Thiếu hụt chip làm số vụ lừa tiền tăng kỷ lục: Phần lớn do các nhà môi giới chip Trung Quốc

ERAI cung cấp cho các thành viên toàn cầu các giải pháp giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng bao gồm cơ sở dữ liệu có thể tìm kiếm lớn nhất thế giới về các thành phần giả mạo và các nhà cung cấp có rủi ro cao.

Cơ sở dữ liệu của ERAI về các linh kiện bị làm giả được báo cáo và đã cung cấp các công cụ, dịch vụ cho người mua lẫn người bán từ tất cả lĩnh vực của chuỗi cung ứng điện tử trong hơn 25 năm. Với trọng tâm là ngăn ngừa tổn thất bằng cách giảm thiểu rủi ro trong quá trình mua nguyên liệu, ERAI cung cấp các nguồn tài nguyên phòng tránh linh kiện giả và đào tạo giảm thiểu linh kiện giả cần thiết cho các tổ chức để đáp ứng các yêu cầu trong chính sách phòng chống hàng giả và tiêu chuẩn ngành của họ.

ERAI cho biết vào năm 2021, đã có 101 trường hợp lừa đảo chuyển tiền được báo cáo cho công ty có trụ sở tại Mỹ, tăng từ 70 trường hợp vào năm 2020 và 17 trường hợp 5 năm trước.

Các công ty muốn mua chip không thể tìm thấy thông qua những nhà phân phối được ủy quyền và kiểm tra đã cố gắng mua chúng từ các nhà môi giới không minh bạch và chuyển tiền cho những hàng hóa chưa bao giờ nhận, theo Chủ tịch ERAI - Mark Snider.

Ông cho biết việc báo cáo là tự nguyện và hầu hết vụ lừa đảo chuyển tiền là do các nhà môi giới chip ở Trung Quốc thực hiện.

Theo các chuyên gia trong ngành, dù có một cơ sở dữ liệu về các linh kiện giả của chính phủ được gọi là GIDEP (Government-Industry Data Exchange Program, hay Chương trình Trao đổi Dữ liệu Công nghiệp-Chính phủ) nhưng nó không cho phép báo cáo ẩn danh, khiến ERAI trở thành cơ sở dữ liệu chính mà các công ty sử dụng để điều hướng các vấn đề về chip giả và báo cáo lừa đảo, theo các chuyên gia trong ngành.

Dữ liệu mới nhất cho thấy số sự cố chip giả được báo cáo cho ERAI vào năm 2021 là 504, còn vào 2020 là 463. Con số này giảm mạnh so với 963 vào năm 2019.

Mark Snider nói việc phong tỏa liên quan đến đại dịch ở Trung Quốc có thể khiến những kẻ làm hàng giả chip khó hoạt động hơn và cũng cho biết hàng giả ngày càng tinh vi hơn, nhằm tránh bị phát hiện.

Dữ liệu được công bố tại Hội nghị chuyên đề về các linh kiện và vật liệu giả được tổ chức bởi Center for Advanced Life Cycle Engineering, cơ sở nghiên cứu tại Đại học Maryland và SMTA.

SMTA là mạng lưới quốc tế gồm các chuyên gia xây dựng kỹ năng, chia sẻ kinh nghiệm thực tế và phát triển các giải pháp trong sản xuất điện tử (EM), bao gồm hệ thống vi mô, công nghệ mới nổi và các hoạt động kinh doanh liên quan.

Diganta Das, nhà nghiên cứu hàng giả đứng đầu hội nghị, cho biết dữ liệu ERAI là dấu hiệu tốt về xu hướng.

Tuy nhiên, con số thực có thể lớn hơn đáng kể vì các công ty lo sợ thiệt hại về thương hiệu thường không muốn báo cáo việc mua bán chip giả.

Nga hạn chế xuất khẩu khí hiếm khiến các nhà sản xuất chip thêm khó khăn

Ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu chưa thể trở lại chuỗi ngày bình yên khi gặp thêm rắc rối với khí hiếm, sau quãng thời gian dài vật lộn với thiếu hụt chất bán dẫn.

Sau gần hai năm tắc nghẽn nguồn cung chất bán dẫn vì đại dịch, các nhà sản xuất chip đang phải đối mặt với một vấn đề đau đầu mới từ việc Nga - một trong những nhà cung cấp khí cho sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới - đã ra lệnh hạn chế xuất khẩu.

Nga đã bắt đầu áp dụng biện pháp hạn chế xuất khẩu các khí hiếm (khí trơ), bao gồm neon, argon và heli sang các nước "không thân thiện" vào cuối tháng 5, theo TASS (hãng thông tấn nhà nước Nga).

