Tranh cãi về sự nguy hiểm của Deltacron - biến thể mới lai giữa chủng Delta và Omicron

Giáo sư sinh học Leondios Kostrikis tại Đại học Síp và là trưởng phòng thí nghiệm Công nghệ sinh học & vi rút phân tử đặt tên cho biến thể mới lai giữa Omicron và Delta là “Deltacron”. Ông cảnh báo bệnh nhân nhiễm Deltacron có nguy cơ nhập viện vì COVID-19 cao hơn so với bệnh nhân không nhập viện.

Mặc dù một số nhà nghiên cứu đã bày tỏ lo ngại về thông tin xuất hiện biến chủng mới, một số nhà khoa học đã bác bỏ phát hiện này, cho rằng đây chỉ là cảnh báo giả.

Nick Loman, giáo sư bộ gen vi sinh vật tại Đại học Birmingham của Anh, người nghiên cứu về coronavirus, cho biết các dạng vi rút tái tổ hợp có thể phát sinh khi có nhiều biến thể của mầm bệnh lưu hành. Ông nói: Nếu sau này tồn tại dạng tái tổ hợp của Delta và Omicron thì cũng không phải là một điều bất ngờ hoàn toàn, nhưng phát hiện từ Síp nhiều khả năng là một “hiện vật kỹ thuật” nảy sinh trong quá trình giải trình tự bộ gen của vi rút.

Tiến sĩ Tom Peacock, chuyên gia vi rút học tại Đại học Hoàng gia London cũng đồng quan điểm. Ông nhận định tình trạng mẫu bệnh phẩm bị trộn lẫn xảy ra khá phổ biến trong quá trình giải trình tự gien ở phòng thí nghiệm, thậm chí có thể xảy ra ngay cả với lượng mẫu bệnh phẩm rất nhỏ.

Ông Peacock cũng hoài nghi về thời gian xuất hiện Deltacron, “do hiện tượng tái tổ hợp vi rút thường không xuất hiện trong vòng vài tuần tới vài tháng sau khi hai biến chủng cùng lưu hành”. 

Tuy nhiên, tác giả phát hiện ra Deltacron là ông Kostrikis cho biết các ca nhiễm biến thể mới mà nhóm của ông phát hiện “không phải kết quả từ hiện tượng tái tổ hợp đơn nhất”, mà là dấu hiệu của “áp lực tiến hóa đối với chủng gốc để tạo ra đột biến”. Ông chỉ ra rằng số ca nhiễm Deltacron xuất hiện ở những người nhập viện cao hơn những người không nhập viện, nên có thể loại trừ giả thuyết trộn lẫn mẫu bệnh phẩm.

CH Síp đã ghi nhận 25 trường hợp nhiễm Deltacron và báo cáo trình tự gien của các ca nhiễm biến thể mới cho cơ sở dữ liệu quốc tế GISAID. Tuy nhiên, ông Kosstrikis cho rằng biến thể mới có thể sẽ bị Omicron, biến thể đang chiếm ưu thế trên toàn cầu, áp đảo.

Kostrikis cũng khẳng định các mẫu bệnh phẩm đều tuân theo các quy trình giải trình tự gien ở nhiều quốc gia và ít nhất một trình tự gien được phòng thí nghiệm ở Israel gửi tới cơ sở dữ liệu toàn cầu mang đặc điểm di truyền của Deltacron. “Những phát hiện này bác bỏ tuyên bố thiếu cơ sở rằng Deltacron là kết quả của một lỗi kỹ thuật trong phòng thí nghiệm”, ông Kostrikis khẳng định.

Hơn nữa, các mẫu được xử lý theo nhiều quy trình giải trình tự ở nhiều quốc gia. Và Kostrikis cho biết có  ít nhất một chuỗi từ Israel được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu toàn cầu thể hiện các đặc điểm di truyền của Deltacron. Từ đó, Kostrikis khẳng định: “Những phát hiện này bác bỏ những tuyên bố không có bằng chứng cho rằng Deltacron là kết quả của một lỗi kỹ thuật.

Các gien vi rút xác định các dạng protein thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể. Omicron và Delta đều có đột biến trong protein gai ảnh hưởng đến khả năng xâm nhập vào tế bào người của chúng, do đó Omicron trở nên dễ lây nhiễm hơn.

Trong khi vẫn chưa có quan điểm thống nhất, Bộ trưởng Bộ Y tế Síp Michael Hadjipantela hôm 10.1 cho biết biến thể mới không đáng lo ngại và thông tin chi tiết sẽ được đưa ra tại một cuộc họp báo trong tuần này.