Cựu ngoại trưởng Madeleine Albright: Mỹ từng hy vọng Nga gia nhập NATO

Theo gia đình bà Madeleine Albright cho biết, ngày 23.3, Ngoại trưởng nữ đầu tiên của Mỹ đã qua đời ở tuổi 84 vì ung thư.

Bà Albright là nhân vật quan trọng trong chính quyền cựu Tổng thống Bill Clinton. Bà từng là Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc trước khi trở thành Ngoại trưởng Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai của cựu Tổng thống Bill Clinton. Bà là người từng góp phần chuyển hướng chính sách đối ngoại của phương Tây sau Chiến tranh Lạnh nhưng cũng ủng hộ mở rộng NATO, thúc đẩy liên minh này can thiệp vào vùng Balkan. Một trong những lần phỏng vấn gần nhất của bà là với nhà báo Jędrzej Bielecki vào tháng 4.2019. Bài này vừa được đăng lại trên báo Ba Lan.

Khi còn là Ngoại trưởng Mỹ dưới thời Tổng thống Bill Clinton, bà Albright đã đóng một vai trò cơ bản trong việc mở rộng NATO bao gồm Ba Lan, Cộng hòa Czech và Hungary vào năm 1999, nhưng cũng góp mặt trong việc ký kết với Moscow thành lập Nhóm hành động Nga-NATO hai năm trước đó, quy định rằng "lực lượng" của liên minh không chuyển đến đồn trú ở các nước thành viên mới.

Về vấn đề này, bà Albright phát biểu: “Trước hết, tôi xin bày tỏ sự hài lòng sâu sắc với việc NATO đã mở rộng quy mô vào thời điểm đó. Tôi biết rằng có những người vẫn chỉ trích điều này và tin rằng chúng tôi đã khiêu khích Nga theo cách này. Chỉ người Nga mới cần không bị khiêu khích, họ cũng khiêu khích chúng tôi. Sau đó, chúng tôi quyết định đàm phán về một đạo luật để xem liệu chúng tôi có đang đối phó với một nước Nga khác hay không. Cuối cùng, Chiến tranh Lạnh kết thúc và Bức tường Berlin sụp đổ. Gorbachev, Yeltsin: họ là những chính trị gia hoàn toàn khác với những nhà lãnh đạo điển hình của Nga. Nhưng tôi cũng phải thừa nhận với các bạn rằng tôi đã viết luận án tiến sĩ về vai trò của báo chí Tiệp Khắc vào năm 1968 và kết luận rằng chính vai trò mới này của báo chí đã kích động hành động quân sự (vào Tiệp Khắc) của Liên Xô. Tôi đã hỏi Mikhail Gorbachev về điều đó, ông ta đã xác nhận quan sát của tôi, thậm chí coi đó là điều hiển nhiên”.

Tuy nhiên, Cựu ngoại trưởng cũng thừa nhận: “Chúng tôi từng hy vọng rằng một ngày nào đó tình hình sẽ thay đổi rất nhiều để bằng cách nào đó Nga có thể gia nhập NATO. Ngày nay càng trở nên rõ ràng rằng điều này sẽ không bao giờ xảy ra. Nhưng tôi vẫn tin rằng người ta nên cố gắng xây dựng mối quan hệ như vậy giữa Nga và NATO để ngăn chặn nguy cơ đối đầu”.

Bà Albright cũng cho rằng tình hình hiện giờ không lạc quan do các hoạt động quân sự của Nga, đồng thời cho biết: “Cách đây 20 năm, NATO không có kế hoạch tái triển khai lực lượng nghiêm túc tới các quốc gia thành viên mới, tình hình đã thay đổi. Và đó là lỗi của Nga”.

Còn về quy định (không đóng quân ở nước thành viên mới) từ năm 1997 còn được áp dụng nữa hay không, bà Albright cho biết: “Những gì Nga đã làm đối với Ukraine đã thay đổi toàn bộ sự sắp xếp”.

Vào đầu những năm 1980 và 1990, Mikhail Gorbachev kêu gọi xây dựng một "ngôi nhà chung châu Âu", đưa Nga vào các cấu trúc an ninh của lục địa, thậm chí có thể là một Kế hoạch Marshall mới. Về điều này, cựu Ngoại trưởng Mỹ cho biết: “Chúng tôi đã duy trì hợp tác chặt chẽ với Nga vào thời điểm đó, chúng tôi đã cố gắng giúp đỡ họ trong cuộc khủng hoảng tài chính cuối những năm 1990!”.

Cựu ngoại trưởng Mỹ cho biết, khi đó đã có những ý tưởng sử dụng OSCE để xây dựng một ngôi nhà chung với người Nga, người Liên Xô và khẳng định: “Trong mọi trường hợp, tôi có thể đảm bảo với các bạn rằng trong thời gian cầm quyền của Bill Clinton, chúng tôi đã cố gắng tìm cách hợp tác với Nga để giúp Nga chuyển đổi. Nhưng đến khi ông Putin lên nắm quyền, mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn. Do đó, không thể biết được những gì sẽ xảy ra nếu chính quyền Clinton không tham gia vào việc mở rộng NATO”.

Bà Albright đánh giá cao Tổng thống Nga trong vai trò một đối thủ, bà cho biết: “Ông Putin chơi một cách hoàn hảo tất cả những điểm yếu của chúng tôi. Tôi rất vui vì chúng ta đã mở rộng NATO”.

Anh Tú