Omicron BA.4 và BA.5 tránh được kháng thể ở người từng nhiễm BA.1, có thể gây ra đợt dịch mới

Thế nhưng, BA.4 và BA.5, hai dòng phụ của biến thể Omicron, ít có khả năng phát triển trong máu ở những người đã tiêm vắc xin COVID-19.

Các nhà khoa học từ nhiều tổ chức đang kiểm tra BA.4 và BA.5 mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tháng trước đã thêm vào danh sách giám sát của mình. Họ đã lấy mẫu máu của 39 người tham gia từng nhiễm BA.1 (Omicron ban đầu) khi biến thể này xuất hiện lần đầu tiên vào cuối năm ngoái.

15 người đã được tiêm vắc xin COVID-19 (8 người nhận vắc xin Pfizer và 7 người nhận vắc xin Johnson & Johnson), trong khi 24 người còn lại thì không.

"Nhóm được tiêm vắc xin cho thấy khả năng trung hòa cao hơn gấp 5 lần và được bảo vệ tốt hơn", nghiên cứu cho biết.

Trong những người chưa được tiêm vắc xin, sự sản xuất kháng thể trung hòa khi tiếp xúc với BA.4 và BA.5 giảm gần 8 lần, so với BA.1. Ở những người đã tiêm vắc xin thì con số này giảm 3 lần.

Hôm 30.4, các quan chức và nhà khoa học cho biết Nam Phi có thể bước vào đợt dịch COVID-19 thứ năm sớm hơn dự kiến, đổ lỗi cho sự gia tăng liên tục các ca nhiễm SARS-CoV-2 dường như do BA.4 và BA.5 gây ra. Họ nói rằng số người nhập viện cũng đang tăng lên.

Tờ Bloomberg đưa tin vẫn chưa có trường hợp tử vong ở Nam Phi do BA.4 và BA.5, dù các quan chức y tế công cộng coi đây là “dữ liệu tụt hậu”.

Chỉ khoảng 30% dân số 60 triệu người Nam Phi được tiêm vắc xin COVID-19 đầy đủ.

Nghiên cứu cho biết: “Dựa trên sự tránh được kháng thể trung hòa, BA.4 và BA.5 có khả năng dẫn đến một làn sóng lây nhiễm SARS-CoV-2 mới”.

Nhiều nhà nghiên cứu COVID-19 nói với tờ Fortune rằng BA.4 và BA.5 đã được xác định ở Mỹ.

“Trình tự BA.4 đã được xác định trong các mẫu từ nhiều bang của Mỹ”, Andy Pekosz, nhà vi rút học tại Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg, nói với trang Fortune.

Ông nói thêm rằng BA.4 rõ ràng đang lưu hành ở Mỹ nhưng “chưa rõ chính xác độ rộng rãi như thế nào”.

Madison Stoddard, nhà nghiên cứu COVID-19 tại công ty phát triển thuốc Fractal Therapeutics, xác nhận hôm 29.4 rằng có 12 ca nhiễm BA.4 được giải trình tự ở Mỹ trong GISAID (cơ sở dữ liệu nghiên cứu quốc tế theo dõi những thay đổi trong COVID-19 và vi rút cúm) được thu thập sớm nhất vào ngày 30.3. Cũng có 5 ca nhiễm BA.5 được giải trình tự ở Mỹ hôm 29.4, với ngày thu thập sớm nhất là 29.3, họ cho biết.

BA.4 và BA.5 có khả năng lây nhiễm mạnh hơn BA.2

BA.4 và BA.5 có vẻ dễ lây nhiễm hơn BA.2, tờ Bloomberg đưa tin, trích lời chuyên gia COVID-1 Nam Phi là Tulio de Oliveira, người đứng đầu các viện tại trường đại học KwaZulu-Natal và Stellenbosch.

Tulio de Oliveira nói với Bloomberg rằng hai biến thể mới có “đột biến trong dòng dõi cho phép vi rút tránh được khả năng miễn dịch".

“Chúng tôi cho rằng nó có thể gây ra tái nhiễm và phá vỡ một số loại vắc xin, bởi đó là cách duy nhất để một thứ gì đó có thể phát triển ở Nam Phi, nơi chúng tôi ước tính rằng hơn 90% dân số có khả năng miễn dịch”, Tulio de Oliveira cho hay.

Các ca mắc COVID-19 đang gia tăng ở Nam Phi, dù thực tế là hầu hết người dân từng mắc COVID-19 hoặc tiêm vắc xin, báo hiệu rằng BA.4 và BA.5 có nhiều khả năng tránh sự phòng vệ của cơ thể.

Kịch bản Nam Phi có thể không diễn ra ở Mỹ

Madison Stoddard nói dù BA.4 có “một số loại lợi thế tăng trưởng, ít nhất là ở Nam Phi”, kịch bản tương tự có thể không diễn ra tại Mỹ, lấy biến thể Beta làm ví dụ.

