Tế bào T tạo ra khi bị cảm lạnh có thể chống lại COVID-19, gợi ý hướng phát triển vắc xin thế hệ mới

Miễn dịch chống lại COVID-19 là bức tranh phức tạp. Trong khi có bằng chứng cho thấy mức độ kháng thể suy giảm 6 tháng sau khi tiêm vắc xin, tế bào T cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp sự bảo vệ trước COVID-19, cụ thể là ngăn bị bệnh nặng.

Đại học Hoàng gia London nghiên cứu từ tháng 9.2020, xem xét mức độ phản ứng chéo của tế bào T được tạo ra khi mắc bệnh cảm cúm thông thường trước đây ở 52 người tiếp xúc với bệnh nhân COVID-19 trong gia đình. Mục đích là để xem liệu họ có tiếp tục nhiễm vi rút SARS-CoV-2 hay không.

Kết quả cho thấy rằng 26 người không mắc COVID-19 có mức độ tế bào T cao hơn đáng kể so với những người nhiễm SARS-CoV-2. Đại học Hoàng gia London không cho biết khả năng bảo vệ của tế bào T sẽ kéo dài bao lâu.

Tiến sĩ Rhia Kundu, tác giả nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nature Communications, cho biết: “Chúng tôi phát hiện ra rằng lượng tế bào T tồn tại từ trước, được tạo ra bởi cơ thể khi nhiễm các coronavirus khác như cảm lạnh thông thường, có thể giúp chống lại sự lây nhiễm COVID-19”.

Các tác giả nghiên cứu cho biết các protein bên trong vi rút SARS-CoV-2 được tế bào T nhắm mục tiêu có thể cung cấp giải pháp thay thế cho các nhà sản xuất vắc xin.

Các vắc xin COVID-19 hiện tại nhắm mục tiêu vào protein gai mà vi rút lợi dụng để xâm nhập vào tế bào. Protein gai vốn đột biến thường xuyên, tạo ra các biến thể như Omicron, làm giảm hiệu quả của vắc xin chống lại nhiễm SARS-CoV-2 có triệu chứng.

“Ngược lại, các protein bên trong SARS-CoV-2 được nhắm mục tiêu bởi các tế bào T mà chúng tôi xác định ít đột biến hơn nhiều. Do đó, chúng được bảo tồn cao giữa các biến thể SARS-CoV-2 khác nhau, bao gồm cả Omicron. Vắc xin mới với các protein bên trong được bảo tồn này, sẽ tạo ra các đáp ứng tế bào T bảo vệ rộng rãi để chống lại các biến thể SARS-CoV-2 hiện tại và trong tương lai", theo giáo sư Ajit Lalvani, đồng tác giả của nghiên cứu.

Sau một nghiên cứu gần đây được công bố trên Tạp chí Nature, các nhà khoa học cho biết vắc xin nhắm vào đáp ứng của tế bào T có thể tạo ra khả năng miễn dịch lâu hơn nhiều và chống lại các đột biến vi rút SARS-CoV-2 tốt hơn.

Xem thêm tại đây để biết một số công ty phát triển vắc xin COVID-19 thế hệ mới thế nào.

Các nhà nghiên cứu Nam Phi xác định rằng tế bào T ở những người đã tiêm vắc xin Pfizer-BioNTech tiếp tục mạnh mẽ trong việc chống lại bệnh nặng dù Omicron có khả năng né tránh các biện pháp phòng vệ khác.

Nghiên cứu làm dấy lên hy vọng rằng các phản ứng tương tự có thể xuất hiện với loại vắc xin khác và ở những người từng khỏi COVID-19 chưa được tiêm phòng.

Tế bào T là một loại tế bào bạch cầu quyết định đáp ứng miễn dịch của cơ thể chúng ta với các kháng nguyên trong cơ thể. Chữ T là viết tắt của tuyến ức, cung cấp một môi trường để phát triển các tế bào T từ các tế bào tiền thân.

Trong khi các kháng thể trung hòa do vắc xin tạo ra được thiết kế để ngăn ngừa nhiễm SARS-CoV-2 nhưng Omicron dường như có thể tránh được, các tế bào T nhận ra vi rút khi nó xâm nhập các tế bào và sau đó di chuyển để tiêu diệt chúng.

Một số thử nghiệm trong phòng thí nghiệm ở Nam Phi kiểm tra mức độ hiệu quả của đáp ứng tế bào T với Omicron. Kết quả cho thấy trong các mẫu của những người được tiêm hai liều vắc xin Pfizer, đáp ứng của tế bào T vẫn đạt hiệu quả 70-80%.

Wendy Burgers từ Đại học Cape Town (Nam Phi), người đã cộng tác với Alessandro Sette và nhóm của ông tại Viện Miễn dịch học La Jolla tại California (Mỹ), nói những phát hiện đã xác nhận điều kỳ vọng rằng hệ thống đáp ứng miễn dịch của cơ thể với Omicron có thể giúp ngăn ngừa bệnh nặng hơn.

Wendy Burgers nói: “Chúng tôi đã nghiên cứu tế bào T. Các kháng thể luôn là điểm khởi đầu tốt để thử xem vắc xin có hoạt động không bởi những gì kháng thể làm là ngăn chặn mầm bệnh xâm nhập vào tế bào ngay từ đầu. Khi nó xâm nhập hệ thống phòng thủ và các tế bào bị nhiễm vi rút, đó là lúc các tế bào T phát hiện và loại bỏ các tế bào nhiễm vi rút để chúng không tiếp tục tái tạo và trở thành nhà máy sản xuất vi rút. Chúng bóp chết chúng từ trong trứng nước”.

