Hồ sơ Facebook bị rò rỉ hé lộ những bí mật đáng sợ

Điều gì đang xảy ra bây giờ? Một loạt các tài liệu do CNN và 16 tổ chức tin tức khác thu thập được đã làm sáng tỏ những chi tiết mới về cách Facebook cho phép thông tin sai lệch được đưa ra trước cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020 và có thể đã giúp châm ngòi cho cuộc bạo loạn ngày 6.1 ở Điện Capitol (Mỹ) cùng động cơ lợi nhuận của họ trực tiếp gắn liền với việc giữ chân mọi người trên trang web mình, ngay cả khi nội dung nguy hiểm.

Những tài liệu này có mới không? Có và không. Chúng là cơ sở để người tố giác Facebook - Frances Haugen khiếu nại với Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) về công ty. Luật sư của Frances Haugen đã cung cấp các tài liệu, được biên soạn lại, cho SEC và Quốc hội như một phần của những khiếu nại đó. Các phiên bản biên tập lại được thu thập bởi tập đoàn các tổ chức tin tức.

Trước đó, tờ Wall Street Journal đã viết một loạt bài báo cáo về những lời phàn nàn của Frances Haugen và hồ sơ này, trong đó có nhiều tài liệu là báo cáo nội bộ của Facebook về tác hại mà nó gây ra.

Frances Haugen, cựu Giám đốc sản phẩm Facebook, đã mô tả các tài liệu trong lần ra mắt truyền thông vào đầu tháng 10.2021 với tư cách là một nhà hoạt động giám sát công chúng với các công ty công nghệ.

Điều đang xảy ra bây giờ là các nhà báo có quyền truy cập vào các tài liệu được biên tập lại. Frances Haugen đã làm chứng trước Quốc hội Anh vào 25.10, cùng với việc phát hành Facebook Papers (hồ sơ Facebook).

Chúng ta đã học được gì từ những tài liệu này? Rất nhiều. Đây là một số tiêu đề từ Facebook Papers mà CNN đã xuất bản trong vài ngày qua:

Cuộc bạo loạn ngày 6.1: Các bài báo trên Facebook vẽ bức tranh đáng khinh về vai trò của công ty trong cuộc nổi dậy.

Bạo lực ở châu Phi: Facebook biết mạng xã hội của mình đã được sử dụng để kích động bạo lực ở Ethiopia. Một chút đã được thực hiện để ngăn chặn nó.

Buôn người: Nhân viên Facebook đã gắn cờ với những kẻ buôn bán người trên nền tảng của nó vào năm 2018 nhưng đến nay, đây vẫn là vấn đề.

Giám sát: Facebook có thể đã đánh lừa ban giám sát của chính mình.

Tiêu chuẩn kép: Frances Haugen cho biết hệ thống an toàn nội dung của Facebook không áp dụng tương tự cho các quốc gia không nói tiếng Anh.

Facebook nói gì? Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg đã bắt đầu cuộc gọi báo cáo thu nhập quý 3 của Facebook bằng cách giải quyết làn sóng đưa tin mới nhất.

Ông nói: “Những lời chỉ trích có thiện chí giúp chúng tôi trở nên tốt hơn, nhưng quan điểm của tôi là họ đang nỗ lực phối hợp sử dụng có chọn lọc các tài liệu bị rò rỉ để vẽ nên một bức tranh sai lệch về công ty của chúng tôi. Thực tế là chúng tôi có một nền văn hóa cởi mở khuyến khích thảo luận và nghiên cứu về công việc của mình để có thể đạt được tiến bộ trong nhiều vấn đề phức tạp không chỉ dành riêng cho chúng tôi".

Scandal này có ảnh hưởng đến Facebook không? Đúng. Với những người mới bắt đầu, các nhà đầu tư đã cảnh giác với công ty truyền thông xã hội.

Hãng tin CNN cho biết Facebook đã tụt hậu so với các cổ phiếu internet lớn khác như Apple, Amazon, Netflix và Google. Facebook cũng tụt hậu trên NASDAQ (sàn giao dịch chứng khoán Mỹ). Song, Facebook không hoàn toàn thua lỗ: Cổ phiếu hãng này tăng gần 75% kể từ tháng 10.2019. Đó chỉ là mức tăng trưởng không nhiều như các gã khổng lồ công nghệ khác. Facebook đã báo cáo gần 9,2 tỉ USD lợi nhuận trong quý gần nhất.

