Dự đoán độ nguy hiểm của Omicron từ 50 ca nhiễm đã tiêm 2 mũi vắc xin ở bữa tiệc Giáng sinh
Nhịp đập khoa học - Ngày đăng : 10:30, 05/12/2021
Chưa đầy hai tuần trong nỗ lực toàn cầu, những thông tin mới đang cho các chuyên gia cái nhìn sơ lược về mối đe dọa của biến thể mới. Sự đồng thuận của các chuyên gia cho đến nay là vắc xin có khả năng sẽ tiếp tục bảo vệ chống lại bệnh nặng, nhưng Omicron có thể lây nhiễm cao ngay cả ở những người đã tiêm vắc xin đầy đủ hoặc khỏi COVID-19 trước đó.
Omicron đang làm gia tăng đột biến số ca mắc COVID-19 ở Nam Phi và lan rộng đến hơn 40 quốc gia, bao gồm cả Mỹ. Các ca mắc COVID-19 ở Nam Phi đã tăng hơn gấp ba lần trong vòng 4 ngày dù mức độ miễn dịch của người dân nước này không quá thấp.
Tại Nam Phi, khoảng 25% dân số đã tiêm vắc xin đầy đủ tính đến ngày 2.12 và hơn 2,855 triệu người khỏi bệnh COVID-19 trên tổng hơn 3,020 triệu ca.
"Đó là tốc độ tăng theo cấp số nhân. Từ 1.000 tăng lên 3.000 hoặc 4.000 đến 6.000 và ngày hôm qua có 11.000 ca mắc COVID-19 được báo cáo chỉ trong một ngày”, theo Sikhulile Moyo, lãnh đạo phòng thí nghiệm Harvard HIV Reference Laboratory ở Gaborone (thủ đô Botswana) và là thành viên nghiên cứu tại khoa Miễn dịch học và bệnh truyền nhiễm thuộc Harvard T.H. Chan School of Public Health (Mỹ).
Các nhà nghiên cứu nhiều lần lưu ý rằng Omicron còn quá mới nên khó có thể tuyên bố một cách dứt khoát về biến thể này.
Omicron dường như có khả năng lây nhiễm cao
Trong khi dữ liệu vẫn đang được bổ sung thêm, "về mặt lây truyền, chúng ta đang chứng kiến sự bùng nổ số ca COVID-19 ở phía nam châu Phi", Sikhulile Moyo nói.
Sự gia tăng đột biến số ca mắc COVID-19 ở Nam Phi cùng báo cáo về sự kiện siêu lây nhiễm đã xác thực mối quan tâm ban đầu của các chuyên gia với việc nhiều đột biến của Omicron sẽ giúp nó lây lan nhanh chóng.
Tiến sĩ Roger Shapiro, giáo sư miễn dịch học tại Đại học Y Harvard (Mỹ), người cũng làm việc ở Botswana, nói trong một cuộc họp báo với các phóng viên: “Đó là đặc tính đáng lo ngại nhất mà chúng ta đang thấy ngay bây giờ”.
Điều này được chứng minh bởi các bằng chứng ban đầu, bao gồm cả một bữa tiệc Giáng sinh vào ngày 26.11 ở Na Uy, trong đó có sự tham gia của 120 người đã tiêm 2 mũi vắc xin. Đến nay ít nhất 50 người trong số này đã nhiễm biến thể Omicron. Bữa tiệc này được tổ chức ở không gian bên trong nhà hàng cạnh bến cảng Oslo (thủ đô Na Uy).
Bữa tiệc Giáng sinh dành cho một công ty năng lượng tái tạo của Na Uy mang tên Scatec, có hoạt động tại Nam Phi. Một số người tham dự bữa tiệc gần đây đã đến thăm văn phòng Scatec ở Cape Town (thủ đô Nam Phi).
Theo các quan chức y tế địa phương, đến nay tất cả người nhiễm biến thể Omicron đều có các triệu chứng nhẹ và chưa ai phải nhập viện.
Các loại vắc xin hiện tại được mong đợi bảo vệ khỏi bệnh nặng do Omicron gây ra
Trong khi báo cáo về những người đã tiêm vắc xin nhiễm Omicron có vẻ đáng lo ngại, các chuyên gia y tế nhìn chung vẫn lạc quan rằng vắc xin hiện tại sẽ tiếp tục bảo vệ trước biến thể này.
