Facebook mạnh tay cấm tài khoản Taliban, Twitter và YouTube ứng xử ra sao?

Hôm 16.8, gã khổng lồ truyền thông xã hội Facebook xác nhận rằng họ chỉ định Taliban là một nhóm khủng bố và cấm nhóm này cũng như nội dung hỗ trợ Taliban khỏi các nền tảng của mình.

Thế nhưng, các thành viên Taliban được cho vẫn tiếp tục sử dụng
WhatsApp - dịch vụ nhắn tin được mã hóa đầu cuối của Facebook để liên lạc trực tiếp với người Afghanistan bất chấp việc bị công ty Mỹ cấm theo các quy tắc chống lại các tổ chức nguy hiểm.

Người phát ngôn của Facebook cho biết công ty đang theo dõi chặt chẽ tình hình trong nước và WhatsApp sẽ thực hiện hành động với bất kỳ tài khoản nào bị phát hiện có liên kết với các tổ chức bị trừng phạt ở Afghanistan, có thể bao gồm cả xóa tài khoản.

Trên Twitter, các phát ngôn viên của Taliban với hàng trăm ngàn người theo dõi đã cập nhật tweet trong quá trình tiếp quản đất nước.

Khi được hỏi về việc Taliban sử dụng nền tảng này, Twitter chỉ ra các chính sách chống lại các tổ chức bạo lực và hành vi thù địch nhưng không trả lời các câu hỏi từ Reuters về cách họ phân loại. Các quy tắc của Twitter nói rằng không cho phép các nhóm cổ động khủng bố hoặc bạo lực chống lại dân thường.

Sự trở lại của Taliban đã làm dấy lên lo ngại rằng họ sẽ đàn áp quyền tự do ngôn luận và nhân quyền, đặc biệt là quyền phụ nữ, và Afghanistan có thể trở thành thiên đường của chủ nghĩa khủng bố toàn cầu một lần nữa. Song, các quan chức Taliban đã đưa ra các tuyên bố nói rằng họ muốn quan hệ quốc tế hòa bình và hứa sẽ bảo vệ người Afghanistan.

Các công ty truyền thông xã hội lớn trong năm nay đã đưa ra các quyết định quan trọng về việc xử lý các nhà lãnh đạo thế giới đang tại vị và các nhóm nắm quyền. Trong đó có các lệnh cấm gây tranh cãi với cựu Tổng thống Donald Trump vì đã kích động bạo lực xung quanh cuộc bạo động ở Điện Capitol ngày 6.1 và lệnh cấm quân đội Myanmar trong bối cảnh nước này xảy ra đảo chính.

Vốn bị chỉ trích từ lâu vì thất bại trong việc chống lại ngôn từ kích động thù địch ở Myanmar, Facebook cho biết cuộc đảo chính đã làm leo thang nguy cơ gây tổn hại ngoại tuyến và lịch sử vi phạm nhân quyền của nó đã dẫn đến lệnh cấm tài khoản quân đội cầm quyền.

Bị các nhà lập pháp và cơ quan quản lý toàn cầu chỉ trích vì ảnh hưởng kinh tế, chính trị quá lớn, các công ty truyền thông xã hội Mỹ thường phụ thuộc vào chỉ định của nhà nước hoặc sự công nhận chính thức từ quốc tế để xác định ai được phép truy cập trang web.

Những điều này cũng giúp xác định ai có thể được xác minh, được phép sử dụng tài khoản chính thức của nhà nước hoặc có thể nhận được sự đối xử đặc biệt với phát ngôn vi phạm quy tắc do tính đáng tin cậy hoặc lỗ hổng lợi ích công cộng. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa quan điểm của các công ty công nghệ cho thấy cách tiếp cận này không đồng nhất.

Khi được hỏi liệu có lệnh cấm hoặc hạn chế với Taliban hay không, YouTube từ chối bình luận nhưng cho biết dịch vụ chia sẻ video này dựa vào chính phủ để xác định Tổ chức khủng bố nước ngoài (FTO) để hướng dẫn việc thực thi các quy tắc của nó chống lại các nhóm tội phạm bạo lực.

YouTube đã chỉ ra danh sách FTO của Bộ Ngoại giao Mỹ mà Taliban không ở trong đó. Thay vào đó, Mỹ phân loại Taliban là "kẻ khủng bố toàn cầu được chỉ định đặc biệt", đóng băng tài sản liên quan đến Mỹ của những người bị đưa vào danh sách đen và cấm người Mỹ làm việc với họ.

Vấn đề phức tạp hơn nữa, dù hầu hết các quốc gia cho thấy ít dấu hiệu rằng sẽ công nhận Taliban về mặt ngoại giao, nhưng vị trí của nhóm này trên trường thế giới có thể sẽ thay đổi khi họ củng cố quyền kiểm soát.

Mohammed Sinan Siyech, nhà nghiên cứu về an ninh ở Nam Á và là tiến sĩ tại Đại học Edinburgh, cho biết: “Taliban phần nào là một tay chơi được chấp nhận ở cấp độ quan hệ quốc tế. Nếu sự công nhận đó xuất hiện thì với công ty như Twitter hoặc Facebook, để đưa ra quyết định chủ quan rằng nhóm này là xấu và chúng tôi sẽ không chứa chấp họ, sẽ gây ra phức tạp".

Sơn Vân