Cả ba loại khí trên đều được sử dụng để sản xuất các chip nhỏ có trong các sản phẩm điện tử tiêu dùng, từ smartphone đến máy giặt, phụ kiện ô tô và những mặt hàng này bị thiếu hụt nghiêm trọng nhiều tháng qua.

Hạn chế xuất khẩu khí hiếm là một trong những biện pháp mới nhất của Tổng thống Vladimir Putin để ứng phó các quốc gia đã áp đặt hàng loạt biện pháp trừng phạt Nga vì tấn công Ukraine từ 24.2.2022.

Trước khi cuộc chiến nổ ra, Nga và Ukraine đóng góp khoảng 30% nguồn cung khí neon cho ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, theo tính toán của công ty tư vấn quản trị Bain & Company (Mỹ).

Các lệnh giới hạn xuất khẩu khí của Nga được đưa ra ngay sau khi ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu bắt đầu thoát khỏi tình trạng tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng nguồn cung vì đại dịch.

Theo ước tính của công ty nghiên cứu thị trường ô tô LMC Automotive (Vương quốc Anh), tổng sản lượng của các hãng ô tô đã giảm hơn 10 triệu chiếc do thiếu chip, nhưng nguồn cung được kỳ vọng cải thiện trong nửa cuối năm nay.

Ông Justin Cox, Giám đốc nghiên cứu sản xuất toàn cầu tại LMC Automotive, nói: "Những gì chúng tôi không trông đợi rõ ràng là một kịch bản khác với nguồn cung chip bị ảnh hưởng và cản trở sự phục hồi".

Justin Cox cho rằng việc Nga hạn chế xuất khẩu khí neon thật "đáng lo ngại" nhưng không phải điều bất ngờ với các nhà sản xuất chip, bởi từ sau khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, ngành công nghiệp bán dẫn đã chuẩn bị cho sự gián đoạn nguồn cung từ khu vực này.

Khí neon đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất chất bán dẫn, trong một quá trình được gọi là in thạch bản. Khí này kiểm soát bước sóng ánh sáng do tia laser tạo ra khi nó khắc các mẫu lên các phiến silicon để tạo nên con chip.

Trước cuộc chiến với Ukraine, Nga đã thu thập neon thô dưới dạng phụ phẩm trong các xưởng luyện thép, sau đó chuyển đến Ukraine để điều chế. Theo nhà phân tích công nghệ Jonas Sundqvist từ công ty Techcet, Nga và Ukraine đã trở thành nhà sản xuất khí hiếm hàng đầu kể từ thời Liên Xô khi các siêu cường sử dụng chúng để phát triển công nghệ quân sự và vũ trụ.

Cuộc chiến Nga - Ukraine đã gây ra thiệt hại đáng kể đến năng lực cung cấp khí hiếm. Giao tranh ác liệt ở một số thành phố của Ukraine, bao gồm cả hai thành phố cảng chiến lược Mariupol và Odessa, đã phá hủy các cơ sở sản xuất công nghiệp và khiến việc xuất khẩu hàng hóa từ khu vực này trở nên vô cùng khó khăn.

"Bây giờ chúng ta đã mất vĩnh viễn khả năng điều chế khí hiếm ở Mariupol và Odessa", Jonas Sundqvist nhấn mạnh.

Thế nhưng, các nhà sản xuất chất bán dẫn đã và đang cắt giảm sự phụ thuộc vào các cơ sở điều chế khí hiếm ở Mariupol and Odessa kể từ khi Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014.

Mặt khác, ông Peter Hanbury, nhà phân tích nền sản xuất công nghiệp châu Mỹ tại Bain & Company, nói các nhà sản xuất chip đã cấp tốc nâng công suất sau khi Nga tấn công Ukraine.

Theo Peter Hanbury, mức phụ thuộc của ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu vào nguồn cung khí neon từ Ukraine và Nga đã ở mức "rất cao trong lịch sử", lên tới 80 - 90%. Song kể từ năm 2014, các nhà sản xuất chip đã giảm mức phụ thuộc này xuống còn chưa đầy 1/3.

"Ngành công nghiệp bán dẫn đã ý thức được rủi ro liên quan đến khu vực điều chế khí hiếm ở Ukraine, Nga và bắt đầu chuẩn bị các điều kiện cơ bản để thiết lập nguồn cung mới từ các quốc gia khác cùng các nhà cung cấp cụ thể", Peter Hanbury nói.

