Vì sao nhiều người Úc dùng thuốc diệt giun điều trị COVID-19 mặc cảnh báo nguy hiểm?

Họ sử dụng các dịch vụ nhắn tin mã hóa và các nền tảng trực tuyến khác để chia sẻ liên kết đến những cửa hàng bán thuốc chợ đen, rồi các bác sĩ địa phương sẽ kê đơn thuốc ivermectin. Loại thuốc này thường được sử dụng để điều trị các bệnh như ghẻ và nhiễm giun đũa ở cả người lẫn động vật.

Tờ Guardian Australia tuần trước báo cáo rằng các hiệu thuốc ở nước này đã gia tăng lượng người mua với đơn thuốc ivermectin.

Cơ quan Quản lý hàng hóa trị liệu (TGA) gần đây đã thông báo rằng nhập khẩu thuốc ivermectin đã tăng gấp 10 lần. Cơ quan này cho biết họ “thực sự không khuyến khích việc tự mua thuốc và tự dùng thuốc ivermectin để điều trị COVID-19 vì nó có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe người sử dụng”.

Một bệnh nhân COVID-19 gần đây đã phải nhập viện tại bệnh viện Westmead ở Sydney (Úc) sau khi dùng quá liều ivermectin và phương pháp điều trị chưa được phê duyệt mà họ đặt qua mạng.

Naren Gunja, bác sĩ chuyên khoa chất độc của bệnh viện, cho biết trường hợp này là một phần xu hướng tự điều trị bằng các loại thuốc chưa được kiểm chứng. “Không có bằng chứng nào chứng minh sử dụng ivermectin để điều trị COVID-19. Đừng tìm kiếm các phương pháp chữa bệnh thần thánh cũng như đừng dựa vào những thứ được rao bán trên mạng, bởi chúng không có hiệu quả thực sự”, Naren Gunja nói.

Đã có báo cáo rằng việc sử dụng ivermectin cũng đã tăng mạnh trên khắp châu Á, như ở các nước Indonesia, Malaysia, Philippines, Ấn Độ.

Dù một số nghiên cứu ban đầu đã xác định ivermectin là một phương pháp điều trị COVID-19 có tiềm năng nhưng các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn không tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ rằng loại thuốc này có thể tăng tốc độ phục hồi sau khi nhiễm vi rút SARS-CoV-2 cũng như giảm nguy cơ bệnh nặng phải nhập viện.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết bằng chứng về hiệu quả của ivermectin là “không thể kết luận”.

Đại học Oxford của Anh đang tiến hành một thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên quy mô lớn về thuốc ivermectin để cung cấp thêm thông tin kết luận về tính hiệu quả của loại thuốc này trong điều trị COVID-19.

Sự phổ biến của ivermectin tại Úc bắt nguồn từ một số ít chính trị gia, nhân vật truyền thông và các chuyên gia y tế, những người mô tả loại thuốc này như một phương pháp hiệu quả cao đã bị đàn áp do chính trị.

Vào đầu tháng 8, cựu thượng nghị sĩ liên bang Cory Bernardi đã viết trên Twitter: “Ivermectin sẽ cứu sống bạn”.

Nghị sĩ liên bang Craig Kelly cho biết ông sẽ vận động cho cuộc bầu cử liên bang sắp tới với lời hứa chấm dứt tình trạng cấm vận và hạn chế bằng cách thực hiện phương pháp “dự phòng và điều trị” quy mô lớn liên quan đến ivermectin.

Kênh truyền hình Sky News thuộc sở hữu của News Corp gần đây đã bị YouTube đình chỉ sau khi chia sẻ hàng chục video clip vi phạm chính sách thông tin sai lệch về y tế của nền tảng này. Trong số các video clip này có người dẫn chương trình và khách mời quảng cáo ivermectin cùng những người khác chỉ trích mạnh mẽ các biện pháp phòng chống dịch như giãn cách xã hội và bắt buộc đeo khẩu trang.

Người dẫn chương trình talkshow Rowan Dean nói rằng chính phủ “chịu trách nhiệm trực tiếp về cái chết của người dân Úc”, những người có thể đã được cứu sống bằng các loại thuốc như ivermectin.

