Những điều cần biết về vi rút chết người Marburg
Khoa học - công nghệ - Ngày đăng : 10:31, 19/07/2022
Sau đại dịch COVID-19 và sự gia tăng của các ca bệnh đậu mùa ở khỉ, tin tức về một loại vi rút nguy hiểm khác đã gây sự chú ý trong những ngày gần đây. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vi rút Marburg có khả năng lây nhiễm cao đã được báo cáo tại quốc gia Tây Phi Ghana trong tuần này. Đây là lần đầu tiên vi rút gây chết người giống vi rút Ebola được tìm thấy ở quốc gia Tây Phi và là lần thứ hai nó xuất hiện trong khu vực.
Trong một văn bản công bố ngày 17.7, WHO cho biết các mẫu máu xét nghiệm của hai người tử vong tại vùng Ashanti phía Nam Ghana dương tính với vi rút Marburg. Cả hai bệnh nhân đều có các triệu chứng như tiêu chảy, sốt, buồn nôn và tử vong trong vòng một ngày sau khi nhập viện hồi cuối tháng 6.
Căn bệnh do vi rút Marburg gây ra có khả năng lây nhiễm cao tương tự như Ebola và chưa có vắc xin phòng ngừa.
Các quan chức y tế Ghana cho biết họ đang tích cực cách ly những người tiếp xúc gần với các ca bệnh để giảm thiểu sự lây lan của vi rút. WHO cũng đang điều động các nguồn lực và cử các chuyên gia đến Ghana để trợ giúp.
"Các cơ quan y tế đã phản ứng nhanh chóng, sẵn sàng tinh thần chuẩn bị cho một đợt bùng phát dịch bệnh có thể xảy ra. Điều này là tốt vì nếu không có hành động ngay lập tức và dứt khoát, vi rút Marburg có thể dễ dàng bùng phát dữ dội", Giám đốc khu vực châu Phi của WHO, Matshidiso Moeti cho biết.
Theo WHO, tỷ lệ tử vong do căn bệnh này có thể lên tới gần 90%.
Vi rút Marburg là gì?
Vi rút Marburg được WHO mô tả là một bệnh sốt xuất huyết do vi rút có khả năng lây nhiễm cao tương tự như vi rút Ebola gây ra.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), vi rút Marburg là một "vi rút RNA… độc nhất về mặt di truyền của động vật thuộc họ filovirus".
Theo WHO, tỷ lệ tử vong dao động từ 24% đến 88%, tùy thuộc vào chủng vi rút và khả năng kiểm soát ca bệnh.
Vi rút Marburg có lẽ đã lây truyền từ dơi ăn quả tại châu Phi sang những người làm việc trong các hầm mỏ và hang động có đàn dơi Rousettus. Đây không phải là một bệnh lây truyền qua không khí.
Một khi ai đó bị nhiễm bệnh, vi-rút có thể lây lan dễ dàng giữa người với người thông qua tiếp xúc trực tiếp chất dịch cơ thể của bệnh nhân hoặc virus trên bề mặt, vật liệu. Người thân và nhân viên y tế là những người dễ bị tổn thương nhất vì có tiếp xúc gần với bệnh nhân, và thi thể vẫn có thể lây nhiễm vi rút cho người khác trong quá trình chôn cất.
Đợt bùng phát dịch Marburg đầu tiên trên thế giới được ghi nhận năm 1967 tại Đức, khiến 7 người thiệt mạng. Kể từ đó, các đợt bùng phát tiếp theo và ca bệnh lẻ tẻ đã được báo cáo ở Angola, Cộng hòa Dân chủ Congo, Kenya, Nam Phi và Uganda. Đợt bùng phát dịch bệnh chết người nhất cho đến nay là ở Angola vào năm 2005, khi trên 200 người tử vong sau khi mắc bệnh.
Marburg đã được phát hiện ở đâu?
Các ca nhiễm Marburg mới được ghi nhận tại Ghana là lần thứ hai vi rút này xuất hiện ở Tây Phi. Trường hợp đầu tiên được báo cáo trong khu vực là ở Guinea vào năm ngoái. Vi rút có thể lây lan nhanh chóng, hơn 90 trường hợp tiếp xúc gần bao gồm cả nhân viên y tế và người thân đang được theo dõi ở Ghana. WHO cho biết đã liên hệ với các quốc gia lân cận có nguy cơ cao bùng phát dịch cao để cảnh báo.
