Số lượng người Nga đang dùng mạng riêng ảo cao hơn 50 lần hồi tháng 1.2022

Khi chính quyền Nga chặn hàng trăm trang web vào tháng 3.2022, Konstantin quyết định hành động. Người quản lý công ty 52 tuổi ở thủ đô Moscow đã xé toạc lỗ trên Digital Iron Curtain (bức màn sắt kỹ thuật số, tương tự tường lửa vĩ đại của Trung Quốc) bằng công cụ cho phép ông lướt các trang web bị chặn.

Konstantin đã chuyển sang một VNP, đường hầm kỹ thuật số được mã hóa. Kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào ngày 24.2, đã có hàng trăm ngàn tải xuống VPN ở Nga mỗi ngày. Bằng cách bảo mật vị trí và danh tính của người dùng, VPN đang cấp cho hàng triệu người Nga quyền truy cập vào trang web bị chặn.

Lượt tải xuống hàng ngày 10 ứng dụng VPN phổ biến nhất ở Nga đã tăng từ mức dưới 15.000 ngay trước cuộc chiến ở Ukraine lên tới 475.000 vào tháng 3.2022. Tính đến tuần này, lượt tải xuống các ứng dụng VPN vẫn cao với gần 300.000 lượt mỗi ngày, theo dữ liệu của công ty phân tích Apptopia.

Các khách hàng Nga thường tải xuống nhiều ứng dụng VPN khác nhau và dữ liệu cho thấy có hàng triệu người dùng mới mỗi tháng. Đầu tháng 4.2022, nhà khai thác viễn thông Yota (Nga) đã báo cáo rằng số lượng người dùng VPN cao gấp hơn 50 lần so với tháng 1.2022, theo dịch vụ tin tức nhà nước Tass.

Hiệp hội Bảo vệ Internet, một nhóm quyền kỹ thuật số liên kết với thủ lĩnh phe đối lập Nga - Alexei Navalny, đã ra mắt dịch vụ VPN của riêng mình vào tháng trước và đạt 300.000 người dùng trong vòng 10 ngày.

Dựa trên các cuộc khảo sát nội bộ, Giám đốc điều hành Hiệp hội Bảo vệ Internet - Mikhail Klimarev ước tính rằng số lượng người dùng VPN ở Nga đã tăng lên khoảng 30% trong số 100 triệu người dùng internet trong nước.

Các chuyên gia internet Nga cho biết việc sử dụng VPN rộng rãi không chỉ giúp hàng triệu công dân tiếp cận thông tin mà họ cho rằng bị kiểm duyệt. Một luật vào năm 2017 dẫn đến việc cấm hơn 10 nhà cung cấp VPN vì từ chối tuân thủ các quy tắc kiểm duyệt của Nga.

Trong những ngày trước chiến tranh và những tuần kể từ đó, chính quyền Nga đã yêu cầu Google xóa hàng ngàn trang web liên quan đến VPN khỏi kết quả tìm kiếm, theo cơ sở dữ liệu Lumen, kho lưu trữ các khiếu nại pháp lý liên quan đến nội dung internet.

Dù vậy, Google vẫn đưa các trang web bị cấm vào kết quả tìm kiếm.

Chính phủ Nga đã miễn cưỡng cấm hoàn toàn các VPN. Chính sách cấm như vậy sẽ đặt ra một thách thức về công nghệ. Ngoài ra, nhiều người Nga sử dụng VPN để truy cập các công cụ giải trí và liên lạc phi chính trị, những thứ giúp giải tỏa phiền nhiễu khỏi những khó khăn hàng ngày.

Tháng trước, khi được hỏi trên kênh truyền hình Belarus liệu đã tải xuống VPN hay chưa, Dmitry Peskov - phát ngôn viên của Tổng thống Putin cũng thừa nhận: “Vâng, tôi có. Tại sao không?".

Kể từ khi cuộc chiến bắt đầu, hơn 1.000 trang web đã bị giới hạn bởi chính quyền Nga, bao gồm cả Facebook và Instagram, theo một cuộc khảo sát của một công ty theo dõi công nghệ VPN.

Các cơ sở truyền thông độc lập cuối cùng của Nga buộc phải đóng cửa và những cơ sở lưu vong cung cấp nội dung quan trọng, chẳng hạn trang tin tức nổi tiếng Meduza, cũng bị cấm.

Katerina Abramova, phát ngôn viên của Meduza, nói lượng truy cập trực tuyến tại trang này chỉ giảm trong thời gian ngắn sau khi bị chính quyền Nga cấm vào tháng 3.2022. Lưu lượng truy cập bắt đầu tăng từ các quốc gia không chắc chắn như Hà Lan, cho thấy người Nga sử dụng VPN khiến họ có vẻ như đang ở nước ngoài.

Natalia, một người Moscow 83 tuổi và là cựu nhân viên điều hành máy tính, đã yêu cầu con gái lớn giúp bà tải xuống một VPN trên máy tính xách tay của mình ngay sau khi cuộc chiến bắt đầu. Natalia lo sợ rằng YouTube sẽ bị cấm, khiến bà không được xem chương trình trò chuyện trực tuyến về tin tức công nghệ. 

Điện Kremlin đến nay vẫn chưa chặn YouTube.

Về mặt kỹ thuật, việc tải xuống VPN rất dễ dàng, thường chỉ cần một vài cú nhấp. Song việc mua một VPN trả phí đã trở nên phức tạp ở Nga, vì các lệnh trừng phạt của phương Tây khiến thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ của Nga gần như vô dụng tại nước ngoài. Điều đó đã buộc nhiều người phải dùng đến các VPN miễn phí, tiện lợi nhưng có thể bán thông tin về người dùng.

Vytautas Kaziukonis, Giám đốc điều hành Surfshark - một VPN tại Lithuania đã chứng kiến ​​lượng người dùng Nga tăng gấp 20 lần vào tháng 3.2022. Ông nói một số khách hàng đang thanh toán bằng tiền điện tử hoặc thông qua những người họ biết ở các nước thứ ba.

Ở một đất nước từng trải qua nhiều khó khăn, người Nga rất giỏi trong cách sáng tạo.

Elena, nhà điều hành tour du lịch ở Moscow 50 tuổi, cho biết bà cố gắng truy cập vào tài khoản Facebook của mình bằng cách liên tục đăng ký dùng thử miễn phí với một số nhà cung cấp VPN khác nhau để tránh phải thanh toán. “Chúng tôi làm những gì phải làm”, Elena nói.

Sơn Vân