Vấn đề đáp ứng của tế bào T với Omicron là một phần còn thiếu của câu hỏi kể từ khi biến thể này lần đầu tiên xuất hiện, trong bối cảnh có bằng chứng rằng nó không chỉ lây nhiễm nhiều hơn mà còn có thể tránh được khả năng miễn dịch có được nhờ tiêm vắc xin.

Wendy Burgers cho biết: “Đến nay chúng tôi đang xem xét các mẫu từ những người đã tiêm hai liều vắc xin Pfizer. Không giống các kháng thể trong huyết thanh, chúng tôi xem xét bản thân các tế bào. Đó là lý do tại sao các xét nghiệm và dữ liệu chậm hơn được đưa ra, bởi nó chuyên biệt và khó khăn hơn”.

Theo Wendy Burgers, các kháng thể trung hòa nhận biết và kết dính với protein gai của vi rút SARS-CoV-2 để ngăn ngừa lây nhiễm dường như bị cản trở bởi 32 đột biến trên Omicron ở protein gai. Trong khi đó, tế bào T nhận ra vi rút qua một phần rộng hơn nhiều của protein và ít bị ức chế bởi các đột biến của Omicron.

“Từ những gì đã biết về hoạt động của tế bào T, chúng tôi nghĩ rằng có thể có một chút suy giảm trong cách chúng chống lại tế bào nhiễm vi rút. Đó là những gì chúng tôi thấy bằng thực nghiệm trong dữ liệu đầu tiên, với 70-80% hiệu quả được duy trì. Chúng tôi sẽ có thêm dữ liệu vào tuần tới từ các loại vắc xin khác, chủ yếu từ vắc xin Johnson & Johnson, và cũng đang xem xét những người chưa được tiêm vắc xin từng mắc COVID-19 trước đó”, Wendy Burgers nói.

Tuy nhiên, Wendy Burgers tỏ ra thận trọng khi sử dụng bằng chứng về hiệu quả của tế bào T để giải thích lý do tại sao cho đến nay, nhiều người Nam Phi dường như ít bị bệnh nặng hơn do Omicron so với các biến thể khác.

“Rất khó để phân biệt và chúng ta sẽ thấy những trải nghiệm khác nhau về Omicron ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Thế nhưng, những gì chúng ta biết là dù tế bào T không ngăn ngừa nhiễm vi rút SARS-CoV-2 nhưng hoạt động để cung cấp một mức độ bảo vệ chống lại bệnh nghiêm trọng. Về mặt đó, dữ liệu có thể mang đến sự yên tâm nếu những gì chúng ta đang thấy là đúng", Wendy Burgers cho hay.

Thông điệp tương tự được lặp lại trên Tạp chí Nature về nghiên cứu của Alessandro Sette ở Viện Miễn dịch học La Jolla rằng: “Dù không có cách nào để vẽ ra ranh giới trực tiếp giữa mức độ đáp ứng của tế bào T và khả năng bảo vệ chống lại bệnh nặng, các nghiên cứu trước đây phát hiện ra các đáp ứng mạnh mẽ của tế bào T với SARS-CoV-2 có tương quan với việc giảm tải lượng vi rút và bệnh ít nghiêm trọng hơn”.

Omicron không thoát khỏi tuyến phòng thủ thứ hai của cơ thể

Một nghiên cứu mới cho thấy các tế bào T, một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể tuyến thứ hai, có hiệu quả cao trong việc nhận biết và tấn công biến thể Omicron, ngăn nhiễm trùng tiến triển thành bệnh nghiêm trọng.

Các đột biến giúp Omicron thoát khỏi các kháng thể trung hòa, tuyến phòng thủ đầu tiên của cơ thể chống lại nhiễm vi rút. Một số nhà nghiên cứu đã suy đoán rằng các thành phần khác của đáp ứng miễn dịch vẫn nhắm vào Omicron, nhưng vẫn chưa có bằng chứng nào đến nay.

Trong các thí nghiệm trên ống nghiệm, các nhà nghiên cứu ở Nam Phi đã cho các bản sao của Omicron tiếp xúc với tế bào T từ những người tình nguyện đã tiêm vắc xin Johnson & Johnson, Pfizer- BioNTech hoặc những ai chưa tiêm phòng COVID-19 nhưng đã phát triển tế bào T của riêng họ sau khi nhiễm biến thể SARS-CoV-2 cũ hơn.

“Bất chấp Omicron đột biến trên diện rộng và làm giảm độ nhạy của các kháng thể trung hòa, phần lớn đáp ứng tế bào T, được tạo bởi tiêm vắc xin hoặc khỏi COVID-19, nhận dạng chéo ra biến thể này”, các nhà nghiên cứu báo cáo trên trang medRxiv trước khi đánh giá đồng cấp.

Họ cho biết: “Khả năng miễn dịch của tế bào T được duy trì tốt với Omicron có thể góp phần bảo vệ tránh khỏi bệnh COVID-19 nghiêm trọng”. Điều này hỗ trợ những gì các bác sĩ Nam Phi duy đoán ban đầu khi hầu hết ca nhiễm Omicron không bị bệnh nặng.

Sơn Vân