Moderna mất gì nếu để 3 nhà khoa học chính phủ Mỹ đồng sáng chế vắc xin COVID-19?

Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) đã sẵn sàng để bảo vệ mạnh mẽ tuyên bố rằng các nhà khoa học của họ đã giúp phát minh ra thành phần quan trọng vắc xin COVID-19 Moderna, bao gồm cả việc khởi kiện nếu các luật sư của chính phủ cho là cần thiết, Giám đốc NIH - Tiến sĩ Francis Collins cho biết hôm 11.11.

Cung cấp khả năng bảo vệ tốt nhất chống lại COVID-19 hiện nay, vắc xin của Moderna được phát triển sau 4 năm hợp tác với các nhà khoa học nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu vắc xin của NIH. Tờ New York Times đưa tin hôm 10.11 rằng Moderna đã chặn ba nhà nghiên cứu NIH được nêu tên trên một đơn xin cấp bằng sáng chế quan trọng.

NIH khẳng định rằng ba trong số các nhà khoa học của họ - Tiến sĩ John Mascola, Tiến sĩ Barney Graham và Tiến sĩ Kizzmekia Corbett - đã giúp thiết kế trình tự di truyền được sử dụng trong vắc xin COVID-19 của Moderna và nên được nêu tên trong đơn đăng ký bằng sáng chế. Barney Graham đã nghỉ hưu và Kizzmekia Corbett đang làm việc ở Đại học Harvard.

Nếu ba nhà nghiên cứu liên bang được nêu tên đồng sáng chế trong bằng sáng chế, chính phủ Mỹ sẽ có quyền gần như không bị kiểm soát trong việc cấp phép vắc xin Moderna cho các nhà sản xuất khác. Điều này có thể mở rộng khả năng tiếp cận vắc xin này ở các quốc gia nghèo hơn và mang lại cho chính phủ Mỹ hàng triệu doanh thu, song sẽ gây thiệt hại lớn cho Moderna.

Tiến sĩ Francis Collins từ chối phỏng vấn, nhưng nói với Reuters trước một hội nghị về sức khỏe trực tuyến do hãng tin này tổ chức rằng, ông khẳng định NIH, cơ quan nghiên cứu y sinh của chính phủ Mỹ, không lùi bước.

“Tôi nghĩ Moderna đã mắc một sai lầm nghiêm trọng ở đây khi không cung cấp loại tín dụng đồng sáng chế cho những người đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển vắc xin mà hiện họ đang kiếm được một khoản tiền kha khá. Nhưng chúng tôi chưa làm xong. Rõ ràng đây là điều mà các cơ quan pháp luật sẽ phải tìm ra”, Tiến sĩ Francis Collins tuyên bố.

Moderna dự kiến ​​doanh số năm 2021 từ 15 tỉ đến 18 tỉ USD từ vắc xin COVID-19, sản phẩm thương mại đầu tiên và duy nhất của hãng, và lên đến 22 tỉ USD vào năm tới.

Người phát ngôn của Tiến sĩ Francis Collins - Renate Myles nói rằng tranh chấp chưa cần đưa ra tòa.

"Collins chỉ đơn giản tuyên bố rằng NIH không từ bỏ tuyên bố của chúng tôi rằng NIH là nhà đồng phát minh ra công nghệ mRNA được sử dụng trong vắc xin COVID-19 của Moderna, nhưng chưa cần các cơ quan pháp luật can thiệp về cách giải quyết vấn đề này”, Renate Myles cho biết. Bà nói thêm, với các cơ quan pháp luật, ý Tiến sĩ Francis Collins muốn nói là luật sư của chính phủ.

Tiến sĩ John Mascola, Barney Graham và Kizzmekia Corbett đã làm việc với các nhà khoa học Moderna về trình tự di truyền cốt lõi của cách vắc xin COVID-19 kích hoạt đáp ứng miễn dịch.

Khi SARS-CoV-2 bắt đầu lây lan vào tháng 1.2020, các nhà khoa học tại NIH và Moderna đã làm việc song song trong một ngày cuối tuần để tìm ra gen cho protein gai của vi rút. Cả hai nhóm đã xác định cùng một gen theo cách độc lập.

Moderna đến nay đã từ chối những nỗ lực của chính phủ Mỹ. Trong một đơn đệ trình vào tháng 7.2021 với Văn phòng Nhãn hiệu và Bằng sáng chế Mỹ, Moderna cho biết đã “đạt được quyết định thiện chí rằng ba cá nhân đó không đồng sáng chế” thành phần này.

Giám đốc điều hành Moderna - Stéphane Bancel nói rằng công ty đang thảo luận bí mật với NIH và sẽ thông báo công khai nếu đạt được giải pháp cho tranh chấp.

“Điều mà chúng tôi cần làm với NIH là ai là nhà phát minh và có những quy định rất rõ ràng do luật quy định về quyền sáng chế. Chúng rất quan trọng để bảo vệ bằng sáng chế”, Stéphane Bancel cho biết tại một hội nghị trực tuyến do tạp chí Wired tổ chức.

Moderna đã nhận được 1,4 tỉ USD từ chính phủ liên bang Mỹ để phát triển vắc xin và 8,1 tỉ USD khác để cung cấp cho nước này nửa tỉ liều vắc xin. Moderna cũng đang thu về hàng tỉ USD lợi nhuận từ các giao dịch cung cấp vắc xin COVID-19 trên thế giới.

Các quan chức chính quyền Biden cho biết họ thiếu thẩm quyền pháp lý để yêu cầu Moderna chia sẻ công thức vắc xin và bí quyết kỹ thuật với các hãng khác có thể sản xuất vắc xin với chi phí thấp hơn cho các nước nghèo hơn.

Sau khi bình luận từ Tiến sĩ Francis Collins, người phát ngôn Moderna nhắc lại rằng công ty đã kết luận rằng chỉ các nhà khoa học của hãng này mới đưa ra trình tự cung cấp sức mạnh cho vắc xin COVID-19.

Sơn Vân