Xe tự lái không thể thiếu người giám sát từ xa

Hầu hết nghiên cứu và các khoản đầu tư đều được thúc đẩy bởi ý tưởng AV với máy tính và trí tuệ nhân tạo sẽ giúp giảm đáng kể số tai nạn gây ra do lỗi của con người. Tuy nhiên, chế tạo ra những xe mà robot có thể lái an toàn hơn con người là điều vô cùng khó khăn vì hệ thống phần mềm tự lái thiếu khả năng dự đoán và nhanh chóng đánh giá rủi ro như con người, đặc biệt khi gặp sự cố bất ngờ hay tình huống phức tạp.

Xung quanh vấn đề cần con người giám sát từ xa lúc AV hoạt động hay không, Kyle Vogt - Giám đốc điều hành Công ty xe tự lái Cruise (công ty con của hãng ô tô General Motors) bày tỏ quan điểm: “Tại sao phải loại bỏ (người giám sát) chứ? Tôi có thể mang đến cho khách hàng cảm giác an tâm khi họ biết rằng luôn có người ở đó sẵn sàng giúp đỡ”. Đây là lần đầu tiên Cruise xác nhận nhu cầu giữ lại người giám sát về lâu dài.

Hồi tháng vừa qua, General Motors thu hồi và cập nhật phần mềm cho 80 xe tự lái Cruise sau một vụ tai nạn xảy ra tháng 6 khiến 2 người bị thương. Giới chức quản lý Mỹ cho biết phần mềm không dự đoán chính xác đường đi của xe đang tới, Cruise đảm bảo chuyện này sẽ không lặp lại sau khi cập nhật phần mềm.

Tình hình phát triển AV thực sự hiện tại kém xa lịch trình đầy lạc quan được công bố vài năm trước.

Năm 2018, General Motors xin giới chức Mỹ cấp phép cho một AV hoàn toàn tự động không vô lăng, không phanh hay bàn đạp ga dự kiến gia nhập đội xe thương mại của hãng vào năm 2019. Chiếc xe lấy tên Cruise Origin, nay đến mùa xuân năm 2023 mới bắt đầu được sản xuất.

Năm 2019, ông chủ Tesla Elon Musk hứa hẹn năm 2020 chắc chắn ra mắt 1 triệu taxi do robot điều khiển, mặc dù phương tiện trang bị phần mềm Full Self Driving (FSD) hứng chịu chỉ trích vì không thể tự lái mà không có người ngồi sau tay lái sẵn sàng điều khiển trong trường hợp khẩn cấp.

Trả lời một phỏng vấn vào tháng 6, tỷ phú Elon Musk nhận xét phát triển AV khó hơn ông nghĩ lúc đầu. Tuy vậy, ông lại khẳng định Tesla sẽ làm được vào cuối năm nay.

Cam kết phát triển AV thực sự chưa được thực hiện đem lại nguy cơ lớn cho ngành. Giám đốc đơn vị đánh giá rủi ro Edge Case Research Mike Wagner cảnh báo: “Nếu không thành công trong 2 năm tới, các công ty AV sẽ biến mất”.

Người giám sát từ xa

Hiện tại nhiều công ty khởi nghiệp ở lĩnh vực AV vẫn sử dụng con người làm giám sát từ xa và tài xế an toàn ngồi sau tay lái.

Người giám sát từ xa chắc chắn làm tăng chi phí, nhưng giúp xe xử lý tình huống phức tạp chẳng hạn như phải chạy trên làn đường không quen thuộc lúc sửa đường hay người đi bộ, xe có người lái có hành vi bất thường.

Koosha Kaveh - Giám đốc điều hành công ty cung cấp công nghệ điều khiển từ xa cho xe Imperium Drive tại thành phố Milton Keynes (Anh) cho biết: “Khi gặp tình huống phức tạp, robot sẽ đầu hàng và thông báo không biết xử lý”.

Theo thời gian, người giám sát AV từ xa sẽ đóng vai trò như kiểm soát viên không lưu, giám sát nhiều xe tự lái.

Giám đốc Vogt cho biết hiện thời gian con người điều khiển xe Cruise chạy trên đường phố San Francisco chiếm chưa tới 1%. Nhưng hàng trăm, hàng nghìn hay thậm chí hàng triệu AV sẽ tiêu tốn khoảng thời gian dừng lại chờ đợi con người hướng dẫn đáng kể.

Giám đốc Kaveh nhận định khi trên đường ngày càng có nhiều AV di chuyển dễ đoán hơn con người thì số lượng tình huống phức tạp sẽ giảm. Tuy nhiên, tuyệt đối không bao giờ có chuyện không còn tình huống phức tạp nữa nên đến nhiều thập niên sau vẫn không thể có xe tự hành 100%.

Nhà tư vấn Chris Borroni-Bird từng hợp tác với General Motors và Waymo lưu ý rằng hệ thống tự hành không có khả năng như con người vì thuật toán nhận thức và dự đoán của chúng không tốt bằng cách bộ não con người xử lý và quyết định. Lấy ví dụ, một người nhìn thấy quả bóng vô hại lăn trên đường sẽ nghĩ một đứa trẻ sắp chạy ra, nên đạp phanh xe nhanh hơn AV.

“Tôi lo ngại các công ty vội vàng tung ra sản phẩm mà không chứng minh được phương tiện an toàn hơn xe có người lái”, nhà tư vấn Bird bày tỏ ý kiến.

James Routh - Giám đốc điều hành Công ty AB Dynamics chuyên thực hiện kiểm tra và chạy mô phỏng trên ô tô - cho biết có hàng chục tỉ tình huống phức tạp mà AV có thể gặp phải. Phó chủ tịch Công ty dữ liệu ô tô Wejo Group Sarah Larner cũng lưu ý: “Có rất nhiều biến số, chẳng hạn như thời tiết. Khi gặp tình huống phức tạp xe phải tính toán mọi biến số, đầu ra có đến hàng triệu kết quả”.