‘Tôi lo sợ xuất hiện biến thể SARS-CoV-2 tránh được vắc xin và miễn dịch tự nhiên’
Khoa học - công nghệ - Ngày đăng : 19:24, 03/11/2021
Họ kỳ vọng rằng những quốc gia đầu tiên thoát khỏi đại dịch sẽ có sự kết hợp giữa tỷ lệ tiêm vắc xin cao và khả năng miễn dịch tự nhiên ở những người từng khỏi COVID-19, chẳng hạn như Mỹ, Anh, Bồ Đào Nha và Ấn Độ. Tuy nhiên, họ cảnh báo rằng SARS-CoV-2 vẫn là một loại vi rút không thể đoán trước và đang đột biến khi nó lây lan qua các quần thể chưa được tiêm vắc xin.
Không ai có thể loại trừ hoàn toàn cái mà một số người gọi là "kịch bản ngày tận thế", trong đó vi rút đột biến đến mức nó có khả năng tránh miễn dịch do vắc xin tạo ra hoặc có được từ nhiễm trùng tự nhiên. Tuy nhiên, họ bày tỏ sự tin tưởng ngày càng tăng rằng nhiều quốc gia sẽ để lại điều tồi tệ nhất của đại dịch phía sau trong năm tới.
Maria Van Kerkhove, nhà dịch tễ học dẫn đầu phản ứng với COVID-19 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nói với Reuters: “Chúng tôi nghĩ từ nay đến cuối năm 2022, đây là thời điểm mà chúng tôi có thể kiểm soát được loại vi rút này, giảm thiểu đáng kể bệnh tật nghiêm trọng và tử vong”.
Quan điểm của WHO được đưa ra dựa trên sự làm việc với các chuyên gia về dịch bệnh, những người đang vạch ra diễn biến có thể xảy ra của đại dịch trong 18 tháng tới. Đến cuối năm 2022, WHO đặt mục tiêu 70% dân số thế giới được tiêm vắc xin.
Maria Van Kerkhove nói: “Nếu đạt được mục tiêu đó, chúng ta sẽ ở trong một tình huống rất, rất khác về mặt dịch tễ học”.
Trong khi đó, Maria Van Kerkhove lo lắng về việc các quốc gia sớm dỡ bỏ các biện pháp phòng ngừa COVID-19. "Thật ngạc nhiên với tôi khi nhìn thấy, bạn biết đấy, những người trên đường phố, như thể mọi thứ đã kết thúc", bà chia sẻ.
Theo báo cáo của WHO, các ca mắc COVID-19 và tử vong do bệnh này đã giảm xuống kể từ tháng 8.2021 ở hầu hết các khu vực trên thế giới.
Châu Âu đã là một ngoại lệ, với biến thể Delta đang gây ra sự tàn phá mới ở các quốc gia có tỷ lệ tiêm vắc xin COVID-19 thấp như Nga và Romania, cũng như những nơi đã dỡ bỏ yêu cầu đeo khẩu trang. Biến thể Delta cũng góp phần làm gia tăng số ca COVID-19 ở Singapore và Trung Quốc, hai quốc gia có tỷ lệ tiêm vắc xin cao nhưng ít khả năng miễn dịch tự nhiên do các biện pháp ngăn chặn nghiêm ngặt hơn nhiều.
“Quá trình chuyển đổi sẽ khác nhau ở mỗi nơi vì nó sẽ được thúc đẩy bởi lượng miễn dịch tự nhiên trong dân số khỏi COVID-19 và tất nhiên, việc phân phối vắc xin, có thể thay đổi từ nơi này sang nơi khác theo quốc gia”, Marc Lipsitch, nhà dịch tễ học tại Harvard T.H. Chan School of Public Health, cho biết.
Một số chuyên gia kỳ vọng làn sóng Delta của Mỹ sẽ kết thúc trong tháng này và đại diện cho đợt tăng số ca COVID-19 lớn cuối cùng.
Cựu Ủy viên Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) - Scott Gottlieb nói: “Chúng tôi đang chuyển đổi từ giai đoạn đại dịch sang đặc hữu hơn của loại vi rút này, khi virus này trở thành mối đe dọa dai dẳng ở Mỹ”.
