Thúc trống trận liên tục, khi nào Trung Quốc mới thống nhất với Đài Loan

Những ngày gần đây, Trung Quốc đã điều một số lượng máy bay quân sự kỷ lục vào "vùng nhận dạng phòng không" của Đài Loan, làm gia tăng lo ngại trong khu vực về nguy cơ leo thang quân sự hoặc thậm chí là một cuộc chiến toàn diện.

Người dân Đài Loan phần lớn cảnh giác, nhưng không hoang mang. Vì vậy, tại sao người Đài Loan không rối trí trước "tiếng trống trận" đang vang rền?

Nó bắt nguồn từ việc họ đã quen với kiểu chiến thuật gây áp lực quân sự của Trung Quốc và những lời đe dọa sau nhiều thập kỷ tiếp xúc.

Tại sao Trung Quốc điều nhiều máy bay phản lực đến gần Đài Loan?

Trong ảnh hồ sơ chưa được ghi rõ do Cơ quan Quốc phòng Đài Loan công bố, một chiến đấu cơ J-16 của PLA Trung Quốc bay ở một địa điểm không được tiết lộ

Nhiều người Đài Loan coi màn phô trương của quân đội Trung Quốc giống như một màn trình diễn hơn là một sự chuẩn bị cho một cuộc tấn công toàn diện. Có một số lý do khiến Trung Quốc "phô trương lực lượng" trong những ngày gần đây, chỉ nhằm vào các mục tiêu ngắn hạn và trung hạn.

Trong nước, phô trương quân sự phục vụ cho quảng bá "Giấc mơ Trung Hoa" vốn gắn liền việc đưa Trung Quốc trở thành "một quốc gia mạnh với một quân đội hùng mạnh". Trung Quốc lại vừa tổ chức lễ kỷ niệm Quốc khánh vào ngày 1.10, và một cuộc phô trương quân sự là một hiện thân trực quan của câu chuyện đó. Tờ Thời báo Hoàn cầu theo chủ nghĩa dân tộc (phụ san của Nhân dân nhật báo - cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc) thậm chí còn đi xa đến mức gọi chuyến bay xâm nhập Đài Loan là một hình thức "diễu hành quân sự" trong ngày Quốc khánh.

Hơn nữa, Trung Quốc đang ở giai đoạn then chốt trong quá trình cải tổ lãnh đạo. Vào tháng tới, họ sẽ tổ chức Hội nghị toàn quốc lần thứ sáu, một cuộc họp quan trọng, nơi sẽ thảo luận và xây dựng sự đồng thuận về việc hình thành danh sách rút gọn trên thực tế cho thế hệ lãnh đạo tiếp theo (sẽ được tổ chức vào cuối năm 2022).

Vào thời điểm quan trọng này, một cuộc phô trương quân sự sẽ giúp khơi dậy sự ủng hộ của người dân ngày càng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của chủ nghĩa dân tộc.

Trung Quốc điều chỉnh thái độ của đảng đối lập Đài Loan

Đảng đối lập chính của Đài Loan, Quốc dân đảng (KMT), cũng vừa bầu ra lãnh đạo mới sau một chiến dịch tranh cử của đảng này chủ yếu tập trung vào chính sách của Đài Loan đối với Trung Quốc.

Chủ tịch mới của KMT, Eric Chu, người theo đuổi nền tảng chính sách đối ngoại thân thiện với Mỹ, đã giành chiến thắng khiêm tốn với 45% số phiếu bầu trong một cuộc đua chặt chẽ. Kể từ đó, Chu đã hứa sẽ là một người thống nhất, người sẽ lắng nghe những tiếng nói khác trong đảng của mình và cam kết sẽ tiếp tục các cuộc đàm phán bị đình trệ với Trung Quốc.

Do đó, Bắc Kinh có lý do chính đáng để áp đặt áp lực quân sự vào thời điểm này với hy vọng thúc đẩy chính sách mới của Quốc Dân Đảng theo hướng Bắc Kinh ưa thích.

Đáng chú ý, trong khi Bắc Kinh đã gửi tổng cộng 149 máy bay quân sự đến vùng lân cận của Đài Loan từ ngày 1 đến ngày 4.10, thì họ chỉ gửi đúng một chiếc vào ngày 5.10 - ngày nhà lãnh đạo mới của Quốc Dân Đảng nhậm chức.

Mối đe dọa quân sự ngày càng bị người Đài Loan thờ ơ

Một lý do khác khiến người dân Đài Loan không mấy hoảng sợ trước số lượng máy bay chiến đấu ngày càng tăng của Trung Quốc, đơn giản là quy luật tác động giảm dần theo thời gian.

Mọi người đã quen với kiểu khiêu khích quân sự cường độ thấp của Trung Quốc. Trên thực tế, họ đã sống trong sự hiện diện gần như liên tục của áp lực quân sự và ngoại giao Trung Quốc trong hơn một phần tư thế kỷ qua.

