Cuộc chiến buộc Trung Quốc phóng thích công dân Canada

Một tháng trước thời điểm 2 ông Michael Spavor và Michael Kovrig bất ngờ được trả tự do bay về nước, Trung Quốc gửi đi “tín hiệu” cho đội ngũ ngoại giao Canada rằng nước này sắp tìm ra cách giải quyết vụ việc.

Theo Đại sứ Hillman, thay đổi ở phía Trung Quốc chủ yếu do áp lực quốc tế ngày càng tăng: “Chúng tôi đẩy mạnh nỗ lực vận động, không chỉ Canada mà cả Mỹ cùng tất cả đối tác của chúng tôi. Tôi nghĩ Trung Quốc đã nhận ra họ muốn ngừng lo nghĩ về việc này vì nó ngày càng trở nên tồi tệ khi họ không xử lý”.

Cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig cùng doanh nhân Michael Spavor bị bắt tại Trung Quốc không lâu sau thời điểm Canada bắt Giám đốc Tài chính (CFO) Huawei Mạnh Vãn Châu ở sân bay Vancouver năm 2018 theo yêu cầu từ Mỹ.

Cuộc chiến pháp lý về việc dẫn độ bà Mạnh kéo dài suốt 3 năm. Phía Bắc Kinh cáo buộc 2 công dân Canada làm gián điệp, tuyên ông Spavor mức án 11 năm tù giam.

Đến ngày 24.9, CFO Huawei và các công tố viên Mỹ đạt thỏa thuận chấm dứt vụ án gian lận ngân hàng, cho phép bà rời Canada về Trung Quốc. Vài giờ sau 2 công dân Canada cũng được trả tự do.

Đại sứ Hillman cho biết trong hầu hết các lần làm việc với chính phủ Mỹ cũng như với các đơn vị ra quyết định khác, bà luôn nhắc đến vụ việc 2 công dân Canada bị bắt. Tuy nhiên, nữ quan chức ngoại giao khẳng định chưa từng trực tiếp liên lạc Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland cũng như không đạt bất cứ thỏa thuận trao đổi nào.

Bà Hillman lưu ý đến sự liên quan giữa 2 vụ bắt giữ: vào cuối mùa hè khi phía Trung Quốc bắt đầu có ý phóng thích 2 công dân Canada, bà nghe được tin CFO Huawei và quan chức tư pháp Mỹ gần đạt thỏa thuận giải quyết vụ việc. Tuy nhiên, thông tin về nỗ lực đàm phán giữa các bên không được công bố nhiều để bảo vệ những mối quan hệ và kênh liên lạc đã giúp đỡ.

Đại sứ Hillman không dám chắc Trung Quốc sẽ không dùng chiến thuật ngoại giao con tin lần nữa, nhưng bà tin tưởng Bắc Kinh đã hiểu rằng làm vậy phải hứng chịu sự lên án lâu dài và nghiêm trọng từ cộng đồng quốc tế.