70.000 chuyên gia công nghệ đã rời Nga dù ông Putin bỏ thuế thu nhập đến 2024

Theo ước tính của hãng tin AP, đã có tới 70.000 chuyên gia công nghệ rời Nga kể từ khi nước này tấn công Ukraine cách đây 5 tuần, vì sợ nền kinh tế rơi vào tình trạng khó khăn dưới áp lực từ các lệnh trừng phạt quốc tế. Nhiều người khác được cho sẽ làm theo.

Với một số quốc gia, sự mất mát của Nga đang được coi là lợi ích tiềm năng cho mình và là cơ hội để mang lại kiến ​​thức chuyên môn mới cho các ngành công nghệ cao của riêng họ.

Tổng thống Nga - Vladimir Putin nhận thấy tình trạng chảy máu chất xám khi cuộc chiến tranh tàn khốc khiến hơn 4 triệu người phải rời khỏi Ukraine và hàng triệu người khác di tản trong nước, theo Cao ủy Liên Hợp Quốc về Người tị nạn.

Tuần này, ông Putin đã phản ứng trước sự di cư của các chuyên gia công nghệ bằng cách thông qua luật xóa bỏ thuế thu nhập từ nay đến năm 2024 với những cá nhân làm việc cho các hãng công nghệ thông tin.

Một đám đông ưu tú được trang bị thị thực Liên minh châu Âu (EU) đã chuyển đến Ba Lan hoặc các quốc gia Baltic như Latvia và Lithuania.

Một đội ngũ lớn hơn đến các quốc gia mà người Nga không cần thị thực: Armenia, Georgia và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ở Trung Á. Trong thời gian bình thường, hàng triệu lao động có trình độ thấp hơn di cư từ những quốc gia kinh tế khó khăn đó sang Nga tương đối thịnh vượng hơn.

Anastasia, một nhà phân tích hệ thống máy tính tự do 24 tuổi đến từ thành phố Novosibirsk (vùng Siberia, Nga) đã chọn Kyrgyzstan, nơi chồng cô có gia đình đang sống ở đó.

“Khi nghe nói về cuộc chiến vào ngày 24.2, chúng tôi nghĩ rằng có lẽ đã đến lúc phải rời đi. Ngày 25.2, chúng tôi đã mua vé của mình và rời đi", Anastasia kể.

Giống như tất cả lao động người Nga được liên hệ về câu chuyện này, Anastasia yêu cầu được giấu tên vì lo sợ bị trả thù.

“Luôn có nỗi sợ hãi xung quanh việc bày tỏ quan điểm riêng của một người ở Nga. Tôi rời đi một ngày trước khi họ bắt đầu tìm kiếm và thẩm vấn những người ở biên giới”, Anastasia thổ lộ.

Quy mô của tình trạng chảy máu chất xám rõ ràng đã được Sergei Plugotarenko, người đứng đầu Hiệp hội Truyền thông Điện tử Nga, một nhóm vận động hành lang trong ngành công bố vào tuần trước.

"Làn sóng đầu tiên, 50.000 - 70.000 người, đã rời đi", Sergei Plugotarenko nói với một ủy ban Quốc hội Nga.

Chỉ có chi phí cao của các chuyến bay ra khỏi Nga đã ngăn cản việc xuất cảnh hàng loạt thậm chí còn lớn hơn. Tuy nhiên, Sergei Plugotarenko dự đoán 100.000 lao động công nghệ khác có thể rời Nga vào tháng 4.2022.

Konstantin Siniushin, đối tác quản lý của Untitled Ventures, quỹ đầu tư mạo hiểm tập trung vào công nghệ có trụ sở tại Latvia, nói các hãng công nghệ Nga với khách hàng quốc tế không có lựa chọn nào khác ngoài việc di chuyển vì nhiều công ty nước ngoài đang vội vàng tách mình khỏi bất cứ điều gì liên quan đến Nga.

Theo Konstantin Siniushin, Untitled Ventures đang hỗ trợ trong việc di chuyển, đã lập biểu đồ hai chuyến bay đến Armenia chở 300 lao động công nghệ từ Nga.

Một số quốc gia đang háo hức săn tài năng từ Nga. Theo báo cáo Chỉ số Kỹ năng Toàn cầu năm 2020 do Coursera, nhà cung cấp các khóa học trực tuyến mở hàng đầu, những người đến từ Nga đạt điểm cao nhất về trình độ kỹ năng trong công nghệ và khoa học dữ liệu.

Ngay sau khi cuộc chiến bắt đầu ở Ukraine, Uzbekistan đã hợp lý hóa hoàn toàn quy trình xin thị thực lao động và giấy phép cư trú cho các chuyên gia CNTT.