Các trường hợp mắc bệnh Marburg trước đây đã được báo cáo ở những nơi khác ở châu Phi, bao gồm ở Uganda, Cộng hòa Dân chủ Congo, Kenya, Nam Phi và Zimbabwe. Vụ dịch lớn nhất đã giết chết hơn 200 người ở Angola vào năm 2005.
Loại vi rút được biết là không có nguồn gốc từ các lục địa khác, chẳng hạn như Bắc Mỹ, và CDC cho biết các ca bệnh bên ngoài châu Phi là "không xuất hiện thường xuyên". Tuy nhiên, vào năm 2008, một phụ nữ Hà Lan đã chết vì bệnh Marburg sau khi đến Uganda. Một du khách Mỹ cũng mắc bệnh sau chuyến du lịch Uganda năm 2008 nhưng đã khỏi bệnh. Cả hai du khách đã đến thăm một hang động nổi tiếng là nơi sinh sống của loài dơi ăn quả trong một công viên quốc gia.
Bệnh Marburg có triệu chứng như thế nào?
Theo WHO, bệnh bắt đầu khởi phát "đột ngột", với biểu hiện sốt cao, đau đầu dữ dội và khó chịu. Đau nhức cơ và chuột rút cũng là những triệu chứng được ghi nhận.
Tại Ghana, hai bệnh nhân tử vong có các triệu chứng như tiêu chảy, sốt, buồn nôn và nôn. Một trường hợp là một người đàn ông 26 tuổi nhập viện ngày 26.6 và tử vong một ngày sau đó. Người thứ hai là một người đàn ông 51 tuổi đến bệnh viện vào ngày 28.6 và chết cùng ngày.
Trong những trường hợp tử vong, bệnh nhân tử vong trong khoảng thời gian từ 8 - 9 ngày sau khi bệnh khởi phát. Trước đó họ bị mất máu, xuất huyết nghiêm trọng và rối loạn chức năng đa cơ quan.
CDC cũng lưu ý rằng vào khoảng ngày thứ 5, bệnh nhân có thể xuất hiện phát ban không ngứa trên ngực, lưng hoặc dạ dày. Chẩn đoán lâm sàng của Marburg "có thể khó khăn" với nhiều triệu chứng tương tự như các bệnh truyền nhiễm khác như sốt rét hoặc sốt thương hàn.
Marburg có thể được điều trị được không?
Không có vắc-xin hoặc phương pháp điều trị kháng vi rút nào được chấp thuận để điều trị vi rút Marburg.
Tuy nhiên, chăm sóc hỗ trợ có thể cải thiện tỷ lệ sống sót như bù nước bằng đường uống hoặc dịch truyền tĩnh mạch, duy trì nồng độ oxy, sử dụng liệu pháp điều trị bằng thuốc và điều trị các triệu chứng cụ thể khi chúng phát sinh. Một số chuyên gia y tế cho biết các loại thuốc tương tự như thuốc được sử dụng cho Ebola có thể có hiệu quả.
CDC cho biết một số "phương pháp điều trị thử nghiệm" cho Marburg đã được thử nghiệm trên động vật nhưng chưa được thử nghiệm trên người.
WHO cho biết các mẫu vi rút được thu thập từ bệnh nhân để nghiên cứu là một "nguy cơ nguy hiểm sinh học" và việc kiểm tra trong phòng thí nghiệm nên được tiến hành trong "điều kiện bảo vệ tối đa".
WHO sẽ làm gì để ngăn chặn Marburg?
Trong tuần này, WHO cho biết họ đang hỗ trợ một "nhóm điều tra liên quốc gia" ở Ghana và cử các chuyên gia của riêng mình đến đất nước này. Tổ chức này cũng đang gửi các thiết bị bảo hộ, tăng cường giám sát và tích cực truy vết để ngăn chặn dịch bệnh.
Thông tin chi tiết có thể sẽ được chia sẻ tại cuộc họp giao ban trực tuyến của WHO Châu Phi vào ngày 21.7.
"Điều đáng lo ngại là phạm vi địa lý của loại vi rút này dường như đã lan rộng. Đây là một bệnh nhiễm trùng rất nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong cao. Điều quan trọng là phải cố gắng tìm ra bằng cách nào mà vi rút đã xâm nhập vào cộng đồng để gây ra đợt bùng phát dịch bệnh và ngăn chặn bất kỳ trường hợp nhiễm bệnh nào tiếp theo. Hiện tại, nguy cơ lây lan dịch Marburg bên ngoài vùng Ashanti của Ghana là rất thấp", Giáo sư Jimmy Whitworth thuộc Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh London nói với tờ The Washington Post.