‘Người hùng’ mở đường cho vắc xin COVID-19 có tên trong danh sách 5 nhà khoa học nữ xuất sắc 2021

Giải thưởng L’Oreal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (L’Oreal – UNESCO For Wonen in Science) lần thứ 24  đã công bố danh sách 5 nhà khoa học nữ xuất sắc đến từ 5 châu lục, trong đó có nhà khoa học đoạt giải vì đóng góp cho công nghệ vắc xin ngừa COVID-19 – một đề tài nghiên cứu thiết thực và có ý nghĩa cho cộng đồng.

Đó là Giáo sư Katalin Karikó gốc Hungary, đại diện cho khu vực Bắc Mỹ với công trình nghiên cứu khởi nguồn cho sự phát triển của công nghệ vắc-xin RNA ngừa bệnh COVID-19.

Công nghệ ARN thông tin – công nghệ được sử dụng cho việc điều chế các loại vắc xin COVID-19 tân tiến hiện nay là Pfizer/BioNTech và Moderna chính là “kết quả của sự kiên nhẫn” trong 40 năm nghiên cứu của nhà khoa học 55 tuổi.

Sau khi tốt nghiệp đại học, Kariko tiếp tục học lên tiến sĩ, rồi làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu sinh học thuộc Học viện Khoa học Hungary ở Szeged. Bà theo đuổi công nghệ mRNA từ lúc còn là sinh viên đến khi trở thành nhà nghiên cứu hóa sinh. Nhưng do chi phí quá tốn kém, nên đến đầu những năm 1980, học viện đã phải ngưng tài trợ tiền cho các chương trình nghiên cứu của bà.

Suốt một thời gian dài, ý tưởng của nhà hóa sinh người Hungary bị xem là “phi thực tế”, và liên tục nhận những cái lắc đầu từ chối hỗ trợ từ các chính phủ, tổ chức khoa học, thậm chí là từ chính đồng nghiệp của bà.

Trong danh sách các nhà khoa học nữ năm nay còn có:

- Giáo sư Maria Guadalupe Guzmán Tirado - đại diện cho khu vực Châu Mỹ Latinh và Caribe với công trình tiên phong về bệnh sốt xuất huyết và cách phòng bệnh.

- Giáo sư Hailan Hu, thuộc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương với những khám phá quan trọng trong khoa học thần kinh, đặc biệt là bệnh trầm cảm.

- Giáo sư Agnès Binagwaho đại diện cho khu vực Châu Phi và các Quốc gia Ả Rập, với những đóng góp đáng kể của bà trong việc cải thiện hệ thống y tế tại Rwandan.

- Giáo sư Ángela Nieto và những khám phá về cơ sở phân tử của sự phát triển phôi thai của bà đã được chọn để đại diện khu vực Châu Âu.

Quá trình chọn lựa do Hội đồng giám khảo quốc tế gồm 11 nhà nghiên cứu xuất sắc về Khoa học Môi trường và Đời sống dưới sự chủ trì của Giáo sư Brigitte Kiefer, Giáo sư Khoa Tâm thần tại Đại học McGill (Canada) và Giám đốc Nghiên cứu tại INSERM (Pháp), thực hiện trên 59 đề cử trong danh sách gồm 358 ứng cử viên để chọn ra người đoạt giải đến từ 5 châu lục trên thế giới.

Thế giới cần khoa khọc, khoa học cần phụ nữ

Theo Báo cáo khoa học mới nhất của UNESCO được công bố vào tháng 6.2021, mặc dù số lượng phụ nữ làm việc trong các ngành liên quan đến khoa học có sự gia tăng, nhưng vẫn chỉ đạt hơn 33% trên tổng số các nhà nghiên cứu khoa học toàn thế giới. Sự phát triển này vẫn là quá chậm và còn đó những những rào cản cho phụ nữ trong nghiên cứu khoa học. Ở châu Âu, 86% các vị trí Hàn lâm cấp cao là do nam giới nắm giữ và có chưa đến 4% giải Nobel khoa học được trao cho các nhà khoa học nữ khắp thế giới.

Sự vắng mặt của nữ giới trong các ngành Khoa học, Kỹ thuật, Công nghệ và Toán học là một trong những hệ quả của định kiến về giới tính khi cho rằng nam giới ưu việt hơn nữ giới về khả năng trong các ngành kể trên. Nghiên cứu đã cho thấy định kiến về giới tính có liên quan trực tiếp đến việc nữ giới chọn những ngành học và làm việc liên quan đến khoa học, cho dù có rất ít bằng chứng về sự vượt trội của nam giới trong các ngành này. Các định kiến về giới đang đặt ra gánh nặng cho cả hai giới, đặc biệt là phụ nữ với những rào cản trong thăng tiến sự nghiệp và phân biệt đối xử.

Dựa trên niềm tin sâu sắc “Thế giới cần có khoa học và khoa học cần có phụ nữ”, Quỹ L'Oréal và UNESCO đã cùng cam kết thúc đẩy vị trí của phụ nữ trong khoa học. Và mỗi năm, giải thưởng sẽ tôn vinh sự xuất sắc trong khoa học của 5 nhà nghiên cứu nữ nổi bật trên toàn thế giới.

Kể từ khi thành lập chương trình vào năm 1998, đã có 122 người đạt giải và hơn 3.800 nhà khoa học trẻ tài năng, nghiên cứu sinh bậc tiến sĩ và sau tiến sĩ tới từ 110 quốc gia đã được vinh danh.

Từ năm 2009 đến nay tại Việt Nam, L’Oreal đã vinh danh 32 nhà khoa học nữ có thành tích khoa học xuất sắc, trong đó có 2 nhà khoa học nữ Việt Nam được ghi tên vào danh sách Nhà khoa học nữ trẻ thế giới trong các năm 2015 và 2017.

Chương trình giải thưởng quốc gia Nhà Khoa học nữ xuất sắc Việt Nam 2021 - L’Oreal For Women in Science sẽ tiếp tục nhận đơn cho đến ngày 15.11.2021. Nộp hồ sơ trực tuyến cho giải thưởng 2021 tại link.

Nhật Hạ