Một số chuyên gia y tế Úc cũng quảng cáo loại thuốc này như một phương pháp điều trị COVID-19.

Nhà nghiên cứu miễn dịch học Robert Clancy từ Đại học Newcastle đã công khai ủng hộ ivermectin khi cho rằng “vắc xin cần được kết hợp với điều trị bằng thuốc mang hiệu quả cao và an toàn”. Quan điểm của ông đã được các chính trị gia như Kelly ủng hộ rộng rãi, dù Clancy nói rằng “có rất nhiều điều Kelly đã nói mà tôi không đồng ý”.

Úc là một trong những nước triển khai tiêm vắc xin chậm nhất trong số các quốc gia phát triển nhưng vẫn chưa rõ liệu người dân có chuyển sang sử dụng ivermectin vì tình trạng thiếu vắc xin hay không. Mức độ phổ biến của loại thuốc này đã tăng lên ngay cả khi tỷ lệ tiêm chủng của Úc đã tăng lên những tháng gần đây.

Phó giáo sư Caragh Brosman tại Đại học Newcastle chuyên nghiên cứu xã hội học về sức khỏe và bệnh tật cho biết sự phổ biến của ivermectin phù hợp với một số xu hướng dài hạn.

“Tôi đọc được rằng nó là một phần của thời đại chăm sóc sức khỏe mà chúng ta đang sống, sau vài thập niên thực hiện nhiệm vụ chính sách để mọi người chịu trách nhiệm các nhân về sức khỏe của họ. Việc mọi người coi mình là người tiêu dùng thông minh và mua các sản phẩm chăm sóc sức khỏe (có thể có hoặc không) qua internet đã là điều tương đối phổ biến”, bà Brosman chia sẻ.

Bà nhấn mạnh rằng những người dùng ivermectin có thể nghĩ rằng nó “đáng để đánh liều sử dụng vì đây là một loại thuốc được chấp thuận sử dụng cho một số bệnh khác”.

“Vì vậy, trong một tình huống tuyệt vọng, nhiều người đang tự bao biện cho sự liều lĩnh của mình. Cũng có khả năng họ cảm thấy lo ngại hoặc hối tiếc vì đã làm điều không nên làm”, bà Brosman nói.

Bà Brosman cũng liên kết xu hướng này với sự tin tưởng ngày càng giảm vào các nhà khoa học: “Mọi người nhận thức rõ hơn về những tranh cãi khoa học và kiến thức của họ cũng phát triển, nên những gì chúng ta coi là sự thật một ngày nào đó có thể thay đổi với nghiên cứu mới. Họ có thể bị thuyết phục hơn bởi lời khuyên của những người họ biết hoặc những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội cũng như trên phương tiện truyền thông”.

Việc một số bác sĩ kê đơn rõ ràng cũng đã mang lại cho ivermectin “một sự hợp pháp”. 

“Thực tế là một số bác sĩ đang kê đơn loại thuốc này nhưng những người khác thì không. Các nhà chức trách đang nói rằng ivermectin không được sử dụng để điều trị COVID-19, điều này có lẽ càng làm tăng thêm sự nghi ngờ với y học và các cơ quan quản lý, những người đã nói không nên dùng nhưng lại từng dùng loại thuốc đó”, Brosman nói thêm.

Hôm 4.9, Úc đã ghi nhận 1.756 ca nhiễm COVID-19. Đây là mức cao kỷ lục trong khi các quan chức y tế cảnh báo rằng tình trạng tồi tệ vẫn chưa thực sự xảy ra.

Hầu hết các trường hợp mắc COVID-19 xảy ra ở New South Wales, nơi đã chống chọi với sự bùng phát của biến thể Delta vào giữa tháng 6 vừa rồi. Bang này báo cáo có 1.533 ca mắc mới và 4 trường hợp tử vong. Trong đó, bang Victoria báo cáo 190 ca, thủ đô Canberra có 32 ca, Queensland 1 trường hợp.

Các ca lây nhiễm hằng ngày gần đây đang tăng gấp đôi so với mức của đợt bùng phát COVID-19 dịch tồi tệ nhất ở Úc cách đây một năm.

Đan Thuỳ