Ngày càng nhiều người được tiêm vắc xin hoặc khỏi bệnh COVID-19 nhiễm Omicron nhưng họ có thể ít bị bệnh nặng hơn. Thế nhưng bệnh nặng là chủ đề đặc biệt khó để đánh giá nhanh chóng, theo ông Sikhulile Moyo.
Ông Sikhulile Moyo nói: “Rõ ràng phải mất từ 5, 10 đến 15 ngày để thực sự bắt đầu thấy sự gia tăng số ca nhập viện hoặc mức độ nghiêm trọng của bệnh”.
Các báo cáo ban đầu về bệnh nhẹ phù hợp với một lý thuyết: trong khi Omicron dẫn đến sự gia tăng ca nhiễm vi rút ở những người đã tiêm vắc xin, khả năng bảo vệ của vắc xin chống lại bệnh nặng có thể vẫn còn mạnh mẽ. Đó là bởi vắc xin tối đa hóa cả hai nhánh của hệ thống miễn dịch là tế bào và kháng thể trung hòa, theo Tiến sĩ Roger Shapiro.
“Ngay cả khi biến thể Omicron có thể thoát khỏi kháng thể thì tế bào miễn dịch (tế bào T) có thể kích hoạt và giữ bệnh ở mức độ nhẹ hoặc trung bình”, ông Roger Shapiro nói.
Anne von Gottberg thuộc Đại học Witwatersrand cũng đưa ra quan điểm tương tự trong cuộc họp báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): “Chúng tôi tin rằng vắc xin vẫn sẽ giúp chống lại bệnh nghiêm trọng”.
Ở Mỹ, hầu hết ca nhiễm Omicron đến nay ở những người được tiêm vắc xin đầy đủ đều có triệu chứng nhẹ, bao gồm cả trường hợp đầu tiên được xác định ở thành phố San Francisco (bang California). Tại Hawaii, một người khỏi bệnh COVID-19 nhưng chưa tiêm vắc xin đã phát triển các triệu chứng vừa phải khi nhiễm Omicron.
Còn quá sớm để kết luận rủi ro do Omicron gây ra
Những suy đoán ban đầu về khả năng bảo vệ của vắc xin làm nổi bật vấn đề với việc đánh giá Omicron ngay bây giờ.
Tiến sĩ Anthony Fauci nói trong một cuộc họp báo tại Nhà Trắng rằng, đến nay cách bảo vệ tốt nhất vẫn là tiêm vắc xin.
"Chúng ta giải quyết vấn đề Omicron như thế nào? Chúng ta đã nói đi nói lại nhiều lần và điều đó đáng được lặp lại. Nếu bạn chưa tiêm vắc xin, hãy làm việc này. Hãy tiêm mũi tăng cường nếu bạn đã nhận vắc xin đầy đủ", cố vấn y tế chính cho Tổng thống Biden nhấn mạnh.
Trong cuộc họp báo hôm 3.12, Tiến sĩ Anthony Fauci đã trình bày các slide cho thấy lượng kháng thể ngày càng cao sau mỗi lần tiêm vắc xin. Ông nói: “Khi xem xét liều thứ ba, bạn sẽ tăng mức kháng thể trung hòa để chống lại tất cả biến thể”, lưu ý rằng mức kháng thể trung bình đã tăng sau liều thứ ba của vắc xin Pfizer - BioNTech.
Tiến sĩ Anthony Fauci cho rằng có lý do chính đáng để tin rằng việc tiêm vắc xin và nhận mũi tăng cường sẽ cung cấp "một số mức độ bảo vệ chéo, rất có thể chống lại bệnh nghiêm trọng, thậm chí cả với biến thể Omicron".
Tuy nhiên, Giám đốc Viện dị ứng và bệnh truyền nhiễm quốc gia Mỹ cảnh báo các kết luận về kết quả còn vài tuần nữa mới đến và nói hầu hết những gì được biết đến giờ chỉ là "hạt cát trên sa mạc". "Vẫn còn quá sớm để đưa ra dự đoán chính xác về mức độ nghiêm trọng do Omicron gây ra sẽ như thế nào", Tiến sĩ Anthony Fauci nói.