CNN cho biết thêm không có dấu hiệu nào cho thấy các nhà quảng cáo sẽ đột ngột rút quảng cáo khỏi Facebook và hầu hết các nhà phân tích chứng khoán dự đoán cổ phiếu công ty sẽ tăng cao hơn chứ không thấp hơn.

Facebook sẽ tự điều chỉnh? Facebook đã chỉ định Ban giám sát độc lập của riêng mình, một loại của tòa án tối cao cho các quyết định về nội dung. Chẳng hạn, họ là những người đã khuyến nghị không để ông Trump quay trở lại nền tảng.

Thế nhưng có những thất vọng trong bán giám sát. Một thành viên, Suzanne Nossel, người có công việc hàng ngày là điều hành tổ chức tự do ngôn luận PEN America, nói với CNN hôm 24.10 rằng những tài liệu này cho thấy sự cần thiết phải minh bạch hơn trong cách Facebook thúc đẩy nội dung.

Lập luận cho sự can thiệp của chính phủ. CNN hồi đầu tháng đã viết rằng nếu sự xấu hổ khiến Facebook thay đổi thì Facebook sẽ làm như vậy sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 hoặc bất kỳ thời điểm nào khác. Vì vậy, điều đó sẽ tùy thuộc vào cách Quốc hội điều chỉnh Facebook và các công ty internet khác. Liên minh châu Âu đã ban hành một số quy tắc bảo mật ảnh hưởng đến người dùng Mỹ.

Facebook đã thực sự đề nghị Quốc hội viết lại các chính sách của Mỹ quản lý các công ty công nghệ lớn kể từ khi các quy tắc này có từ 1/4 thế kỷ trước, trước khi cuộc sống hàng ngày của mọi người bị thay đổi bởi internet.

Một số tùy chọn để điều chỉnh Facebook là gì? Frances Haugen nói rằng cần có một cơ quan quản lý được chính phủ Mỹ hậu thuẫn giám sát các công ty như Facebook. Các ngành khác, từ ngân hàng đến truyền hình, đều có điều này. Ủy ban Truyền thông Liên bang cũng có thể được trao quyền lực mới.

Một vấn đề chính là Facebook và các công ty công nghệ khác được bảo vệ khỏi các vụ kiện liên quan đến nội dung trên trang web của họ, bao gồm cả thông tin sai lệch, theo Điều 230 của Đạo luật về khuôn phép trong giao tiếp (đạo luật đã có từ nhiều thập kỷ thu hút sự giám sát từ cả hai đảng trên chính trường). Thế nhưng, Quốc hội vẫn chưa thay đổi luật.

Anh có một đề xuất dự thảo cho một dự luật an toàn trực tuyến sẽ trao quyền lực mới cho cơ quan quản lý truyền thông của họ là Ofcom, nhưng đã nhiều năm trong quá trình thực hiện và vẫn chưa trên con đường trở thành luật.

Tờ New York Times đưa hai lựa chọn: Tạo một cơ quan liên bang mới để giám sát các nền tảng như Facebook với thông qua luật bảo mật mới. Ý tưởng là giới hạn dữ liệu mà Facebook có thể thu thập, sau đó sẽ hạn chế cách thuật toán của nó đẩy thông tin xấu.

Trong cuộc bầu cử sơ bộ Tổng thống của đảng Dân chủ năm 2020, Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren đã có một kế hoạch chi tiết để điều chỉnh không chỉ Facebook mà còn cả Amazon, Google và những công ty khác. Một số người đã đề xuất yêu cầu Facebook chia tay WhatsApp hoặc Instagram.

Suzanne Nossel cảnh báo rằng tính mở của nền tảng là một điều quan trọng cần duy trì: "Tôi không muốn Facebook xóa sạch nội dung mà không có bất kỳ lời giải thích nào. Tôi muốn mọi người có quyền cầu cứu nếu họ tin rằng khả năng thể hiện bản thân của họ đã bị suy giảm một cách vô cớ".

Chẳng hạn, những người kiểm duyệt của Facebook nhắm mục tiêu quá mức đến các tài khoản và tiếng nói bảo thủ, đặc biệt là các chuyên gia và các chính trị gia bảo thủ, thay vì ngăn chặn lan truyền thông tin sai lệch.

Những lời nói dối hoàn toàn lan truyền cũng làm tổn thương xã hội. Có một sự khác biệt giữa việc đơn giản nói điều gì đó sai và làm cho nó được khuếch đại trên toàn quốc cũng như thế giới. Ví dụ, một phần rất lớn của Đảng Cộng hòa không nghĩ rằng ông Joe Biden đã chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Đó là một mối nguy cho nền dân chủ.

Sơn Vân