Đầu tư Bitcoin lỗ nặng, El Salvador không dễ thoát khỏi khủng hoảng và có nguy cơ vỡ nợ
Thế giới số - Ngày đăng : 15:57, 19/05/2022
Dưới thời Tổng thống Nayib Bukele, El Salvador đã nỗ lực hết mình vì Bitcoin. El Salvador không chỉ trở thành quốc gia đầu tiên lưu hành Bitcoin như một loại tiền tệ hợp pháp trong giao dịch, mà còn phác thảo các kế hoạch cho trung tâm khai thác tiền mã hóa gần núi lửa và lên kế hoạch phát hành trái phiếu có chủ quyền đầu tiên được liên kết với đồng tiền này.
Trong bài phát biểu ngày 20.11.2021, Tổng thống Nayib Bukele cho biết “thành phố Bitcoin” sẽ nằm dọc theo vịnh Fonseca ở phía Đông Nam, gần ngọn núi lửa Conchagua. Một nhà máy điện sẽ được đặt cạnh núi lửa để cung cấp năng lượng cho cả thành phố và hoạt động khai thác Bitcoin. Việc xây dựng sẽ bắt đầu vào năm 2022 và thành phố sẽ không có thuế ngoại trừ thuế giá trị gia tăng (VAT).
Với chi phí đi vay toàn cầu đang gia tăng và một khoản nợ lớn sắp phải trả vào đầu tháng 1.2023, El Salvador đang phải đối mặt với những vấn đề tài khóa khác ngoài tác động từ sự biến động của đồng tiền mã hóa. Sự sụt giảm giá trị tiền mã hóa khiến El Salvador rơi vào cuộc khủng hoảng nặng nề hơn, chưa kể kế hoạch phát hành trái phiếu Bitcoin thất bại.
Trong 5 tháng qua, sau khi đưa Bitcoin thành đồng tiền pháp danh, Tổng thống El Salvador Nayib Bukele đã nỗ lực bán trái phiếu được hỗ trợ bởi Bitcoin cho các nhà đầu tư quốc tế. Ông nhấn mạnh rằng đây là một lựa chọn tốt hơn so với việc đi vay truyền thống từ các ngân hàng ở Mỹ. Thế nhưng, kế hoạch này thất bại vì chính phủ El Salvador đến nay chưa huy động được một đồng vốn nào trong nỗ lực tìm kiếm 1 tỉ USD.
Cùng với những cuộc đàm phán với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) rơi vào thế bế tắc, các chủ nợ của El Salvador đang lo ngại rằng nước này sẽ không thể thanh toán khoản trái phiếu 800 triệu USD đáo hạn vào tháng 1.2023.
Ricardo Castaneda, nhà kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Tài khóa Trung Mỹ (ICEFI), cho biết: “Các vấn đề tài chính của chính phủ El Salvador không phải do Bitcoin mà trở nên tồi tệ hơn vì Bitcoin. Với chính phủ, Bitcoin không còn là một giải pháp mà đã trở thành một phần của vấn đề".
Bitcoin giảm 45% giá trị kể từ khi El Salvador chính thức lưu hành Bitcoin như một loại tiền tệ hợp pháp trong giao dịch vào đầu tháng 9.2021 và giảm 26% so với mức cao nhất trong tháng 5 do tài sản tiền mã hóa đã bị cuốn vào môi trường đầu tư rủi ro.
Giá trị thị trường kết hợp của tất cả các loại tiền mã hóa gần đây đã giảm xuống còn 1.200 tỉ USD, chưa bằng một nửa so với giá trị của tháng 11.2021, dựa trên dữ liệu từ trang CoinMarketCap.
Nợ của El Salvador ở mức 24,4 tỉ USD vào tháng 12.2021, từ mức 19,8 tỉ USD vào cuối năm 2019, sau khi chính quyền Nayib Bukele phân bổ hàng triệu USD để đối phó đại dịch và những ảnh hưởng với kinh tế trong vài năm qua.
