Cách Nga né tránh trừng phạt phương Tây

Hãng tin Deutsche Welle (Đức) cho biết Nga nhập khẩu hàng hóa mà không có sự đồng ý của các nhà sản xuất phương Tây suốt nhiều tháng qua. Đây là một phần trong kế hoạch vượt qua hạn chế về nguồn cung gây ra bởi trừng phạt phương Tây áp đặt từ sau cuộc chiến tại Ukraine.

Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Công nghiệp - Thương mại Nga Denis Manturov cho biết kim ngạch “nhập khẩu song song” (hay còn gọi là giao dịch “thị trường xám”) vào nước này từ tháng 5 đến tháng 7 lên đến 6 tỉ USD.

Nga đã khởi động kế hoạch “nhập khẩu song song” từ tháng 5 nhằm mua mọi thứ từ phụ tùng ô tô đến máy chơi game, khi nhập khẩu sụt giảm vì trừng phạt cùng làn sóng tháo chạy của doanh nghiệp nước ngoài.

Nhà chiến lược Timothy Ash thuộc công ty quản lý tài sản BlueBay nhận xét: “Rõ ràng Nga có cách thu về các mặt hàng nhập khẩu quan trọng để chống đỡ nền kinh tế và duy trì cuộc chiến. Phương Tây sẽ chịu thách thức làm cách nào để thắt chặt trừng phạt”.

“Nhập khẩu song song” là gì?

“Nhập khẩu song song” ý chỉ hành vi đưa hàng vào thị trường mà nhà sản xuất không hề đồng ý xuất đến. Ví dụ một chiếc quần jean Levi's được sản xuất, đóng gói và định giá cho thị trường Ấn Độ được cá nhân/tổ chức mua về bán lại ở Đức bên ngoài các kênh phân phối chính thức của nhà sản xuất chính là “nhập khẩu song song”.

Do chủ sở hữu thương hiệu không kiểm soát việc phân phối số hàng hóa giao dịch trên “thị trường xám” nêu trên, nên chúng sẽ không được bảo hành chính hãng.

Nga đang làm gì?

Vào tháng 5, Nga công bố danh sách hàng hóa phương Tây đủ điều kiện nhập khẩu theo cơ chế “nhập khẩu song song” – trong đó có tàu chiến, phụ tùng cần thiết cho ngành đường sắt, linh kiện ô tô cùng hàng tiêu dùng như thiết bị điện tử, đồ gia dụng, quần áo, giày dép, mỹ phẩm. Sản phẩm từ loạt thương hiệu Mercedes-Benz, Volkswagen, Continental, Ferrari, Apple, Samsung, Microsoft, Siemens, Duracell, Canon, Play Station đều nằm trong danh sách.

Kế hoạch của Nga bảo vệ các nhà nhập khẩu khỏi nguy cơ bị kiện vì bỏ qua kênh phân phối chính thức. Phần lớn hàng nhập vào Nga đến từ quốc gia hậu Xô Viết như Kazakhstan, Armenia, Belarus.

Giao dịch trên “thị trường xám” có hợp pháp không?

“Nhập khẩu song song” thường không phi pháp. Hàng nhập khẩu cách này là sản phẩm chính hãng, được cấp phép, chỉ là giá cả đắt đỏ hơn so với kênh phân phối chính thức.

Theo một tài liệu của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới: “Nếu sản phẩm được bán hoặc nhập khẩu bởi bên thứ ba thuộc phạm vi bằng sáng chế, nhãn hiệu hoặc bản quyền có hiệu lực ở quốc gia cụ thể, thì hoạt động bán hoặc nhập khẩu như vậy bị xem là vi phạm”.

Hãng tin Interfax cho biết kế hoạch “nhập khẩu song song” Nga triển khai lợi dụng nguyên tắc quốc tế về hết hạn bản quyền, cho phép doanh nghiệp Nga nhập sản phẩm mà không cần sự đồng ý của nhà sản xuất ngay khi chúng bắt đầu được bán ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

Như vậy thì khi Apple (công ty nằm trong danh sách “nhập khẩu song song”) ra mắt iPhone 14 cuối năm nay, cá nhân/tổ chức mua về bán lại hoàn toàn có thể nhập hàng để bán mặc dù Apple đã rút khỏi Nga.

Kinh tế Nga được hỗ trợ ra sao?

Nga muốn đảm bảo mặt hàng nhập khẩu quan trọng vẫn sẵn có sau khi các nhà sản xuất phương Tây đã rút đi. Moscow dự kiến “nhập khẩu song song” sẽ đạt 16 tỉ USD trong năm nay – tương đương 4% tổng kim ngạch nhập khẩu năm 2021.

Nhà chiến lược Ash nhận định: “Đối với Tổng thống Vladimir Putin thì vấn đề lớn nhất là xây dựng lại quân đội Nga vốn chịu thiệt hại nặng nề về trang bị vì cuộc chiến tại Ukraine. Nếu sản xuất ô tô tại Nga bị đình trệ do không có linh kiện điện tử, làm sao tưởng tượng được xe tăng và máy bay sẽ được chế tạo lại?”

“Nhập khẩu song song” cũng phục vụ một mục đích khác: đảm bảo cuộc sống hàng ngày của người dân Nga diễn ra bình thường không bị gián đoạn, tạo ấn tượng trừng phạt không hiệu quả và Nga đang giành chiến thắng.

Phương Tây có thể làm gì?

Vì Nga lợi dụng nguyên tắc quốc tế về hết hạn bản quyền, doanh nghiệp phương Tây chẳng thể làm được gì nhiều để ngăn chặn “nhập khẩu song song”.

Theo nhà chiến lược Ash, chính phủ các nước phương Tây có thể khuyến khích quốc gia khác không giúp Nga né tránh trừng phạt, hay thậm chí có thể đe dọa áp đặt trừng phạt thứ cấp nếu tiếp tay cho Nga.