Người Mỹ tức giận khi Đức, Pháp, Ý đồng lòng giục Kyiv chọn hòa bình: Đó là toan tính lạnh lùng

Đó giống như một dịp lịch sử khi các nhà lãnh đạo của các quốc gia lớn nhất châu Âu, Đức, Ý và Pháp, cuối cùng đã đến thăm Kyiv vào thứ Năm. Còi báo động không kích hú lên khi đoàn tàu đêm của họ tiến vào thủ đô Ukraine. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nói về “một thông điệp về sự thống nhất của châu Âu”. Nhưng đằng sau những lời nói ấm áp, cũng có rất nhiều tính toán lạnh lùng khi các nhà lãnh đạo châu Âu thúc đẩy kết thúc chiến tranh càng sớm càng tốt.

Kể từ khi Nga tiến quân vào Ukraine hồi tháng hai, không một ứng viên nặng ký nào của Liên minh châu Âu thấy thích hợp để đến thăm Ukraine. Macron, người khoe rằng ông đã dành “ít nhất một trăm giờ” nói chuyện điện thoại với Tổng thống Nga Vladimir Putin, tuyên bố rằng ông sẽ chỉ đến Kyiv nếu cảm thấy nó “hữu ích”. Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã nói một cách miễn cưỡng rằng không muốn “tham gia vào dòng người xếp hàng để nhanh chóng có cơ hội đến Ukraine chụp ảnh”.

Nhưng chuyến thăm hôm thứ năm hóa ra cũng không đặc biệt “hữu ích” đối với Ukraine, quốc gia đang khẩn cầu tìm thêm vũ khí; nó cũng không hơn là một show chụp ảnh. Ngoài sáu khẩu pháo bổ sung từ Pháp, tất cả những gì mà các nhà lãnh đạo châu Âu đưa ra là ủng hộ nỗ lực của Ukraine để trở thành thành viên của EU nhưng là vào một thời điểm nào đó trong tương lai.

Nhưng nhà nước Ukraine sẽ còn phải đạt quy mô như thế nào để gia nhập EU là điều không ai có thể đoán được. Các vị khách đã nói rõ rằng họ muốn chiến tranh kết thúc càng sớm càng tốt - và họ mong Kyiv nhượng bộ để biến điều đó thành hiện thực.

Ý, quốc gia vốn nhập 40% khí đốt nhập khẩu từ Nga, đã bắt đầu thực hiện một kế hoạch hòa bình, trong đó ngầm buộc Ukraine từ bỏ quyền kiểm soát chính trị đối với Crimea và Donbas. Cả Ý và Đức cũng đã bắt đầu phá bỏ các lệnh trừng phạt chống lại Nga bằng cách cho phép các công ty năng lượng của họ mở tài khoản bằng đồng rúp để thanh toán cho khí đốt và dầu, nhờ đó giúp cung cấp năng lượng cho cỗ máy quân sự của Tổng thống Putin.

Macron, người đã bị chỉ trích rộng rãi vì gần đây tuyên bố rằng Nga không nên "bị làm bẽ mặt", đã nhân đôi quan điểm đó. Ông nói rằng những điều khoản khắc nghiệt áp đặt lên nước Đức sau khi nước này thua trận trong Thế chiến thứ nhất là "một sai lầm lịch sử" khiến "mất hòa bình vì (Pháp) muốn làm bẽ mặt Đức". Hệ lụy là nếu Nga không được đối xử nhân nhượng ngay từ bây giờ, thì trong tương lai, nước này sẽ tiến hành những hành động bất chấp hơn rất nhiều, mà Macron ám chỉ giống như Đức đã làm trong Thế chiến thứ hai.

Phép suy đoán của Macron đặc biệt không phù hợp với những người cho rằng Nga đã thất thế trong cuộc chiến. Nhưng điều này không thể xa hơn sự thật. Theo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Nga kiểm soát 1/5 đất nước của ông. Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace đã nói rằng Nga vượt trội hơn Ukraine về pháo kích theo tỷ lệ 20 chọi 1 ở một số khu vực. Ngược lại, Đức bị đánh bại vào năm 1918 và buộc phải chấp nhận các điều khoản khiến nước này mất 13% lãnh thổ ở châu Âu. Không ai có thể hoặc sẽ đưa ra những yêu cầu như vậy đối với Nga. Phép loại suy của Macron là sai về mọi mặt, và ông ấy biết điều đó.

Đằng sau mong muốn sớm kết thúc xung đột là giả định sai lầm rằng điều này sẽ cho phép châu Âu tiếp tục hoạt động làm ăn như bình thường. Nga là một đối tác thương mại quan trọng của Đức. Macron muốn chấm dứt những tác động phụ đau đớn của cuộc chiến đang đe dọa làm lu mờ nhiệm kỳ tổng thống mới của ông, và người đồng cấp Ý Mario Draghi cũng đang vật lộn với tác động từ các lệnh trừng phạt. Bộ ba (Đức, Pháp, Ý) coi cuộc chiến kết thúc nhanh chóng là cần thiết nếu họ muốn hình thành một trục quyền lực kinh tế và chính trị mới ở châu Âu sau Brexit.

Nhưng cách tiếp cận theo chủ nghĩa thực tế này không chỉ sai về mặt đạo đức mà nó còn thiển cận. Putin đã lập luận nổi tiếng rằng sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, trong đó Ukraine là một nước cộng hòa cấu thành, là "thảm họa địa chính trị lớn nhất của thế kỷ." Ông ta đã nói rõ rằng mình tìm cách đảo ngược "thảm họa" này.

Nếu bây giờ Putin đang xoa dịu, giống như hồi năm 2014 khi Đức và Pháp không giải quyết được xung đột ở Ukraine, thì ông ấy sẽ đơn giản dành thời gian để tập hợp lại. Việc cúi đầu trước những áp lực kinh tế làm suy yếu toàn bộ khái niệm răn đe. Từ lâu, Đức đã bác bỏ những cảnh báo rằng Moscow có thể cố gắng tận dụng sự phụ thuộc sâu sắc vào khí đốt tự nhiên, do đó càng khuyến khích Nga mạnh bạo. Bây giờ Đức, Ý và Pháp dường như đã chuẩn bị để mắc lại sai lầm tương tự.

Với việc Ba Lan, các nước Baltic, Phần Lan và Thụy Điển quan tâm nghiêm túc đến an ninh của họ, cách tiếp cận mềm mại của Tây Âu cũng có khả năng làm trầm trọng thêm căng thẳng trong EU. Đặc biệt, chính phủ Đức vẫn giữ thái độ im lặng trước những lo ngại của họ.

Trong khi đó, Nga tỏ ra ít lo ngại. Trong chuyến thăm Kyiv của các lãnh đạo châu Âu vừa qua, cựu thủ tướng Dmitry Medvedev đã chế nhạo họ là “những người hâm mộ ếch, pate gan và mì Ý”. Tuy nhiên, khi Moscow tiếp tục oanh kích ở Ukraine, các chính trị gia Nga vẫn được những người tìm kiếm hòa bình bằng mọi giá, coi là chìa khóa hòa bình...

Anh Tú (lược dịch)