Trước thềm cuộc bầu cử lãnh đạo trực tiếp đầu tiên của Đài Loan vào năm 1996, Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã tiến hành các vụ thử tên lửa lớn ở vùng biển gần Đài Loan, điều này ám chỉ mạnh mẽ về một cuộc tấn công có thể xảy ra.

Kể từ đó, Trung Quốc thường xuyên tổ chức các cuộc tập trận quân sự xung quanh Đài Loan, gồm cả việc điều máy bay quân sự đến vùng lân cận của hòn đảo này. Những điều này nhằm nhấn mạnh những nguy cơ tiềm tàng của chiến tranh và cảnh báo Đài Loan trước việc vượt qua "lằn ranh đỏ" của Bắc Kinh.

Chẳng hạn, đài truyền hình nhà nước Trung Quốc từng đăng một đoạn video về cuộc tập trận Zhurihe năm 2015, trong đó có cảnh binh lính Trung Quốc tấn công một tòa nhà có nét giống văn phòng người đứng đầu Đài Loan.

Trung Quốc có thực sự vội vàng động binh Đài Loan?

Chiến lược mài dao kiểu này của Trung Quốc đã hóa thành một con dao hai lưỡi. Nó đã khuyến khích chủ nghĩa thực dụng trong việc Đài Loan theo đuổi một bản sắc mạnh mẽ hơn trên trường toàn cầu, nhưng nó cũng khiến nhiều người Đài Loan ngại xích gần Bắc Kinh.

Ví dụ, các cuộc thăm dò luôn cho thấy dưới 10% người Đài Loan ủng hộ việc thống nhất với Trung Quốc và chỉ 2,7% tự nhận cảm mình là "Trung Quốc".

Vậy tại sao Bắc Kinh vẫn sử dụng những chiến thuật gây xa lánh này, nếu thống nhất là mục tiêu cuối cùng?

Một lời giải thích là Bắc Kinh đặt ưu tiên vào việc ngăn cản Đài Loan tiến tới độc lập hơn là thúc đẩy thống nhất, vì vậy họ sẵn sàng đánh đổi cái sau lấy cái trước. Nói cách khác, Bắc Kinh có thể đơn giản là không sốt sắng trong việc theo đuổi thống nhất trong ngắn hạn.

Thay vào đó, để mắt đến cuộc chơi dài hạn, Bắc Kinh sẵn sàng mạo hiểm chi phí từ ngắn hạn đến trung hạn dù đánh mất trái tim và khối óc ở Đài Loan. Họ hy vọng về lâu dài, mọi thứ sẽ được giải quyết. Vì lý do này, việc ngăn chặn các phong trào hướng tới độc lập có thể là đủ để mang lại cho Trung Quốc thời gian rất cần thiết.

Vậy kế hoạch cuối cùng của Bắc Kinh là gì?

Theo tướng thuộc trường phái diều hâu Qiao Liang, kế hoạch này là "sự kiên nhẫn chiến lược". Tức là có nghĩa là phải đợi cho đến khi cán cân quân sự xuyên eo biển nghiêng về phía Trung Quốc, chỉ sử dụng phương án quân sự khi nước này có thể áp đảo toàn diện Đài Loan và không lo sự can thiệp quân sự của Mỹ.

Và về mặt chính trị, Bắc Kinh hướng tới sử dụng sức hấp dẫn của nền kinh tế để thu hút các nhà lãnh đạo trẻ Đài Loan và từ từ xây dựng lại sự ủng hộ của Đài Loan đối với sự thống nhất cuối cùng. Theo cách tiếp cận này, các ưu đãi kinh tế thay thế quyền lực mềm, thứ mà Bắc Kinh đang thiếu ở thời điểm hiện tại.

Điều này phù hợp với tư tưởng triết học hay còn gọi là chủ nghĩa mà Trung Quốc theo đuổi. Theo dòng suy nghĩ này, các kết nối được xây dựng trên "cơ sở hạ tầng" (lợi ích chung về vật chất và kinh tế) lâu dài hơn các kết nối dựa trên "kiến trúc thượng tầng" (sự liên kết về mặt lý tưởng hoặc cảm xúc).

Thách thức đối với Đài Loan và các xã hội cùng chí hướng ở phương Tây là chứng minh khả năng phục hồi các giá trị dân chủ tự do được chia sẻ của họ và xây dựng tiếng nói chung để ngăn Trung Quốc nhầm Đài Loan là một mục tiêu dễ xơi.

Chỉ thông qua hợp tác chặt chẽ hơn với các nền dân chủ cùng chí hướng khác, Đài Loan mới có thể giảm thiểu nguy cơ leo thang quân sự và đảm bảo sự phát triển của Trung Quốc sẽ duy trì trong hòa bình trong tương lai. Điều này cuối cùng không chỉ vì lợi ích của khu vực, mà còn vì lợi ích của chính Trung Quốc.

Anh Tú