Cảnh báo nguy cơ mắc hội chứng COVID-19 kéo dài

Khi vắc xin làm giảm nguy cơ mắc bệnh nặng và tử vong do COVID-19 gây ra, hàng triệu người có vẫn có nguy cơ mắc một loạt các triệu chứng kéo dài ít nghiêm trọng hơn nhưng có khả năng gây suy nhược cơ thể mà các nhà khoa học gọi là hội chứng COVID-19 kéo dài.

Hội chứng COVID-19 kéo dài là một thuật ngữ đề cập đến các triệu chứng kéo dài nhiều tuần hoặc nhiều tháng sau khi người bệnh khỏi COVID-19. Các triệu chứng này ảnh hưởng đến 10% - 30% những người từng nhiễm COVID-19, bao gồm cả những người có triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng. Trong một số trường hợp, các triệu chứng của hội chứng này còn kéo dài hơn một năm.

Danny Altmann, Giáo sư miễn dịch học tại Đại học Hoàng gia London cho biết: “Về việc chăm sóc sức khỏe chúng tôi đang đi đúng hướng vì đây là một vấn đề lớn đối với chúng tôi như viêm khớp dạng thấp, căn bệnh tự miễn dịch lớn nhất thế giới”.

Mặc dù việc triển khai tiêm chủng diễn ra mạnh mẽ, nhiều người Mỹ vẫn chưa được tiêm chủng hoặc mới chỉ tiêm một liều vắc xin. Các trường hợp mắc COVID-19 đang tăng nhanh trở lại khi các tiểu bang nới lỏng các hạn chế và biến thể Delta có cơ hội để lây lan nhanh hơn ra cộng đồng. Sự gia tăng đó sẽ không gây ra nhiều ca bệnh nghiêm trọng hoặc tử vong như những đợt bùng phát trước nhờ tỷ lệ tiêm phòng cao ở những người cao tuổi và dễ bị tổn thương. Nhưng nó có thể dẫn đến việc gia tăng hàng chục nghìn ca mắc mới COVID-19.

“Hội chứng COVID-19 kéo dài là có thật”, Priya Duggal, Giáo sư dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg cho biết. “Bây giờ chúng tôi có một nhóm những người sống sót qua khỏi COVID-19, những người này đang chuyển sang mắc các triệu chứng COVID-19 kéo dài”.

Vấn đề này đã thúc đẩy các chính phủ đổ một khoản tiền lớn vào nghiên cứu hội chứng này. Viện Y tế Quốc gia đã cam kết cung cấp 1,15 tỉ USD trong 4 năm để điều tra tình trạng này, trong khi Vương quốc Anh cho đến nay đã cung cấp gần 40 triệu bảng Anh (54 triệu USD) đề tài trợ cho các dự án nghiên cứu điều tra nguyên nhân, phương pháp chẩn đoán và phương pháp điều trị COVID-19 kéo dài.

Một cuộc khảo sát gần đây về những người mắc COVID-19 kéo dài đã được thực hiện ở hơn 200 người bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học College London. Họ cho biết những người này có các triệu chứng bao gồm ảo giác, tim đập nhanh và mất trí nhớ.

Tuy nhiên, một số triệu chứng xuất hiện lặp đi lặp lại. Theo một nghiên cứu lớn của các nhà nghiên cứu tại Đại học Imperial College London cho thấy phần lớn những người COVID-19 kéo dài cho biết mệt mỏi là triệu chứng nổi bật cùng với đau cơ, khó ngủ và thở dốc. Một nhóm nhỏ bệnh nhân khác cho biết các triệu chứng chủ yếu về hô hấp bao gồm khó thở và đau ngực hoặc tức ngực. Các nghiên cứu khác đã xác định các vấn đề về nhận thức, trong đó hội chứng “sương mù não” là một triệu chứng phổ biến khác.

Mặc dù những bệnh nhân mắc COVID-19 có triệu chứng nặng có nhiều khả năng dẫn đến việc mắc COVID-19 kéo dài, nhưng một số lượng lớn những người có triệu chứng nhẹ cũng bị mắc hội chứng này. Nghiên cứu của Imperial, khảo sát một mẫu ngẫu nhiên của hơn nửa triệu người từ khắp nước Anh, phát hiện ra khoảng ¼ trong số 21.454 người có triệu chứng nhẹ đã báo cáo ít nhất một triệu chứng kéo dài từ 12 tháng trở lên. Những người có triệu chứng nặng thậm chí còn có tỷ lệ mắc cao hơn, rơi vào khoảng 1 nửa.

Hội chứng COVID-19 kéo dài đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về xu hướng tấn công những người trẻ tuổi. Nghiên cứu của Imperial cho thấy trong số những người từ 18 đến 24 tuổi, khoảng 30% những người đã mắc COVID-19 cho biết đã có ít nhất một triệu chứng kéo dài 12 tuần hoặc lâu hơn.

Các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng mắc COVID-19 kéo dài có thể bao gồm các nguyên nhân khác nhau và một số nghiên cứu lớn đang được tiến hành để cố gắng tìm hiểu rõ hơn về hội chứng này. Trong số các giả thuyết hàng đầu cho rằng vi rút gây ra một số loại tình trạng tự miễn dịch, nó gây tổn thương vật lý lâu dài cho các cơ quan khác nhau trong cơ thể.

Không có phương pháp điều trị nào được chứng minh có hiệu quả với COVID-19 kéo dài, mặc dù các nhà nghiên cứu ở Anh đang bắt đầu thử nghiệm lâm sàng để xác định xem một số loại thuốc chống viêm như aspirin, colchinine điều trị bệnh gút và thuốc kháng histamine có thể hiệu quả hay không. Trong khi đó, các bệnh viện đang thành lập các phòng khám chuyên dụng để giúp đỡ những người mắc hội chứng này.

Louise King, Giám đốc Y tế tại phòng khám phục hồi COVID-19 Đại học Bắc Carolina cho biết: “Tôi thường nói với bệnh nhân rằng không có loại thuốc thần kỳ nào có thể chữa khỏi bệnh cho họ. Chúng tôi chưa nghiên cứu ra chúng”.

Tiến sĩ King cũng cho biết nhiều bệnh nhân dường như từ từ khoẻ lại nhưng những người khác phải mất hơn một năm để phục hồi.

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa biết liệu một người được tiêm phòng bị nhiễm COVID-19 đột phá có ít nguy cơ mắc COVID-19 kéo dài hay không. Nhưng việc tiêm chủng sẽ làm giảm tỷ lệ mắc hội chứng này. Song với hơn một nửa dân số Mỹ vẫn chưa được tiêm chủng đầy đủ, hầu hết trong số đó là nhóm người trẻ tuổi thì hàng triệu người vẫn dễ nhiễm COVID-19 và mắc COVID-19 kéo dài.

Bên cạnh đó cũng vẫn chưa rõ lý do tại sao một số người gặp phải các triệu chứng tồi tệ hơn những người khác hoặc tại sao một số người phải vật lộn nhiều tháng để có thể hồi phục. Theo Giáo sư Duggal, ước tính tỷ lệ những người mắc chứng suy nhược kéo dài do COVID-19 là khác nhau, nhưng nó có thể cao tới 5%.

Đan Thuỳ