Nâng cao việc phân loại và xử lý rác tại nhà trên địa bàn huyện Đông Anh

Theo Đánh giá công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải công nghiệp nguy hại của World Bank, theo ước tính, trong vòng chưa đầy 15 năm, khối lượng rác thải phát sinh đã tăng gấp đôi.

Một trong những nguyên nhân gây ra sự gia tăng nhanh chóng đó là khối lượng rác khổng lồ tại các đô thị. Năm thành phố lớn tại Việt Nam, tuy chỉ chiếm 35% dân số cả nước nhưng lượng chất thải rắn chiếm đến 70% tổng lượng rác thải toàn quốc.

Đáng chú ý, 60-70% lượng rác này là rác hữu cơ, hiện đang là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí, tăng chi phí xử lý và góp phần khan hiếm đất đai. Ngoài ra, sự gia tăng của khối lượng rác thải nhựa cũng đóng góp lớn vào tổng khối lượng chất thải phát sinh.

Tổng quan ngành nhựa Việt Nam của Hiệp hội nhựa Việt Nam (2015) cho thấy chỉ tính riêng giai đoạn từ 1990 - 2015, khối lượng nhựa tiêu thụ tính theo đầu người tại Việt Nam đã tăng gần 11 lần. Theo nghiên cứu được công bố năm 2015, Việt Nam đứng thứ 4 trong số các quốc gia thải ra nhiều rác thải nhựa nhất.

Lượng rác thải không ngừng tăng cao mỗi ngày, tuy nhiên lại không được quản lý hiệu quả, gây lãng phí tài nguyên, tốn kém chi phí, ô nhiễm không khí và ảnh hưởng sức khỏe, kinh tế, xã hội.

Trong khuôn khổ của Dự án "Chung tay vì không khí sạch" được thực hiện bởi Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live & Learn) dưới sự hỗ trợ của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), năm 2021, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã triển khai chương trình Thu gom, phân loại và xử lý rác tại nguồn.

Theo đó, rác thải sinh hoạt sẽ được phân loại thành 3 loại, gồm rác hữu cơ, rác tái chế và rác còn lại. Sau phân loại, rác hữu cơ được tái sử dụng cho các mục đích, như làm thức ăn cho gia súc, ủ phân bón cho cây trồng… Trong khi đó, rác tái chế được thu gom riêng và bán cho hệ thống đồng nát.

Nhân rộng chương trình

Theo Live & Learn, tính đến tháng 3.2022, chương trình đã triển khai tại 23 xã và thị trấn tại Đông Anh. Trong đó có 3 xã đã nhân rộng chương trình ra toàn bộ 100% thôn trong xã, các xã còn lại đã thí điểm ít nhất một thôn.

Theo báo cuối năm 2021 của phòng Tài nguyên môi trường huyện Đông Anh, năm 2021, lượng rác thải sinh hoạt phát sinh là 227 tấn/ngày; trong khi đó, lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trong năm 2020 là 239 tấn/ngày. Tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh năm 2021 thấp hơn so với năm 2020 khoảng hơn 12 tấn/ngày (do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có việc phân loại và xử lý rác thải tại hộ gia đình).

Theo kết quả kiểm kê từ hộ gia đình, việc xử lý rác tại nhà, đặc biệt là rác hữu cơ từ nhà bếp đã giúp giảm khoảng 50 – 70% khối lượng rác của mỗi hộ gia đình trước khi đổ rác.

Khi tiến hành kiểm kê rác của 9 xã tại huyện Đông Anh (với 309 hộ gia đình), Live & Learn nhận thấy lượng rác hữu cơ được phân loại xử lý tại hộ là 59%, rác tái chế thu gom cho ve chai 12%, và rác còn lại để đổ rác là 29%.

Qua đây, Live & Learn đánh giá nhận thức người dân được nâng cao về việc phân loại và xử lý rác thải tại nguồn. Ban đầu các hộ còn ngại khó và bất tiện, nay đã từng bước thay đổi, hình thành ý thức và trách nhiệm trong việc phân loại và xử lý rác thải tại nhà, và đặc biệt sử dụng phân bón hữu cơ trong trồng trọt …

Đặc biệt, các nhóm nòng cốt được xây dựng, tích cực chia sẻ và hướng dẫn người dân cách tham gia để xây dựng thói quen phân loại và xử lý rác hữu cơ. Nhiều nhóm zalo và thông tin truyền thông thường xuyên phản hồi cho thấy hiệu quả và tinh thần tích cực phân loại rác, chăm sóc cây xanh của người dân trên nhiều địa bàn.

Trong quá trình phân loại và xử lý rác tại nhà, chương trình cũng lồng ghép hoạt động kiểm kê rác với mục tiêu giúp các hộ gia đình nắm bắt được thông tin về khối lượng và chủng loại các loại rác.

Cô Yến (xã Liên Hà) cho biết cân kiểm hàng ngày mới thấy lượng rác gia đình mình thải bỏ nhiều. Trong 30 ngày kiểm kê, lượng rác hữu cơ của gia đình khoảng 31kg, chiếm 73% tổng lượng rác. Rác còn lại là 10,2kg, chiếm 25,02%.

Thu Anh