng tiền yếu hơn.

Sian Fenner, nhà kinh tế cấp cao về châu Á tại Oxford Economics (Anh), nói: “Với tốc độ tiêm chủng chậm, ngoại trừ Singapore, chúng tôi cho rằng sự phục hồi sẽ khó khăn và nguy cơ kéo dài thêm các thời kỳ hạn chế cao hơn nữa. Sự gia tăng bất ổn cũng có khả năng dẫn đến sẹo kinh tế hơn nữa”.

Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, đã vượt qua Ấn Độ về số ca mắc COVID-19 mới hàng ngày trong tuần này, trở thành tâm chấn vi rút mới của châu Á, trong khi một số nước láng giềng cũng đang chứng kiến ​​số ca bệnh kỷ lục.

Indonesia, Thái Lan, Philippines đã cắt giảm dự báo tổng sản phẩm quốc nội (GPD) cho năm nay và Malaysia cho biết họ sẽ sớm làm theo. Việt Nam, một trong số ít nền kinh tế trên thế giới tăng trưởng mạnh trong năm ngoái, dự báo thấp hơn cho nửa đầu năm 2021 và đang phải vật lộn với sự bùng phát dịch COVID-19 mạnh tại TP.HCM.

Trước đại dịch, các nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á gộp lại sẽ là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới, sau Đức, theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới.

Đông Nam Á được thúc đẩy bởi nhu cầu xuất khẩu mạnh mẽ trên toàn cầu, đặc biệt là hàng điện tử, khi đại dịch đã cướp đi các động lực truyền thống như tiêu dùng và du lịch. Tuy nhiên, nhu cầu bên ngoài có thể thay đổi, làm gia tăng thêm nỗi đau cho khu vực.

“Giờ đây, các nền kinh tế tiên tiến ở phương Tây đang mở cửa trở lại, động lực nhu cầu của họ có thể sẽ chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ, điều này ngụ ý rằng tăng trưởng xuất khẩu ở châu Á có thể sẽ giảm xuống trong những tháng tới. Để sự phục hồi kinh tế tiếp tục được duy trì, nhu cầu trong nước sẽ cần phải tăng lên, tuy nhiên tình hình dịch COVID-19 liên quan đang làm giảm triển vọng như vậy", Tuuli McCully, Trưởng bộ phận Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương tại Scotiabank (Singapore), cho hay.

Được dẫn dắt bởi cổ phiếu tại Việt Nam, chỉ số MSCI Asean Index đã mất 1,7% trong tháng này, kéo dài mức trượt 3,4% trong tháng 6. Đồng baht của Thái Lan, đồng tiền mới nổi có hoạt động kém nhất châu Á năm nay, đã mất giá khoảng 5% kể từ giữa tháng 6, vào khoảng thời gian biến thể Delta xuất hiện ở nước này, trong khi đồng peso của Philippines mất giá 4,2%.

Trong lưu ý hôm 15.7, các nhà kinh tế của Goldman Sachs Group (Mỹ) cho biết đang hạ dự báo tăng trưởng nửa cuối năm trung bình 1,8 điểm % trên toàn Đông Nam Á, với mức cắt giảm lớn nhất với Indonesia, Philippines, Malaysia và Thái Lan.

Các nhà kinh tế cho biết: “Các đợt tái bùng phát COVID-19 và các hạn chế thắt chặt hơn có khả năng ảnh hưởng đáng kể đến tăng trưởng GDP trong nửa cuối năm so với những gì chúng tôi đã ước tính trước đây”.

Điều đó xảy ra khi chính sách lãi suất trong toàn khu vực đang ở gần mức thấp nhất mọi thời đại và các chính phủ nhận thấy mình có không gian hạn chế để chi tiêu nhiều hơn.

Malaysia, quốc gia đã thông qua bốn gói kích thích trong năm nay, cho biết đang xem xét nâng mức trần nợ khi nước này cạn kiệt tài chính. Indonesia gần đây ám chỉ rằng nước này có thể sẽ không kiểm soát được thâm hụt ngân sách nhanh chóng như kế hoạch, sau khi nâng thời hiệu vào năm ngoái. Vừa trả xong khoản vay trị giá 540 tỉ peso (10,8 tỉ USD) từ ngân hàng trung ương vào tuần trước, chính phủ Philippines ngay lập tức quay lại và tìm kiếm một khoản khác.

Thời hiệu là thời hạn do luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó thì phát sinh hậu quả pháp lý với chủ thể theo điều kiện do luật quy định.

Trong động thái gần đây nhằm hạ triển vọng xếp hạng tín dụng của Philippines xuống mức tiêu cực, Fitch Ratings lưu ý rằng đại dịch tạo ra "hiệu ứng sẹo" tiềm ẩn có thể kìm hãm tăng trưởng trung hạn. S&P Global (Mỹ) đã đưa ra cảnh báo tương tự cho Indonesia vào 15.7, nói rằng sự bùng phát dịch COVID-19 và việc phong tỏa kéo dài có tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế. 

Fitch Ratings và Fitch Ratings là một tổ chức xếp hạng tín dụng quốc tế uy tín.

'Đánh đổi sai lầm'

Ông Rob Carnell, người đứng đầu nghiên cứu khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ING Groep NV (Singapore), cho biết các quốc gia Đông Nam Á nghèo hơn đã cố gắng hạn chế phong tỏa sớm trong đại dịch để giảm thiểu tác động đến sinh kế của người dân đang phải trả giá cho sự lựa chọn đó, chủ yếu là do nỗ lực xét nghiệm, truy vết và cách ly các ca dương tính với COVID-19 không hiệu quả. Vì thế, các nước như Philippines và Indonesia đã chọn phong tỏa một phần, luân phiên đã buộc phải tiếp tục áp dụng biện pháp đó bằng hình thức này hay khác.

Ông Rob Carnell nói: “Các quốc gia giàu hơn dễ dàng phong tỏa và trả tiền để người dân ở nhà hoặc mất thu nhập trong khi họ làm việc theo cách của mình. Những nước nghèo hơn có xu hướng cố gắng đánh đổi các hạn chế bằng sự cởi mở để hạn chế ảnh hưởng đến GDP. Tất nhiên, đó là sự đánh đổi sai lầm - tốt nhất chỉ là sự đánh đổi trong ngắn hạn. Chúng ta có thể bắt đầu nhận thấy sự phân nhánh của các chính sách như vậy".

Nhân Hoàng