Mọi chuyện sẽ trở nên rõ ràng hơn nhiều trong vòng 2 đến 3 tuần tới khi các nhà khoa học nghiên cứu sự phát triển của Omicron trong phòng thí nghiệm và kiểm tra việc nó chống lại các kháng thể, cũng như tiến hành các nghiên cứu dịch tễ học để xem liệu biến thể này có gây bệnh nặng hay không và nếu có thì đối tượng là ai.
Trong trường hợp xấu nhất, Omicron sẽ lây truyền mạnh hơn, hiệu quả hơn trong việc tạo bản sao của chính nó và nguy hiểm hơn, theo Tiến sĩ Bruce Walker, giáo sư miễn dịch học tại Đại học Y Harvard và Viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ).
Với trường hợp tốt nhất, Omicron dễ lây truyền hơn nhưng ít nguy hiểm hơn, qua đó nếu nhiễm biến thể này thì chúng ta sẽ được bảo vệ chống lại một loại SARS-CoV-2 tương tự trong tương lai.
"Đó là suy nghĩ rất mơ mộng ngay lúc này nhưng có thể xảy ra", Tiến sĩ Bruce Walker cho hay.
Tiến sĩ Soumya Swaminathan, Trưởng nhóm khoa học gia của WHO nói rằng còn quá sớm để kết luận liệu biến thể Omicron có gây bệnh nhẹ hơn nói chung hay không.
Phát biểu tại hội nghị sức khỏe toàn cầu Reuters NEXT, bà Soumya Swaminathan nói rằng còn rất sớm để kết luận khi chỉ mới một tuần kể từ khi Omicron được WHO xếp vào loại biến thể đáng lo ngại và vài tuần kể từ lần đầu tiên nó được phát hiện tại Nam Phi.
“Phần lớn các ca nhiễm Omicron được báo cáo cho đến nay là nhẹ. Nhiều người trong số họ đã được tiêm vắc xin, vì vậy đó có thể đó là lý do tại sao như vậy. Tuy nhiên còn quá sớm để chúng tôi kết luận rằng đây là biến thể gây bệnh nhẹ”, bà bình luận.
Soumya Swaminathan nhắc rằng mọi thứ bà đang nói bây giờ sẽ khác khi có nhiều thông tin hơn về biến thể Omicron.
Bà cho biết: “Luôn có một khoảng thời gian trễ giữa việc nhiễm vi rút SARS-CoV-2 phát triển thành bệnh nặng”, đồng thời nói thêm rằng có thể số người nhập viện và tử vong tăng cao hai tuần sau khi số ca COVID-19 tăng nhanh.
“Tôi nghĩ chúng ta cần phải chờ đợi. Chúng ta hãy hy vọng Omicron sẽ gây bệnh nhẹ hơn, đặc biệt là ở những người đã tiêm vắc xin hoặc những ai có một số khả năng miễn dịch tự nhiên trước đó, nhưng còn quá sớm để kết luận về biến thể và hành vi của nó nói chung", Tiến sĩ Soumya Swaminathan nhấn mạnh.
Ngoài ra, bà Soumya Swaminathan nói rằng biến thể Omicron dường như rất dễ lây truyền dù còn sớm để khẳng định điều này.
“Từ những báo cáo ban đầu mà chúng tôi có, bắt đầu từ tỉnh Gauteng, nơi Omicron được phát hiện lần đầu tiên và sau đó lan ra khắp các tỉnh khác của Nam Phi, chúng tôi nghĩ rằng nó rất dễ lây lan, bởi Nam Phi đã báo cáo sự gia tăng nhanh chóng số lượng ca mắc COVID-19. Trên thực tế, chúng đã tăng gấp đôi mỗi ngày và điều đó cho thấy rằng loại vi rút này có khả năng lây truyền cao”, Soumya Swaminathan chia sẻ.
Bà nói thêm: “Khó có thể nói Omicron lây truyền nhanh hơn Delta bao nhiêu phần trăm vào thời điểm này nhưng nó là một biến thể rất dễ lây nhiễm”.
Soumya Swaminathan gửi "lời cảm ơn to lớn" đến cộng đồng khoa học và y tế của Nam Phi, những người đã cập nhật và làm việc không ngừng để cung cấp càng nhiều thông tin càng tốt.