Tuy nhiên, Peter Hanbury cho rằng vẫn còn quá sớm để đánh giá các biện pháp hạn chế xuất khẩu khí của Nga sẽ tác động như thế nào đến các nhà sản xuất chip. Lý do vì đến nay, cuộc chiến ở Ukraine vẫn chưa làm suy giảm sản lượng chip nói chung.

"Tôi không nghĩ rằng chúng ta sẽ ngấm tác động trong ít nhất vài tháng... Tôi cho rằng tác động mà chúng ta thấy có thể sẽ ở mức tối thiểu", ông Peter Hanbury nói thêm.

Ngay cả khi các hãng sản xuất chip tìm được nguồn cung thay thế cho nguồn cung khí hiếm bị đứt đoạn ở vùng chiến sự, họ có thể phải chi trả nhiều hơn cho các loại khí quan trọng dùng cho sản xuất chip.

Hiện rất khó cập nhật giá neon và các loại khí hiếm khác, vì hầu hết chúng được giao dịch bằng các hợp đồng tư nhân dài hạn. Thế nhưng, Jonas Sundqvist ước tính rằng giá neon giao kỳ hạn đã tăng gấp 5 lần kể từ cuộc chiến giữa Ukraine - Nga nổ ra và sẽ tiếp tục tăng cao trong thời gian tới.

“Việc Nga giới hạn xuất khẩu khí hiếm chắc chắn sẽ có tác động đến bất kỳ hợp đồng nào ký mới”, Jonas Sundqvist khẳng định.

Chuyên gia Techcet nhận định Hàn Quốc sẽ ngấm tác động của nguồn cung khí hiếm bị hạn chế trước tiên bởi phụ thuộc vào nguồn khí hiếm cao cấp nhập khẩu và thiếu các công ty khí đốt lớn có thể thúc đẩy sản xuất.

Năm ngoái, Samsung (Hàn Quốc) đã vượt qua Intel (Mỹ) để trở thành nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới về doanh thu, theo dữ liệu do công ty nghiên cứu thị trường Counterpoint Research (Hong Kong) tổng hợp.

Micron Technology (Mỹ), một trong những nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, cho biết giá khí hiếm đã tăng vọt, nhưng họ đã chuẩn bị "đủ nguồn cung trong vài tháng tới" và không nghĩ tới chuyện cắt giảm sản lượng trong ngắn hạn.

"Chúng tôi đang thực hiện các biện pháp để đảm bảo nguồn khí hiếm bổ sung trong thời gian dài hơn", đại diện Micron Technology tiết lộ.

Các quốc gia đang chạy đua để nâng cao năng lực sản xuất chip sau 2 năm đối mặt với sự biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu do đại dịch.

Intel đã đề nghị hỗ trợ chính phủ Mỹ thực hiện kế hoạch nâng cao năng lực sản xuất chip và đầu năm nay tuyên bố sẽ đầu tư 20 tỉ USD vào hai nhà máy mới tại quê nhà. Năm ngoái, Samsung cũng cam kết xây dựng một nhà máy trị giá 17 tỉ USD ở bang Texas (Mỹ).

Thế nhưng, giới phân tích lo ngại việc mở rộng sản xuất chip sẽ kéo nhu cầu về khí hiếm tăng theo.

Khi Nga hạn chế xuất khẩu khí hiếm, Trung Quốc có thể sẽ hưởng lợi lớn bởi có năng lực sản xuất lớn nhất, theo Jonas Sundqvist.

Từ năm 2015, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào phát triển ngành công nghiệp bán dẫn của riêng mình, bao gồm cả thiết bị cần thiết để tách khí hiếm khỏi các sản phẩm công nghiệp khác. Theo Jonas Sundqvist, Trung Quốc hiện là nước xuất khẩu ròng các loại khí hiếm và tuyên bố sẽ tự chủ về các mặt hàng này.

Jonas Sundqvist cũng cho rằng, nhu cầu khí hiếm của thế giới sẽ tập trung vào Trung Quốc và quốc gia này sẽ "có thể định đoạt được mức giá tốt cho sản phẩm của mình".

Dù gặp khó khăn về nguồn cung chất bán dẫn, các nhà sản xuất chip vẫn thắng lớn ngay giữa đại dịch COVID-19 và khả năng tăng trưởng của ngành này vẫn rộng mở trong năm 2022.

Theo dự báo của công ty bảo hiểm tín dụng thương mại Euler Hermes, sau mức tăng trưởng ấn tượng trong năm 2021, doanh số chip bán dẫn toàn cầu sẽ tiếp tục bật thêm gần 10% và vượt mốc 600 tỉ USD ở 2022. Năm 2021, doanh số chip bán dẫn toàn cầu đã tăng vọt 26% lên 553 tỉ USD.

Sơn Vân