Chris Murray, nhà dự báo dịch bệnh hàng đầu tại Đại học Washington, cũng dự báo sự gia tăng ca nhiễm biến thể Delta ở Mỹ sẽ kết thúc vào tháng 11.2021.
Ông nói: “Chúng ta sẽ đi vào một mức tăng rất khiêm tốn trong mùa đông với các ca mắc COVID-19. Nếu không có biến thể mới lớn nào thì làn sóng COVID-19 sẽ thực sự giảm vào tháng 4.2022".
Ngay cả khi các ca bệnh đang tăng đột biến ở các quốc gia giảm bớt các hạn chế về đại dịch, như Anh, vắc xin dường như đã ngăn mọi người phải nhập viện.
Nhà dịch tễ học Neil Ferguson của Cao đẳng Hoàng gia London nói rằng với Anh, "phần lớn đại dịch là trường hợp khẩn cấp đang ở phía sau chúng ta".
Lo sợ có biến thể SARS-CoV-2 tránh được vắc xin và cả khả năng miễn dịch tự nhiên
COVID-19 được cho là sẽ vẫn là nguyên nhân chính gây ra bệnh tật và tử vong trong nhiều năm tới, giống như các bệnh đặc hữu khác như sốt rét.
Van Kerkhove nói: “Đặc hữu không có nghĩa là lành tính”.
Một số chuyên gia nói rằng vi rút SARS-CoV-2 cuối cùng sẽ hoạt động giống như bệnh sởi - vẫn bùng phát ở những quần thể có tỷ lệ tiêm vắc xin thấp.
Những người khác cho rằng COVID-19 trở thành một bệnh đường hô hấp theo mùa như cúm, hoặc vi rút SARS-CoV-2 có thể trở thành kẻ giết người ít hơn, ảnh hưởng đến chủ yếu là trẻ em, nhưng điều đó có thể mất hàng thập kỷ.
Nhà dịch tễ học Neil Ferguson của Cao đẳng Hoàng gia London dự kiến số ca tử vong trên mức trung bình ở Anh vì bệnh hô hấp do COVID-19 trong vòng 2 đến 5 năm tới, nhưng cho biết nó không có khả năng làm áp đảo hệ thống y tế hoặc yêu cầu tái cân bằng xã hội.
"Đó sẽ là một sự tiến hóa dần dần. Chúng tôi sẽ đối phó với điều này như một loại vi rút dai dẳng hơn", Neil Ferguson nói.
Trevor Bedford, nhà vi rút học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson (Mỹ), người đã theo dõi sự tiến triển của SARS-CoV-2, nhận thấy một làn sóng dịch mùa đông nhẹ hơn ở Mỹ, sau đó là sự chuyển đổi sang bệnh đặc hữu vào năm 2022-2023. Ông dự đoán có 50.000 đến 100.000 ca tử vong do COVID-19 ở Mỹ mỗi năm, trên con số ước tính 30.000 ca tử vong hàng năm do cúm.
Trevor Bedford cho biết vi rút có thể sẽ tiếp tục đột biến, đòi hỏi phải tiêm vắc xin hàng năm cho phù hợp với các biến thể lưu hành mới nhất.
Nếu một kịch bản COVID-19 theo mùa xảy ra, trong đó vi rút lưu hành song song với bệnh cúm, cả Scott Gottlieb và Chris Murray đều cho rằng nó sẽ có tác động đáng kể đến hệ thống chăm sóc sức khỏe.
Chris Murray nói: “Đó sẽ là một vấn đề với các nhà hoạch định bệnh viện, như cách bạn đối phó với COVID-19 và dịch cúm bùng phát vào mùa đông…".
Richard Hatchett, Giám đốc điều hành của Liên minh Đổi mới sáng tạo Sẵn sàng cho dịch bệnh (CEPI), cho biết với một số quốc gia được bảo vệ tốt bởi vắc xin trong khi những nước khác hầu như không có vắc xin, thế giới vẫn dễ bị tổn thương.
Richard Hatchett nói: “Điều khiến tôi lo ngại về COVID-19 là xuất hiện một biến thể có khả năng tránh được vắc xin và cả khả năng miễn dịch tự nhiên từ khỏi bệnh. Điều đó sẽ giống như một đại dịch COVID-19 mới xuất hiện ngay cả khi chúng ta vẫn đang ở trong một đại dịch cũ".