Báo Anh: Nga dùng đảo Rắn thay thế soái hạm Moscow để kiểm soát hiệu quả Biển Đen

Một máy bay không người lái TB2 của Ukraine, được tìm thấy ngoài khơi bờ biển Romania sau khi nó nổi lên trong tình trạng vỡ nát. Đó là những gì sót lại từ một nỗ lực táo bạo của Ukraine nhằm chiếm lại Đảo Rắn hồi đầu tháng.

Ukraine đã thất bại trong nỗ lực chiếm lại hòn đảo, đã có tổn thất đáng nhớ trong những ngày đầu tiên của cuộc chiến.

Thực thể rộng 17 ha nằm cách bờ biển Ukraine và Romania khoảng 50 km đã trở nên ngày càng có tầm quan trọng chiến lược khi Nga tìm cách duy trì phong tỏa đường bờ biển còn lại của Ukraine.

Hải quân Ukraine cho hay cuối tuần qua, một tàu mang cờ Togo đi qua gần Đảo Rắn đã bị người Nga cảnh báo “rời khỏi lãnh hải của Nga, nếu không sẽ sử dụng vũ lực. Hải quân Ukraine nói thêm rằng họ bị Nga "chiếm đoạt lãnh thổ bất hợp pháp".

Hải quân Nga đã thống trị Biển Đen kể từ khi chiến tranh bắt đầu, đặc biệt là do Ukraine không có lực lượng hải quân đáng chú ý. Ukraine đã mất hơn 3/4 lực lượng hải quân trong thời gian Nga tuyên bố sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014 và chiếc tàu khu trục nhỏ duy nhất còn lại đã bị họ cố tình tự đánh đắm vài ngày sau khi nổ ra cuộc chiến để ngăn chặn việc Nga chiếm giữ nó.

Tuy nhiên, Nga đã mất tàu tuần dương tên lửa hàng đầu của mình là soái hạm Mosow, vào giữa tháng 4 sau một cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình Neptune từ đất liền của Ukraine. Soái hạm Moscow vốn đảm bảo khả năng phòng thủ trên không và trên biển cho phần còn lại của hạm đội Biển Đen của Nga, bao gồm hơn 20 tàu chiến và tàu ngầm.

Tàu Moscow đã giúp Nga chiếm được Đảo Rắn, và nếu không có nó, hạm đội Nga đã bị đẩy lùi xa hơn khỏi bờ biển của Ukraine (tên lửa Neptune có tầm bắn lên đến hơn 300 km). Quyết tâm giữ vững Đảo Rắn của Nga cho thấy nó thực sự là một giải pháp thay thế cho con tàu bị chìm.

Andy Netherwood, một chuyên gia phòng không cho biết: “Hãy coi nó như một tàu khu trục không thể chìm. Nếu bạn đặt một hệ thống radar và tên lửa đất đối không ở đó, nó cho phép bạn chiếm lĩnh không phận ở phía bắc Biển Đen, bao gồm cả cách tiếp cận chiến lược quan trọng đối với Odessa”.

Nga đã sử dụng vị trí thống trị Biển Đen để thực hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình Kalibr nhằm vào các mục tiêu của Ukraine, kể cả từ tàu ngầm. Tên lửa có thể có tầm bắn 1.200 dặm, về lý thuyết có thể tấn công hầu như mọi nơi trên lãnh thổ Ukraine.

Nhưng việc phong tỏa Biển Đen còn có ý nghĩa kinh tế rất cao. Tiến sĩ Sidharth Kaushal, một chuyên gia về sức mạnh hải quân của Viện nghiên cứu về Nga (trụ sở đặt tại London) nói: “Trong một cuộc xung đột tiêu hao và xói mòn, khả năng duy trì sự phong tỏa kinh tế có thể trở nên đáng kể”, giúp người ta liên tưởng đến chiến tranh thế giới thứ nhất, khi người Anh tiến hành cuộc phong tỏa nước Đức kéo dài dẫn đến sự sụp đổ của Đức vào cuối năm 1918.

Tuy nhiên, Ukraine là nước xuất khẩu ròng thực phẩm, đặc biệt là ngũ cốc và dầu hướng dương. Trước đây, 70% lượng hàng xuất khẩu của Ukraine được vận chuyển bằng đường biển, bao gồm 99% lượng ngũ cốc được giao đến các nước Ai Cập, Ethiopia, Lebanon và Yemen. Mặc dù một số ngũ cốc hiện đang di chuyển bằng đường bộ, nhưng sẽ không đủ đáp ứng nhu cầu.

Các cuộc thảo luận gần đây đã chuyển sang ý tưởng thành lập một đoàn tàu hải quân hộ tống tàu chở lương thực cập cảng Ukraine, theo đề xuất của Lithuania trong tuần này. Nhưng trong khi Vương quốc Anh và các nước khác chia sẻ với Ukraine thì sẽ cần sự hỗ trợ rộng rãi của quốc tế để thực hiện điều này.

Đề xuất cũng sẽ yêu cầu sự tham gia của Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia đã đóng eo biển đối với tất cả các tàu chiến - trừ những tàu trở về cảng quê hương - vào cuối tháng 2. Thời điểm đó, Ukraine hoan nghênh vì cho rằng nó ngăn chặn nhiều tàu chiến Nga tiến vào Biển Đen. Nhưng giờ nó lại là rào cản cho tàu hộ tống đoàn vận tải lương thực bằng đường biển.

Ngoài ra, nếu mở các eo biển để cho phép các tàu chiến của NATO tiếp cận hạn chế, trong tối đa 21 ngày tại một thời điểm theo công ước Montreux năm 1936, thì tàu chiến Nga cũng được ra vào. 

Giữa những phức tạp như vậy, sự chú ý vẫn tập trung vào các giải pháp quân sự. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hôm 23.5 cho biết Đan Mạch sẽ gửi cho Ukraine hệ thống tên lửa hành trình Harpoon, có tầm hoạt động tương tự như Sao Hải Vương. Điều đó sẽ giúp ngăn các tàu chiến của Nga lại gần bờ biển của Ukraine, mặc dù các tàu ngầm lớp Kilo của Moscow vẫn có thể tiếp cận thoải mái.

Guardian kết luận: Bất chấp những nỗ lực nhằm chiếm lại Đảo Rắn và những lời kêu gọi ngày càng tăng của quốc tế nhằm mở lại Biển Đen, khả năng nắm giữ vùng biển chiến lược của Nga vẫn còn vững chắc.

Anh Tú