Việc hợp pháp hóa Bitcoin đã khiến El Salvador gặp khó khăn với các tổ chức cho vay đa phương như Quỹ Tiền tệ Quốc tế, mà Bộ trưởng Tài chính Alejandro Zelaya cho biết năm ngoái chính phủ đang tìm kiếm 1,3 tỉ USD.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã khuyến nghị El Salvador từ bỏ bitcoin hoàn toàn.
Một quan chức Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết hôm 18.5 rằng bất kỳ thỏa thuận nào với hạn mức tín dụng sẽ phải giải quyết các rủi ro, bao gồm cả "những rủi ro liên quan đến việc biến Bitcoin thành đồng tiền pháp danh cũng như rủi ro liên quan đến quản trị kinh tế".
Các cơ quan xếp hạng đã cảnh báo việc việc biến Bitcoin thành đồng tiền pháp có thể tạo điều kiện cho rửa tiền và quan trọng là rủi ro bitcoin đã cho các nhà đầu tư trái phiếu một lý do khác để yêu cầu lợi nhuận cao hơn.
Các động thái của ông Nayib Bukele nhằm thâu tóm quyền lực, gồm cả việc bãi nhiệm các thẩm phán hàng đầu của tòa án tối cao có thái độ đối địch với ông, đã làm phần bù rủi ro cao hơn.
Phần bù rủi ro là phần chênh lệch giữa tỉ lệ lợi tức yêu cầu của một khoản đầu tư thông thường với tỉ lệ lợi tức phi rủi ro danh nghĩa.
Chính phủ El Salvador chịu khoản lỗ 36,3 triệu USD khi đầu tư bitcoin dựa trên các tweet của ông Nayib Bukele và ước tính giá vào ngày mua. Chính phủ El Salvador đã chi khoảng 104,2 triệu USD cho 2.301 đồng bitcoin - hiện chỉ có giá 67,9 triệu USD theo mức giá bình quân theo khối lượng giao dịch hôm 18.5.
Quốc gia này phải trả 329 triệu USD tiền lãi phải trả cho trái phiếu quốc tế trong năm nay cũng như 800 triệu USD trái phiếu sẽ đáo hạn vào tháng 1.2023.
Ricardo Castaneda của ICEFI đã liệt kê các lựa chọn tài trợ bao gồm các ngân hàng phát triển Trung Mỹ và Mỹ Latinh - tương ứng là CABEI và CAF - như các bản vá có thể để tài trợ khoản thanh toán 800 triệu USD đến hạn vào tháng 1.2023.
Một lựa chọn khác là quốc hữu hóa quỹ hưu trí của đất nước để bù đắp thâm hụt tài chính, có thể được thực hiện bằng cách chuyển tiền tiết kiệm của công chúng vào tài khoản chính phủ.
Polina Kurdyavko, người đứng đầu bộ phận thị trường mới nổi tại BlueBay Asset Management (công ty quản lý tín dụng thu nhập cố định và chiến lược đầu tư thay thế lớn nhất châu Âu), nói việc tái cơ cấu nợ với El Salvador là không thể tránh khỏi nếu quốc gia này tiếp tục duy trì chính sách hiện tại.
Tái cơ cấu nợ là quá trình cho phép khách hàng, đối tác vay nợ (công ty tư nhân, công ty đại chúng hoặc một pháp nhân có chủ quyền) đang đối mặt với các vấn đề về dòng tiền và khó khăn tài chính được giảm bớt và thương lượng lại các khoản nợ quá hạn.
Bộ trưởng Tài chính của El Salvador - Alejandro Zelaya từ chối bình luận về câu chuyện này.
Trái phiếu Salvador giao dịch giữa 43,5 cent và 34 cent/USD, phản ánh sự lạc quan thận trọng rằng đất nước có thể thực hiện khoản thanh toán nợ đó. Theo dữ liệu của S&P Global, chi phí để bảo đảm các nhà đầu tư chống lại sự vỡ nợ của chính phủ Salvador trong 5 năm tới hôm 18.5 đã đạt mức cao nhất kể từ năm 2020.