Anton Filippov, lập trình viên ứng dụng di động đến từ thành phố St.Petersburg (Nga), và nhóm dịch giả tự do mà anh cùng làm việc đã chuyển đến Tashkent (thủ đô Uzbekistan) ngay cả trước khi những ưu đãi đó được công khai. Tashkent là nơi Anton Filippov lớn lên.

“Vào ngày 24.2, giống như chúng tôi đã thức dậy với thực tế khủng khiếp khác này. Tất cả chúng tôi đều trẻ, dưới 27 tuổi, vì vậy chúng tôi sợ rằng mình có thể bị triệu tập để tham gia vào cuộc chiến này”, Anton Filippov nói.

Khi các nhân viên công nghệ khám phá các lựa chọn mới, cộng đồng của họ di cư giống như một đoàn lữ hành chuyển vùng. Một số quốc gia, như Uzbekistan, được chọn làm bàn đạp vì công dân Nga không cần thị thực khi lưu trú ngắn hạn. Song, những chuyên gia trẻ như Anton Filippov không nhất thiết phải ở lại nơi họ đặt chân đến đầu tiên.

Anton Filippov cho hay: “Nếu các điều kiện tìm thấy khác với những điều từng được hứa, họ sẽ tiếp tục”.

Trong nhiều trường hợp, các công ty đang tìm cách chuyển địa điểm để tránh ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt quốc tế với Nga. Tuần này, một quan chức ngoại giao cấp cao của Kazakhstan (nước láng giềng với Nga) đã đưa ra lời kêu gọi trần trụi về việc nhân viên chạy khỏi các doanh nghiệp nước ngoài ở Nga đến đất nước mình.

Kazakhstan đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà đầu tư công nghệ cao khi quốc gia này cố gắng đa dạng hóa nền kinh tế vốn phụ thuộc vào xuất khẩu dầu mỏ. Vào năm 2017, chính phủ Kazakhstan đã thành lập một khu công nghệ ở thủ đô Nur-Sultan, đồng thời cung cấp các khoản giảm thuế, cho vay ưu đãi và trợ cấp cho bất kỳ ai chuẩn bị mở cửa hàng ở đó.

Sự hấp thu đến nay là vừa phải, nhưng hy vọng rằng tình trạng chảy máu chất xám của Nga sẽ mang lại cho sáng kiến này một cú hích lớn.

“Tài khoản của các công ty Nga đang bị đóng băng và các giao dịch của họ không được thực hiện. Họ đang cố gắng giữ khách hàng và một cơ hội có sẵn là đến Kazakhstan”, theo Arman Abdrasilov, Chủ tịch Zerde Holding (quỹ đầu tư tại thành phố Almaty, trung tâm kinh doanh của Kazakhstan).

Tuy nhiên, không phải tất cả quốc gia đều háo hức như vậy.

Inga Simanonyte, cố vấn cho Bộ trưởng Kinh tế và Đổi mới của các nước Baltic, cho biết: “Các công ty hoặc startup Nga không thể chuyển đến Lithuania. Chúng tôi không làm việc với bất kỳ công ty Nga nào khi họ có thể chuyển đến Lithuania và Bộ đã đình chỉ tất cả đơn xin thị thực khởi nghiệp kể từ ngày 24.2”.

Những lo ngại về an ninh và nghi ngờ rằng người Nga có thể do thám hoặc tham gia vào các hoạt động lừa đảo qua mạng ở nước ngoài khiến một số chính phủ cảnh giác về việc chào đón những người tị nạn nước này.

“Lĩnh vực CNTT ở Nga được kết nối rất chặt chẽ với các dịch vụ bảo mật. Vấn đề là nếu không có một quá trình kiểm tra cực kỳ mạnh mẽ, chúng tôi có nguy cơ cho nhập cảnh các bộ phận của hệ thống tội phạm Nga”, Marius Laurinavicius, nhà phân tích chính trị người Litva, nói với AP.

Konstantin Siniushin, đối tác quản lý của Untitled Ventures, đang thúc giục các quốc gia phương Tây mở cửa để có thể tận dụng cơ hội tuyển dụng bất thường mà cuộc chiến tạo ra.

Ông nói: “Ngày nay, châu Âu hoặc Mỹ càng có thể lấy đi nhiều nhân tài khỏi Nga thì những nhà sáng tạo mới này, những người có tiềm năng sẽ được phát huy hết ở nước ngoài, sẽ mang lại cho các quốc gia khác nhiều lợi ích”.

Sơn Vân