Madison Stoddard cho biết: “Biến thể Beta đã lây nhiễm thành công ở người dân Nam Phi và chúng tôi không thấy nó được phổ biến rộng rãi tại Mỹ. Các mô hình tiếp xúc là khác nhau, bản chất của miễn dịch là khác nhau trong các quần thể khác nhau. Không có gì đảm bảo rằng chúng ta sẽ có kết quả giống như Nam Phi đã thấy với các biến thể cụ thể này”.

Andy Pekosz nói BA.4 và BA.5 có liên quan gần gũi với nhau, sẽ hoạt động tương tự nhau với khả năng miễn dịch từ các biến thể Omicron trước đó sẽ được duy trì.

“Cả hai đều có một số đột biến đáng bận tâm đặc biệt vì chúng có liên quan đến việc tăng khả năng lây truyền, nhưng khả năng miễn dịch từ nhiễm BA.1 hoặc BA.2 vẫn nhận ra 2 biến thể này, vì vậy tôi sẽ không cho rằng có sự gia tăng ca mắc COVID-19 như những gì chúng tôi từng thấy với BA.1”, Andy Pekosz nhận xét.

Thế nhưng, Tulio de Oliveira không đồng ý, đăng trên dòng tweet hôm 29.4 rằng "lần nhiễm Omicron BA.1 trước đó sẽ không đủ để ngăn chặn lần nhiễm thứ hai với BA.4 và BA.5".

"Bây giờ chúng ta cần phải nghiêm túc xem xét khả năng miễn dịch đang giảm dần từ các ca nhiễm SARS-CoV-2 trước đây và cho thấy việc tiêm vắc xin là đáng tin cậy hơn nhiều để duy trì khả năng miễn dịch hơn là chỉ nhiễm trùng tự nhiên", ông cho biết thêm.

Sau BA.4, BA.5 là BA.2.12 và BA.2.12.1

Hôm 11.4, WHO cho biết họ đang theo dõi hàng chục ca nhiễm biến thể Omicron BA.4 và BA.5 để đánh giá xem chúng có khả năng lây nhiễm cao hay nguy hiểm hơn không.

WHO cho biết đã bắt đầu theo dõi BA.4 và BA.5 vì "các đột biến bổ sung cần được nghiên cứu thêm để hiểu tác động của chúng với khả năng thoát miễn dịch".

Vi rút SARS-CoV-2 luôn đột biến nhưng chỉ một số đột biến ảnh hưởng đến khả năng lây lan, né tránh miễn dịch do tiêm vắc xin hoặc nhiễm SARS-CoV-2 tạo ra, hoặc mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Trước đó, WHO đã theo dõi BA.1, BA.2 (đang chiếm ưu thế trên toàn cầu) cũng như BA.1.1 và BA.3.

Các nhà theo dõi dịch bệnh đang quan sát BA.2.12 và BA.2.12.1, hai phiên bản mới của Omicron, có khả năng lây truyền cao ở bang New York (Mỹ) và châu Âu. Đây là bằng chứng mới nhất về khả năng đại tu cấu trúc gen của SARS-CoV-2 và gây ra mối đe dọa tiếp theo.

Omicron XE, biến thể tái tổ hợp giữa BA.1 và BA.2, có thể lây truyền nhanh hơn BA.1 khoảng 43% và BA.2 từ 12 đến 21%. Trong khi đó, Omicron BA.2.12 và BA.2.12.1 được cho lây lan nhanh hơn từ 23 đến 27% so với BA.2.

Người nhiễm BA.1, BA.2 hầu như không tạo ra kháng thể chống lại các biến thể khác

Một nghiên cứu mới cho thấy những người chưa tiêm vắc xin nhiễm Omicron không có khả năng phát triển kháng thể giúp bảo vệ họ chống lại các biến thể SARS-CoV-2 khác.

Không giống các kháng thể do tiêm vắc xin COVID-19 hoặc nhiễm các biến thể trước Omicron tạo ra, các kháng thể do nhiễm Omicron BA.1 và BA.2 không vô hiệu hóa các phiên bản SARS-CoV-2 khác. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra điều này khi phân tích các mẫu máu thu được sau khi nhiễm Omicron.

Những người bị nhiễm Omicron đột phá sau khi tiêm 3 liều vắc xin mRNA có mức kháng thể trung hòa cao chống lại BA.1 và BA.2 nhưng hiệu quả thấp hơn với các phiên bản SARS-CoV-2 trước đó, theo một báo cáo đang được bình duyệt tại trang Nature Portfolio và được đăng trên trang Research Square.

Các kháng thể sau khi nhiễm Omicron "rất đặc hiệu cho biến thể Omicron tương ứng và chúng tôi hầu như không phát hiện thấy kháng thể trung hòa nào nhắm vào các chủng vi rút không phải Omicron", nhà nghiên cứu Karin Stiasny và Judity Aberle của Đại học Y Vienna (Áo) cho biết trong một email chung.

Họ nói thêm rằng các kháng thể do BA.2 tạo ra dường như không có khả năng chống lại bất kỳ biến thể nào khác. Nghiên cứu "nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêm liều vắc xin COVID-19 tăng cường để bảo vệ hệ miễn dịch".

Sơn Vân